Εκτύπωση αυτής της σελίδας
Παρασκευή, 08 Ιανουαρίου 2010 12:26

Φώτης Κιλιπίρης : Η Κοινότητα Λιβαδίων και ο νέος Καποδίστριας

Ο στόχος της νέας αρχιτεκτονικής της αυτοδιοίκησης (Καποδίστριας ΙΙ) στο επίπεδο της ορεινής μικροπεριφέρειας, δεν θα πρέπει να εξαντληθεί  απλά στις συνενώσεις και τα όρια των νέων Ο.Τ.Α. Η νέα διοικητική διαίρεση στο επίπεδο αυτό θα πρέπει να συνυπολογίσει τη νέα πραγματικότητα που έχει πλέον διαμορφωθεί, με βάση την εμπειρία της πρώτης αυτοδιοικητικής μεταρρύθμισης (Καποδίστριας Ι).

Ειδικότερα, θα πρέπει να λάβει υπόψη της τη δυναμική που αναπτύσσεται τα τελευταία χρόνια σχετικά με την ανάπτυξη τόσο των ορεινών όγκων της πατρίδας μας όσο και την αναβίωση ορεινών ιστορικών κοινοτήτων, που μόλις μια δεκαετία πριν ταυτίζονταν (εκτός από κάποιο πιθανό ένδοξο παρελθόν), με την ερήμωση και την εγκατάλειψη.

Οι πέντε άξονες για την αυτοδιοικητική
μεταρρύθμιση των ορεινών Ο.Τ.Α.
Η νέα αυτοδιοικητική μεταρρύθμιση (Καποδίστριας ΙΙ) στο επίπεδο της ορεινής μικροπεριφέρειας θα πρέπει να κινηθεί στους παρακάτω άξονες:
Α. Να οικοδομηθεί σε δυναμικούς πόλους ανάπτυξης που να βασίζονται στα τοπικά  συγκριτικά πλεονεκτήματα και αποθέματα της ορεινής περιοχής, όπως είναι η εναλλακτική-αειφόρα αγροτική οικονομία, το περιβάλλον, ο πολιτισμός,  ο τουρισμός, ο φυσικός πλούτος.
Β. Να λάβει υπόψη της το κριτήριο της μέχρι τώρα κοινά παραδεκτής πετυχημένης εμπειρίας και αποτελεσματικότητας που συγκεκριμένες μικρές ορεινές αυτοδιοικητικές μονάδες (Κοινότητες) επέδειξαν κατά την πρώτη φάση της αυτοδιοικητικής μεταρρύθμισης (Καποδίστριας Ι). Ειδικότερα την αποδεδειγμένα πετυχημένη συμβολή τους στην τοπική ανάπτυξη, την απασχόληση, την ενθάρρυνση της τοπικής επιχειρηματικότητας, το περιβάλλον, την πολιτική προστασία, τον πολιτισμό.
Γ. Να λάβει επίσης υπόψη της ότι για τις ορεινές και πλέον απομακρυσμένες Κοινότητες της χώρας μας, αυτών δηλαδή που απέχουν σημαντικά από τα πλησιέστερα διοικητικά κέντρα, η βασική ευρωπαϊκή αρχή της εγγύτητας και επικουρικότητας, η πιο απλά η αποτελεσματική εξυπηρέτηση του πολίτη από τις κοντινότερες προς αυτόν αρχές, εξυπηρετείται καλύτερα από τη διατήρηση της αυτοτέλειας των Ορεινών Κοινοτήτων.
Δ. Να συνυπολογίσει το γεγονός ότι ικανός αριθμός υφιστάμενων Ορεινών Κοινοτήτων βρίσκονται και λειτουργούν στην καρδιά εύθραυστων και σπουδαίων από περιβαλλοντική άποψη οικοσυστημάτων (Ευρωπαϊκό Δίκτυο Natura 2000). Η διοικητική τους αυτοτέλεια παίζει, και στο μέλλον θα παίξει ακόμη σπουδαιότερο ρόλο, τόσο στην προστασία τους όσο και την ανάδειξη αλλά και αειφόρο διαχείρισή τους, με πολλαπλά οφέλη για τις τοπικές κοινωνίες.
Ε. Τέλος όλοι μας γνωρίζουμε ότι στην πατρίδα μας, και όχι μόνο, διανύουμε μια περίοδο έντονης δημοσιονομικής κρίσης όπου λογικά τίθεται το επιχείρημα των οικονομιών κλίμακας που θα προκύψουν από συνενώσεις δραστηριοτήτων ειδικά στο σκέλος των λειτουργικών δαπανών των Ο.Τ.Α (μικρότερες δηλαδή λειτουργικές δαπάνες αφού θα προκύψουν λιγότεροι αριθμητικά Ο.Τ.Α.). Το επιχείρημα είναι αυτονόητο και απόλυτα σωστό. Όμως θα πρέπει να λάβουμε υπόψη ότι σήμερα οι 124 ήδη υφιστάμενες Κοινότητες της χώρας (ορεινές και μη), συμμετέχουν μόνο κατά 3% περίπου στο συνολικό λειτουργικό (και όχι μόνο) κόστος των Ο.Τ.Α. που χρηματοδοτεί η πολιτεία. Η σχέση κόστους/οφέλους που τώρα προκύπτει αλλά και θα προκύψει ακόμη περισσότερο μεσοπρόθεσμα υπό μορφή ανάπτυξης της ορεινής μικροπεριφέρειας (δεδομένης και της συσσωρευμένης εμπειρίας που έχει ήδη αποκτηθεί), θα είναι πολλαπλάσια υπέρ του οφέλους, εφόσον διατηρηθούν οι Ορεινές Κοινότητες όπως εξάλλου η μέχρι τώρα εμπειρία του Καποδίστρια Ι απέδειξε, για ένα σημαντικό αριθμό Ορεινών Κοινοτήτων της πατρίδας μας.
Διατυπώνοντάς το ακόμη πιο απλά: με ένα πολύ μικρό λειτουργικό κόστος (καθώς επίσης και με τη συνδρομή της τεχνολογίας), πετυχαίνονται πολλά περισσότερα. Κυρίως όμως, γιατί η πλέον απομακρυσμένη ορεινή περιοχή θα έχει ισότιμες αναπτυξιακές ευκαιρίες ενώ θα μπορεί ταυτόχρονα να παρέχει αποτελεσματικότερα τις υπηρεσίες στους δημότες της.
Τέλος θα πρέπει να ληφθεί υπόψη ότι η ισόρροπη περιφερειακή ανάπτυξη δεν μπορεί πάντα να βασίζεται μόνο σε ποσοτικά στοιχεία και αριθμητικούς δείκτες του σήμερα (όπως για παράδειγμα πληθυσμός ή αριθμός εξυπηρετούμενων ατόμων κλπ), αλλά να συνυπολογίζει και τη δυναμική της μελλοντικής εξέλιξης της συγκεκριμένης ορεινής περιοχής.

Η ορεινή Κοινότητα
Λιβαδίων Ν. Κιλκίς
H Κοινότητα Λιβαδίων είναι η μοναδική Κοινότητα του Νομού Κιλκίς η οποία παρέμεινε από τη διοικητική μεταρρύθμιση του «Καποδίστρια Ι» του 1998. Είναι ορεινή επί του όρους Πάικου σε υψόμετρο 1250 μέτρα και απέχει 27 χιλιόμετρα από τη Γουμένισσα το πλησιέστερο διοικητικό κέντρο της δυτικής πλευράς του Ν. Κιλκίς. Τα διοικητικά όρια της Κοινότητας βρίσκονται στην καρδιά του τοπικού Δικτύου απαράμιλλης φυσικής ομορφιάς Natura 2000 (GR 124003). Έως και το 1944 ο δίδυμος οικισμός των Μικρών και Μεγάλων Λιβαδίων αποτελούσε το οικονομικό κέντρο της ορεινής μικροπεριφέρειας του Πάικου με 4000 κατοίκους. Τη  χρονιά αυτή διακόπηκε βίαια η ανάπτυξή της, αφού καταστράφηκε εκ θεμελίων από τις ναζιστικές δυνάμεις κατοχής, δεδομένου ότι αποτελούσε το κέντρο της εθνικής αντίστασης όλης της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας. Το έτος 1970  επανασυστήνεται ο ένας από τους δύο οικισμούς αυτός των Μεγάλων Λιβαδίων. Έκτοτε η πληθυσμιακή της εξέλιξη είναι εντυπωσιακή. Απογραφικά στοιχεία αναφέρουν το 1971 μηδέν κατοίκους, το 1981 15 κάτοικοι, το 1991 257 κάτοικοι και το 2001 έτος της τελευταίας απογραφής, 407 κάτοικοι. Σήμερα οι δημότες της ξεπερνούν τους 1000. Η κύρια δραστηριότητα είναι η γεωργοκτηνοτροφική, την τελευταία δε δεκαετία σημαντική ανάπτυξη έχει και ο αγροτουρισμός με δύο αγροτουριστικές μονάδες εν λειτουργία(μία Κοινοτική και μία ιδιωτική), καθώς επίσης και άλλες δύο υπό ανέγερση.

Η διοικητική μεταρρύθμιση του 1998
και η Κοινότητα Λιβαδίων
Η διοικητική μεταρρύθμιση του 1998 έδωσε πραγματικά αναπτυξιακή προοπτική στο ορεινό οροπέδιο του Πάικου. Η Κοινότητα Λιβαδίων, σαν αυτόνομη αυτοδιοικητική μονάδα, της δόθηκε η ευκαιρία και η δυνατότητα ισότιμα να προγραμματίσει, να διεκδικήσει και να υλοποιήσει σημαντικότατα έργα τόσο υποδομών όσο και αναπτυξιακών, από εθνικούς και κυρίως ευρωπαϊκούς πόρους..  Έτσι υλοποιήθηκαν έργα  τα οποία στόχευσαν :

1. Στη μερική άρση της απομόνωσης της ορεινής μικροπεριφέρειας του ορεινού όγκου του Πάικου, όπως σημαντικά έργα οδοποιίας (διασύνδεση Λιβαδίων με Γουμένισα Ν. Κιλκίς και Λιβαδίων με Αρχάγγελο Ν. Πέλλας).
2. Στη δημιουργία υποδομών για παροχή αναβαθμισμένων υπηρεσιών στους κατοίκους και επισκέπτες του οροπεδίου (δίκτυα ύδρευσης και αποχέτευσης, εσωτερική οδοποιία, σε ξέλιξη δημιουργία συστήματος βιολογικού καθαρισμού με τη μέθοδο των φυσικών διεργασιών)
3. Παροχή υπηρεσιών πολιτικής προστασίας μέσω της διαρκούς συντήρησης του αποχιονισμού της επαρχιακής οδού Γρίβας-Λιβαδίων-Αρχαγγέλου μήκους 35 χιλιομέτρων.
4. Ανάδειξη των συγκριτικών πλεονεκτημάτων των Λιβαδίων  μέσω αναπλάσεων κατά παραδοσιακό τρόπο τόσο των κοινοχρήστων χώρων  όσο και της ανάδειξης του υδάτινου πλούτου της περιοχής (πλατεία, ανακαίνιση και κατασκευή παραδοσιακών κρουνών, παραδοσιακές πλακοστρώσεις δικτύου εσωτερικής οδοποιίας κλπ).
5. Έργα στήριξης της τοπικής γεωργικής και κτηνοτροφικής δραστηριότητας (ταμιευτήρες για εκμετάλλευση πηγαίων και επιφανειακών υδάτων για άρδευση, δίκτυα άρδευσης, υδροδότηση ποιμνιοστασίων)
6. Έργα στήριξης της τοπικής αγροτουριστικής δραστηριότητας (κατασκευή κοινοτικού παραδοσιακού ξενώνα και χώρου εστίασης).
7. Ενθάρρυνση της τοπικής επιχειρηματικότητας (μία ιδιωτική επένδυση στον αγροτουρισμό ήδη σε λειτουργία, και άλλες δύο υπό εξέλιξη, καθώς και εκδήλωση ενδιαφέροντος για δημιουργία εμφιαλωτηρίου νερού.)
8. Δημιουργία Κοινοτικών δράσεων δικτύωσης και ανάπτυξη δεσμών μέσω δικτύων (αδελφοποίηση με κυπριακό ΟΤΑ, μέλος δικτύου «Δρόμοι του κρασιού της Βορείου Ελλάδος»
9. Καταγραφή και προβολή του τοπικού ιστορικού, πολιτιστικού και φυσικού πλούτου (λεύκωμα και ψηφιακός μουσικός δίσκος )
10. Δράσεις για τον προγραμματισμό της «Ορεινής Πόλης του Αύριο». Εκπόνηση Γενικού Πολεοδομικού Σχεδιασμού (Σχέδιο Χωρικής και Οικιστικής Οργάνωσης Ανοικτής Πόλης-ΣΧΟΟΑΠ), επέκταση Σχεδίου Πόλης Λιβαδίων, δημιουργία βιοτεχνικού πάρκου).
11. Διάχυση της αναπτυξιακής εμπειρίας των Λιβαδίων μέσω επιμορφωτικών ημερίδων σε προέδρους Κοινοτήτων της Κύπρου με χαρακτηριστικά αντίστοιχα των Λιβαδίων.
Στην περίπτωση της ορεινής Κοινότητας Λιβαδίων του Νομού Κιλκίς αποδείχθηκε, έμπρακτα, ότι η αυτοδιοικητική μεταρρύθμιση του 1998  λειτούργησε και συνέργησε θετικά όχι μόνο στη μερική άρση της απομόνωσης και της αναπτυξιακής υστέρησης μιας από τις προβληματικότερες παραμεθόριες περιοχές της χώρας μας, αλλά έδωσε και δίνει αναπτυξιακή προοπτική  για την ουσιαστική ανασύσταση μιας ορεινής κωμόπολης της ελληνικής μικροπεριφέρειας, αλλά και γενικότερα της ευρύτερης, πλέον ορεινής περιοχής του ορεινού όγκου του Πάικου. Αυτό μπορεί να γίνει εφικτό μέσω της διατήρησης της διοικητικής  αυτοτέλειας της Κοινότητας Λιβαδίων που μπορεί να προβλέψει η νέα αυτοδιοικητική μεταρρύθμιση.