Παρασκευή, 29 Μαρτίου 2024, 1:55:09 μμ
Δευτέρα, 18 Ιουνίου 2018 22:47

Μπροστά στο δίλημμα

Του Ανδρέα Μακρίδη.

 

Οι πρωθυπουργοί της Ελλάδας και των Σκοπίων, ανακοίνωσαν πως προσφέρουν στους λαούς τους μια ιστορική συμφωνία για τον τερματισμό της διένεξης μεταξύ των δύο χωρών. Η ελληνική κοινή γνώμη παγώνει στο άκουσμα πως η Ελλάδα με την υπογραφή της, δίνει το δικαίωμα στους Σκοπιανούς να αποκαλούνται Μακεδόνες, έστω και με κάποιους επίσημους συνταγματικούς προσδιορισμούς. Με εξαίρεση εκείνους που δεν ήθελαν καμία συμφωνία σύνθετης ονομασίας, και εκείνους που θα προσυπέγραφαν την οποιαδήποτε συμφωνία, η μεγάλη μερίδα της κοινής γνώμης προβληματίζεται. Σ' αυτήν θα απευθυνθούμε για μία ακόμα φορά.

 

Είναι προφανές ότι η συμφωνία αυτή δεν ικανοποιεί τους πόθους και τις επιθυμίες μας. Αν η ψυχή μας είναι το όνομά μας κατά τη ρήση του Ανδρέα Παπανδρέου, καλούμαστε πλέον να μοιραστούμε με τους Σκοπιανούς, όχι μονάχα την ονομασία του τόπου μας – έστω και σύνθετα – αλλά την ίδια την ονομασία της ταυτότητάς μας. Γιατί μπορεί αναμεταξύ μας να λογιζόμαστε ως Πόντιοι και Θρακιώτες, μα προς τα έξω είμαστε όλοι Μακεδόνες. Μια προσεκτική ανάγνωση της διένεξης ωστόσο, θα αποκαλύψει ότι ποτέ αυτό ειδικά, δεν μπήκε στα χαρτιά. Η διαπραγμάτευση αφορούσε το όνομα του κράτους, και όχι το όνομα της γλώσσας ή της εθνότητας.

Η διένεξη Ελλάδας και Σκοπίων ξεκινάει απ' τη δεκαετία του '90. Κι απ' την αρχή της διένεξης, η Ελλάδα δηλώνει σε όλους τους τόνους, ότι δεν αποδέχεται την ονομασία των Σκοπίων ως Μακεδονίας. Κάτι τέτοιο ονομάζεται διμερής διαφορά, που αν θες να επιλύσεις προς όφελός σου, οφείλεις με βάση το διεθνές δίκαιο να εξηγήσεις γιατί σου δημιουργεί πρόβλημα, και γιατί το πρόβλημα μπορεί να οδηγήσει και σε γενικότερη αποσταθεροποίηση.

Το κλειδί για την ελληνική διπλωματία ήταν η επίκληση του “αλυτρωτισμού”. Λέγαμε λοιπόν, ότι η υιοθέτηση του ονόματος “Μακεδονία” εκ μέρους των Σκοπίων αποκαλύπτει αλυτρωτικές προθέσεις των Σκοπιανών – δηλαδή προθέσεις προσάρτησης μέρους του ελληνικού εδάφους. Ο ενδιαφερόμενος αναγνώστης, μπορεί να βρει τις σχετικές εξηγήσεις στην ιστοσελίδα του υπουργείου Εξωτερικών. Μπορεί στο εσωτερικό να φωνάζαν κάποιοι πως “η Μακεδονία είναι μία και είναι ελληνική”, αλλά στο εξωτερικό η Ελλάδα εξηγούσε πως “η ΠΓΔΜ κατέχει μονάχα το 35% της Μακεδονίας, και με την ονομασία της διεκδικεί και το υπόλοιπο 65% που είναι δικό μας και της Βουλγαρίας”.

Με αυτή την ένσταση περί αλυτρωτισμού πετύχαμε την Ενδιάμεση Συμφωνία του '95 με την οποία κατέβηκε η σημαία τους με το Άστρο της Βεργίνας, με αυτή τη φόρμουλα πετύχαμε την μεσολάβηση του ΟΗΕ και την έναρξη της διαπραγμάτευσης, μ' αυτή τη φόρμουλα πετύχαμε να μην ενταχθούν τα Σκόπια στο ΝΑΤΟ και στην Ε.Ε. μέχρι να βρεθεί λύση για το όνομα. Και οι εταίροι μας στους διεθνείς οργανισμούς, βλέποντας την αδιαλλαξία των Σκοπίων, στηρίξαν την Ελλάδα που δεχότανε τη σύνθετη ονομασία.

Σήμερα ωστόσο τα Σκόπια υποχωρούν. Δέχονται την σύνθετη ονομασία, όπως ακριβώς την ζητούσαμε εμείς. Και για να μην μένουνε σκιές αλυτρωτισμού, δέχονται να αλλάξουν και το Σύνταγμά τους, και να αφαιρέσουνε τις όποιες αναφορές σε “μακεδονικές” μειονότητες εκτός των συνόρων τους. Όσοι λοιπόν φοβόντουσαν ότι με τις πλάτες της “Μακεδονίας” κάποιοι στην Ελλάδα θα ζητούσανε απόσχιση, βρίσκουν απέναντί τους τη συμφωνία.

Πού βρισκόμαστε λοιπόν; Όλες οι ενστάσεις που ήγειρε η Ελλάδα απ' τη δεκαετία του '90 απαντώνται στα μάτια των τρίτων. Εάν επικυρωθεί η συμφωνία απ' τους γειτόνους μας, για τα Σκόπια πλέον δεν θα υπάρχουνε αλύτρωτες πατρίδες. Η ονομασία τους θα αλλάξει αντίστοιχα, η ιθαγένειά τους θα περιοριστεί στα σύνορά τους, ο πολιτισμός τους θα δηλωθεί ως ξεκάθαρα σλαβικός, το αρχαίο μακεδονικό παρελθόν θα δηλωθεί ως ξεκάθαρα ελληνικό. Άλλες ενστάσεις δεν έχουμε εγείρει στα επίσημα έγγραφα. Θέλει κανένας να προσθέσει νέες; Αν ναι, θα πρέπει να μας πει, με ποιον τρόπο θα ικανοποιηθούν.