Πέμπτη, 28 Μαρτίου 2024, 11:15:50 πμ
Σάββατο, 02 Σεπτεμβρίου 2017 20:25

Ο μύθος της 3ης Σεπτεμβρίου

Του Ανδρέα Μακρίδη. 

 

Αν ένας ξένος τουρίστας επισκεφθεί την Αθήνα, θα πρέπει λογικά να εντυπωσιαστεί από την μεγαλύτερη και ιστορικότερη πλατεία της πρωτεύουσας, την πλατεία Συντάγματος. Είναι μία από τις ελάχιστες πλατείες στον κόσμο που φέρουν τέτοιο όνομα, και η πρώτη στην Ιστορία που το κατοχύρωσε. Ο επισκέπτης θα συνδυάσει λογικά την αναφορά στο σύνταγμα και την 3η Σεπτεμβρίου του 1843, με το φιλελεύθερο πνεύμα που η Ελλάδα διεκδικεί για τον εαυτό της. Ένα προσεκτικότερο μάτι ωστόσο, μάλλον θα γούρλωνε απ' την έκπληξη.

 

Αν οι πλατείες και τα πάρκα μιας πρωτεύουσα, μιλούνε για την Ιστορία της ίδιας και της χώρας της, το πρώτο πράγμα που θα συμπέραινε ο προσεκτικός επισκέπτης θα ήταν πως η Ελλάδα παραμένει υπόδουλη στον οθωμανικό ζυγό: Στην πρωτεύουσά της, δεν υπάρχει καμία κεντρική πλατεία αφιερωμένη στην Επανάσταση του '21, παρά μονάχα σε μεμονωμένους ήρωές της. Υπάρχει βεβαίως το Πεδίον του Άρεως, που φιλοξενεί τις προτομές αγωνιστών του '21, μονάχα που το πάρκο αυτό, όπως μαρτυρεί και το όνομά του, αφορά γενικά την πολεμική αρετή των Ελλήνων – όχι τον φιλελευθερισμό τους.

Η πλατεία Ομονοίας αποτελεί ένα ακόμα δείγμα ελληνικού σουρεαλισμού, δεδομένου ότι η Ελλάδα στα 200 χρόνια της νεώτερης ιστορίας της, γνώρισε πέντε εμφυλίους πολέμους (οι τέσσερις διεξήχθησαν μεσούσης της Επανάστασης) και έναν εθνικό Διχασμό που έκοψε την Ελλάδα στα δύο. Ανεβαίνοντας κατά τη Βουλή, ο επισκέπτης θα περάσει βεβαίως από την πλατεία Κάνιγγος, αφιερωμένης σε έναν Άγγλο πολιτικό που έσπασε την Ιερά Συμμαχία προς όφελος των Ελλήνων, προσδένοντας ωστόσο παράλληλα την Ελλάδα στο άρμα της Αγγλίας. Θα περάσει απ' την μικρή πλατεία Κοραή, την πλατεία Κλαυθμώνος όπου έκλαιγαν παλιά οι απολυόμενοι δημόσιοι υπάλληλοι, από το άγαλμα του Κολοκοτρώνη, και τελικά θα φτάσει στην πλατεία Συντάγματος.

Η Ελλάδα δεν τιμά τα πρώτα επαναστατικά της συντάγματα – συνταγματικούς χάρτες που συντάχθηκαν από Έλληνες προερχόμενους απ' όλες τις κοινωνικές μερίδες, που καταργούσαν την δουλεία, καθιέρωναν την ισότητα απέναντι στον νόμο, απαγόρευαν την έκδοση αλλοδαπού διωκόμενου “ένεκα ελευθερίας”. Η Ελλάδα δεν τιμά το σύνταγμα του 1864 που καθιέρωσε ως πηγή της κρατικής εξουσίας τον λαό αντί για τον μονάρχη, που θέσπισε την καθολική ψηφοφορία για όλους τους άνδρες της επικράτειας, το δικαίωμα του συνέρχεσθαι και του συνεταιρίζεσθαι. Δεν τιμά το σύνταγμα που προέκυψε από την Επανάσταση στο Γουδί – το σύνταγμα του 1911 που καθιέρωσε το απαραβίαστο της κατοικίας, την φορολογική ισότητα, την υποχρεωτική και δωρεάν στοιχειώδη εκπαίδευση, την υποχρεωτική στράτευση για όλους, την μονιμότητα των δημοσίων υπαλλήλων.

Όχι – η πλατεία Συντάγματος έμεινε ως μνημείο μιας περίεργης εξέγερσης των αρχηγών των πολιτικών κομμάτων κατά του Όθωνα, προκειμένου εκείνος να εκδώσει ένα σύνταγμα, που η συντριπτική πλειοψηφία των στρατιωτών και πολιτών που μετείχαν στην εξέγερση, αδυνατούσε να διαβάσει λόγω αγραμματοσύνης. Και αν υπήρχε δυσαρέσκεια κατά του βασιλιά, αυτή οφειλόταν στην οικονομική ανέχεια του νέου μας κράτους και τη σφιχτή οικονομική του πολιτική (το πρώτο Μνημόνιο της νεώτερης Ελλάδας!) παρά στην έλλειψη συντάγματος.

Αλήθεια είναι βεβαίως, πως τους δρόμους και τις πλατείες, τους ονοματίζει συχνά η ιδια η ζωή και όχι οι προθέσεις των κυβερνήσεων. Για παράδειγμα, όλοι οι Έλληνες γνωρίζουν την πλατεία Κολωνακίου, αλλά αγνοούν την επίσημη ονομασία της, που είναι πλατεία Φιλικής Εταιρείας. Τον λαό εντυπωσίασε περισσότερο το μικρό κολωνάκι της πλατείας, (σημείο αναφοράς για την μέτρηση των χιλιομετρικών αποστάσεων από την Αθήνα) παρά τα τρία χάλκινα αγάλματα των ιδρυτών της Φιλικής. Και ως επιστέγασμα, ένα απ' τα αγάλματα προσφάτως κλάπηκε, προκειμένου να ρευστοποιηθεί ως χαλκός σε κάποιο χυτήριο. Στη θέση εκείνου στέκει σήμερα ένα γύψινο...