Παράλληλα με δεύτερη ομόφωνη απόφαση προτείνεται να ονοματοδοτηθούν οι κάθετοι προς αυτούς δρόμοι με τα ονόματα των δασκάλων, όλων Σανταίων, που δίδαξαν στην Νέα Σάντα, για να μάθουν γράμματα τα παιδιά της (και έμαθαν καλά γράμματα)  τις πρώτες δεκαετίες της εγκατάστασης στη νέα πατρίδα.
   Και κάτι σημαδιακό! Όπως επισήμανε ο παριστάμενος στην επιτροπή, πρώην κοινοτάρχης, Οδυσσέας Πιπερίδης, ότι δεν είναι τυχαίο, πως το σπίτι του κάθε τιμώμενου δασκάλου ευρίσκεται στην αντίστοιχη ομώνυμη οδό, ενώ η σημερινή, 11 Σεπτεμβρίου, συνεδρίαση της επιτροπής με θέματα της Νέας Σάντας, συμπίπτει με την επέτειο του ολοκαυτώματος της ιστορικής Σάντας του Πόντου (11 Σεπτεμβρίου 1921).
   Και αυτά μεν έπραξαν οι Σανταίοι απόγονοι, που αναμένουμε να εγκριθούν και από το κεντρικό Δημοτικό Συμβούλιο, όταν αυτό συνέλθει, αφού πέρασαν ομόφωνα από την αρμόδια επιτροπή του Δήμου.  Όμως με αφορμή των παραπάνω, θέλουμε να πούμε ότι το παράδειγμα των Σανταίων καλόν είναι να το μιμηθούν τα τοπικά συμβούλια όλων των κοινοτικών διαμερισμάτων και να κάνουν ανάλογες προτάσεις. Μπορούν να το κάνουν και οι πολιτιστικοί σύλλογοι, αλλά και μεμονωμένα άτομα. Με αυτόν τον τρόπο εμπλουτίζεται η τοπική ιστορία και διατηρείται η ιστορική μνήμη. Γιατί η γενική ιστορία δεν είναι σε θέση να συμπεριλάβει τις ιδιαιτερότητες της κάθε περιοχής των πληθυσμιακών ομάδων αυτής στο διάβα του χρόνου μέσα στις ιστορικές εξελίξεις.
   Διότι και στο Λειψύδριο δίδαξε γράμματα και έγραψε και βιβλία τα πρώτα χρόνια της εγκατάστασης, ο σπουδαίος δάσκαλος  Παναγιώτης Κ. Φωτιάδης (Μαρκήσιος) και συγγραφέας (του θεατρικού – σταθμό του Ποντιακού Ελληνισμού ‘’τη τρίχας το γεφύρ’ ’’ το 1927  και του κοινωνικο – ιστορικού έργου, βγαλμένου από την εικόνα της κοινωνίας και της ζωής στα πρώτα χρόνια από της εγκαταστάσεως,  ‘’Όλοι κλέβουν’’ το 1928 ) στην Ελλάδα, όντας δάσκαλος στο Λειψύδριο. Δικό του είναι το επίγραμμα ‘’Η ΜΟΡΦΩΣΗ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΣΤΟΛΙΔΙ ΤΗΣ ΖΩΗΣ, που κοσμεί ακόμη την πρόσοψη του δημοτικού σχολείου του χωριού, από τότε!).  Επίσης στα γειτονικά  Σεβαστό και Ποταμιά  καταλυτική ήταν η παρουσία του παπά Ξιφιλίνου, ονόματα της προπερασμένης γενεάς, που αναμένουν και αξίζουν ανάλογης τιμής.
   Ομοίως, αν μεταφερθούμε και σε άλλους τομείς, λέμε, ότι στον περίβολο του ιερού της εκκλησίας της Ξυλοκερατιάς είναι θαμμένος ο άγνωστος σε πολλούς υπολοχαγός Σπηλιωτόπουλος, θύμα εχθρικών πυρών της πρώτης ημέρας της επικής μάχης του Κιλκίς – Λαχανά του 1913, ενώ ο Ταγματάρχης Κουτήφαρης ενώ σκοτώθηκε στην ίδια μάχη επίσης την πρώτη ημέρα στις Μάνδρες η προτομή του στήθηκε στο Μελισσοχώρι Θεσσαλονίκης! Και οι δύο ‘πέσανε’ (όπως και πολλοί άλλοι), για να ελευθερωθεί και προσαρτηθεί ο τόπος, που κατοικούμε εμείς σήμερα!
    Στις Καστανιές αναφέρονται δύο ζεύγη δωρητών ευγενών οικογενειών, συγχωριανών από την Ανατολική Θράκη, που χρειάζονται ελάχιστη αναγνώριση από τους συμπατριώτες τους για την προσφορά τους στην εκκλησία, την κοινωνία, την επιστήμη, την πολιτική, για την ευγενική χειρονομία τους προς την τότε Κοινότητα, χρονολογούμενη από το 1937.
   Στο Βαπτιστή νομιμοποιούνται, νομίζω, ως προερχόμενοι από τα πέριξ της Βυζώς, (Άϊγιάννης),  να καυχώνται για τον Γεώργιο Βιζυηνό, τον μεγαλύτερο για πολλούς Έλληνα πεζογράφο του περασμένου αιώνα, και συγγραφέα του παραδοσιακού ‘Καλόγερου’, ως και για τον ατρόμητο υπερασπιστή του ελληνισμού της Θράκης  Θεοδωρακιό Αμπατζόπουλο, που  εκδικήθηκε την άγρια δολοφονία 14σάρων παιδιών των Σοφίδων (πατρίδα των Βαπτιστιωτών) εξοντώνοντας τον Βούλγαρο αρχικομιτατζή της Θράκης Σισμάνωφ  και στη συνέχεια να γίνει δεύτερος Δήμαρχος Κιλκίς (1917 – 1918).
    Στο Πεδινό, όπως και στη Μεγάλη Βρύση αμφιβάλλω, αν γνωρίζουν, ότι ο Οικουμενικός Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως Άνθιμος ο Ε΄(1841 – 1843), κρατούσε από το Γενίκιοϊ της Ανατολικής Θράκης, πατρίδα των περισσοτέρων Θρακιωτών του μεγάλων αυτών χωριών κ.ά. του Κιλκίς.
   Στην Επτάλοφο και στην Κορωνούδα ακόμη περιμένουν οι απόγονοι να γραφτούν τα ονόματα των θυμάτων του Αλβανικού έπους δημόσια, έστω σε μία εντοιχισμένη πλάκα! Επίσης των δύο ‘άγνωστων’ παλληκαριών της Κορωνούδας (Εμμανουηλίδης – Γκέντσος), που θυσιάσθηκαν στο ολοκαύτωμα των τριών Κρουσοχωρίων στις 25.10.1941.
   Για τα τελευταία ισοπεδωμένα, από τους Γερμανούς κατακτητές, χωριά, την ευθύνη για την περαιτέρω ανάδειξη της θυσίας τους, ύστερα από την αναγνώρισή τους ως μαρτυρικών,  την έχει ο Δήμος Κιλκίς.
   Αλλά για όλα αυτά και για μια σειρά άλλα, που έχουν σχέση με την ιστορία του τόπου και ιδίως με την ιστορία, τις παραδόσεις και τον πολιτισμό των ανθρώπων που κατοικούν σε αυτόν τον τόπο, καλύτεροι εκφραστές είναι οι τοπικοί φορείς και μεμονωμένα άτομα με ανάλογα ενδιαφέροντα, που καλόν είναι να ενεργοποιηθούν και προς αυτήν την κατεύθυνση.
   Κιλκίς Σεπτέμβριος 2017