Παρασκευή, 19 Απριλίου 2024, 11:21:13 πμ
Τετάρτη, 04 Νοεμβρίου 2009 12:48

Θανάσης Χατζημητάκος : ΟΔΟΙ ΚΙΛΚΙΣ

Οδός Μοναστηρίου. Είναι η σημερινή οδός Πολυτεχνείου, που στα 1928 από οδό βασιλίσσης Σοφίας την ονόμασαν Μοναστηρίου “για την ιστορική σημασία της πόλης αυτής στη διάρκεια του Μακεδονικού Αγώνα”, σημειώνει στο βιβλίο του ο Βαφειάδης (σελ. 101).


Το Μοναστήρι προσθέτουμε ότι είναι πόλη, που σήμερα ανήκει στο κράτος των Σκοπίων, ότι ιδρύθηκε από τους Βυζαντινούς τον ένατο με δέκατο αιώνα με το όνομα Βουτέλιον -οι Σλάβοι την ονομάζουν Βιτώλια, ότι το 1/3 των κατοίκων της μέχρι της αρχές του 20ου αιώνα ήσαν Έλληνες και ότι στον Μακεδονικό Αγώνα οι Έλληνες αγωνίστηκαν εκεί σθεναρά κατά των Βουλγάρων κομιτατζήδων.

Οδός Νέας Αγοράς. Πρέπει αυτή η οδός να ήταν τμήμα της σημερινής οδού Ελευθερίου Βενιζέλου από τη συμβολή της με την Αγίου Γεωργίου -εκεί που αρχίζουν Πάρκο και Κήπος- και τμήμα της σημερινής οδού Γ.  Καπέτα μέχρι τη συμβολήτης με την οδό Τσιρογιάννη. Παλιά αγορά πρέπει να θεωρούσαν το κεντρικό τμήμα της 21ης Ιουνίου και Νέα Αγορά ονόμασαν κυρίως την πλατεία του σημερινού Δημαρχείου, όπου γινόταν και το παζάρι με την ζωοαγορά -το ζωοπάζαρο δημιουργήθηκε αργότερα- και όλα τα καταστήματα της οδού Νέας Αγοράς. Αργότερα ονομάσθηκε οδός Μεσημβρίας και κατά τον εμφύλιο (1946-1949) Γ. Καπέτα ως την έξοδό της προς τις Ποταμιές.

Λεωφόρος Νίκης. Είναι η σημερινή Ελευθερίου Βενιζέλου. Αρχικά ονομάστηκε Δεκαπέντε Μαρτύρων, αλλά η Κοινότητα στα 1929 αποφασίζει τη μετονομασία της σε Λεωφόρο Νίκης επειδή “δια της αρτηρίας ταύτης της πόλεως εγένετο η οπισθοχώρησις των ηττηθέντων βουλγαρικών στρατευμάτων κατά τον ελληνοβουλγαρικό πόλεμον του έτους 1913”, όπως καταγράφεται στα πρακτικά της. (Βλέπε Βαφειάδη σελ. 101).

Οδός Ρόδου. Είναι η σημερινή οδός Χρίστου Μαρτιάδη.
Η Ρόδος είναι το γνωστό νησί της Δωδεκανήσου. Ήταν ένα από τα σπουδαιότερα νησιά της αρχαίας Ελλάδος και διέπρεψε και στα γράμματα και στις τέχνες και γενικά στον πολιτισμό. Κατά καιρούς έπεσε στα χέρια των Περσών, των Ρωμαίων, των Ιπποτών Ιωαννιτών, των Τούρκων, των Ιταλών. Τέλος από το 1948 ενώθηκε με την Ελλάδα μαζί με τα άλλα νησιά της Δωδεκανήσου.
Σήμερα είναι ένα από τα πιο σπουδαία τουριστικά νησιά της Ελλάδος και του κόσμου.

Οδός Βλασίου Σκορδέλη. Είναι από τις οδούς του συνοικισμού των Στενημαχιτών, που σήμερα δεν  ξέρουμε τη διάδοχη ονομασία της.
“Ο Βλάσιος Σκορδέλης -γράφει στο βιβλίο του ο Βαφειάδης- ήταν Στενημαχίτης λόγιος, διευθυντής της Ελληνικής Κεντρικής Σχολής (στη Στενήμαχο). Το  έργο του είχε καταλυτική επίδραση τόσο στην εκπαιδευτική ανάπτυξη και στην πολιτιστική ακτινοβολία του Ελληνισμού της Φιλιππουπόλεως, όσο και στην προώθηση των εθνικών θεμάτων δια μέσου της πλουσιότατης συγγραφικής του δράσης στον “Νεολόγο”, στον “Φάρο του Βοσπόρου” και στην “Πανδώρα” -όλα έντυπα της Κωνσταντινούπολης. Καθοριστική υπήρξεν η συμβολή του στην ίδρυση των φιλεκπαιδευτικών συλλόγων Φιλιππουπόλεως “Σωματείον καλών έργων” (1867), “Φιλεκπαιδευτικός Σύλλογος των Φιλομούσων” (1869) και “Αδελφότης των φίλων του Λαού” (1876), που λειτούργησαν μέχρι την κατάλυση της τουρκοκρατίας στη Βόρεια Θράκη (Ανατολική Ρωμυλία) στα 1878” -τα μέρη αυτά τα πήραν τότε οι Βούλγαροι, σημειώνουμε εμείς.

Οδός Σφαγείων. Ίσως είναι τμήμα της σημερινής περιφερειακής οδού Μεσημβρίας, εκεί όπου παλιά υπήρχαν τα σφαγεία της πόλης, λίγο πιο κάτω από το Σαλάτς.

Οδός 4ης Αυγούσου. Είναι η σημερινή Ελευθερίου Βενιζέλου.
Η 4η Αυγούσου (1936) είναι η ημέρα που ο πρωθυπουργός της Ελλάδος Ιωάννης Μεταξάς κήρυξε δικτατορία -και ασφαλώς από το καθεστώς επεβλήθη στο Δήμο Κιλκίς να μετονομάσει τη Λεωφόρο Νίκης σε οδό 4ης Αυγούστου.

Οδός Τζαβέλα. Κι αυτή η οδός ήταν στα Στενημαχίτικα και δεν ξέρουμε ποιά ονομασία την διαδέχτηκε (βλέπε Βαφειάδη σελ. 1000.
Ασφαλώς θα πρόκειται για κάποιον από τους γενναίους της φάρας αυτής του Σουλίου που διέπρεψε στην Ήπειρο με την εθνική της δράση πρίν και κατά την Επανάσταση του 1821. Εγώ εδώ αναφέρω τα ονόματα του Κίτσου Τσαβέλα (1801-1855), του Λάμπρου Τζαβέλα (1745-1792), του Φώτου Τζαβέλα (1774-1811) και ο αναγνώστης ας μακαρίσει τη φιλοπατρία των Ανατολικορωμυλιωτών προσφύγων του Κιλκις, που θέλησαν να τιμήσουν ένα Τζαβέλα στη νέα τους πόλη, στο Κιλκίς -τώρα γιατί οι κατοπινοί “εβγαλαν” το όνομά από την οδό, ασφαλώς είναι ερευνητέο.

Οδός 37ης Ταξιαρχίας. Είναι ένα από τα ονόματα της σημερινής οδού Ελ. Βενιζέλου που της έδωσαν οι “ανεγκέφαλοι” των χρόνων μετά την Κατοχή, επειδή στο Κιλκίς έδρευε τότε (1947;) η 37η Ταξιαρχία! Έλεος!

Οδοί Χαλκέων και Ψαρών. Είναι η σημερινή οδός Μητροπολίτη Χαρίτωνος. Οι οδοί Χαλκέων και Ψαρών ήσαν συνεχόμενοι -η Ψαρών άρχιζε μάλλον από τη Βενιζέλου στο ύψος του Κήπου και του Μητροπολιτικού Μεγάρου και κατέληγε στο αδιέξοδο των “Κατηχητικών” του π. Χαρίτωνος -παλιά κτίσματα των καθολικών Καλογραιών και τώρα του “Πολυάνειου Ωδείου”.
Η οδός Χαλκέων πήρε το όνομά της από τα συγκεντρωμένα χαλκωματάδικα, που ήσαν αραδιασμένα στην οδό -αμέσως μετά τη συμβολή της με την 21ης Ιουνίου.
Τα Ψαρά είναι το γνωστό νησάκι κοντά στη Χίο, που η δόξα του έφτασε στα μεσούρανα πρώτα μ ετην ανατίναξη της τουρκικής ναυαρχίδας στο λιμάνι της Χίου από τον Ψαριανό Κωνσταντίνο Κανάρη (1822) και έπειρα με την ολοσχερή καταστροφή του νησιού από τους Τούρκους στα 1824. Χαρακτηριστικοί είναι οι αθάνατοι στίχοι του εθνικού μας ποιητή Διονύσιου Σολωμού (1825):
Στων Ψαρών την ολόμαυρη ράχη
περπατώντας η Δόξα μονάχη
μελετά τα λαμπρά παλικάρια
και στην κόμη στεφάνι φορεί
γεναμένα από λίγα χορτάρια
που ‘χαν μείνει στην έρημη γη.

Οδός Γεωργίου Χατζηγεωργίου. Μάλλον είναι η σημερινή Αδελφών Παναγιώτου -η λίγο πριν Λέοντος Σοφού.
Ο Βαφειάδης στο βιβλίο του (σελ. 104) γράφει για τον Γεώργιο Χατζηγεωργίου: “Καταγόταν από την Στρώμνιτσα. Δημοδιδάσκαλος αρχικά ακολούθησε ανώτερες σπουδές και χρημάτισε καθηγητής σε λύκεια της Θεσσαλονίκης μέχρι το 1915. Κατά τις βουλευτικές εκλογές του 1915 εκλέχτηκε βουλευτής του νομού Θεσσαλονίκης, όπως επίσης και στις εκλογές που ακολούθησαν το 1920 και 1926”.
Κατά τη διάρκεια του Μακεδονικού Αγώνα (1904-1908) υπήρξε (στη Στρώμνιτσα) ένας από τους πολυτιμότερους συνεργάτες του κεντρικού κομιτάτου της Αθήνας και του Βλάσιου Ντάλη (ψευδώνυμο του αξιωματικού του ελληνικού στρατού Βλάσιου Τσιρογιάννη), που ως “δάσκαλος” δρούσε στη Στρώμνιτσα και στην περιοχή της).

Οδός Γεωργίου Χρυσοβέργη. Κι αυτή η οδός είναι από τους δρόμους των Στενημαχίτικων που άλλαξε όνομα, αλλά δεν ξέρουμε με ποιό όνομα αντικαταστάθηκε.
Ο Γεώργιος Χρυσοβέργης -κατά τον Βαφειάδη- ήταν ιδρυτής των “Χρυσοβέργιων Διαμερισμάτων Κωνσταντινουπόλεως” και σημαντικός χορηγός των ελληνικών σχολείων της Στενημάχου. Και στο Κιλκίς έτσι θέλησαν οι πρόσφυγες Στενημαχίτες να τον τιμήσουν δίνοντας σε δρόμο του συνοικισμού τους το όνομά του -που βέβαια δεν κράτησε για πάντα.
Σημείωση: Για πολλούς απ’ αυτους τους τριαντατέσσερις (34) “ξεχασμένους” δρόμους μια έρευνα περισσότερο “επισταμένη” θα  μπορούσε να φέρει στο φως περισσότερα, προπάντων το νέο όνομα της οδού που σε κάποια φάση της ιστορικής διαδρομής της πόλης οι “άρχοντες” της τήν έδωσαν. Αυτό το έργο το αφήνουμε στους ερευνητές του μέλλοντος, ίσως σε νεότερους από μένα στην ηλικία, που τα “κότσια” τους είναι πιο γερά -εκείνα τα μαθητολόγια “παλιών” Κιλκισιωτών, που θυμούνται πρόσωπα και πράγματα, μπορεί να φέρουν στην επιφάνεια πολλά για τους δρόμους του Κιλκίς...