Ο τίτλος είναι αυτόχρημα γαργαλιστικός. Ποντιακά ανέκδοτα κατακλύζουν τη ζωή μας τα τελευταία τουλάχιστον 40 χρόνια. Περιγελαστικά στην πλειοψηφία τους για την αδάμαστη ράτσα με την τρισχιλιόχρονη ιστορία.
Μόνο που τα 300 "Ποντιακά ανέκδοτα" του συμπολίτη μας συγγραφέα δεν έχουν καμιά σχέση με τα κυκλοφορούντα ανέκδοτα, στην πλειοψηφία τους απομιμήσεις διαφόρων περιπαικτικών που λέγονταν παλιότερα για Βλάχους στην Ελλάδα, αλλά και σε όλο τον κόσμο κυρίως μεταξύ γειτόνων. Να περιπαίζει ο Ολλανδός τον Γερμανό, ο Ρουμάνος τον Ούγγρο...
Διάβασα σε δυο βράδια το βιβλίο. Ευχάριστο σε όποιον κατέχει ακόμα και ελαφρώς την ποντιακή διάλεκτο καθώς σε κάθε ανέκδοτο υπάρχει και γλωσσάρι για τη νεοελληνική απόδοση κάποιων λέξεων - εκφράσεων και κυρίως διδακτικό. Και ως διδακτικό το συστήνω ενθουσιαστικά σε κάθε συμπολίτη μας.
Κανείς δεν θα "σκάσει" από τα γέλια διαβάζοντάς το, αν και σχεδόν σε όλα περισσεύει το ιδιότυπο ποντιακό χιούμορ. Εκείνο που ακτινοβολεί και κάνει το βιβλίο πολύτιμο είναι η σκιαγράφηση ενός τρόπου ζωής, μακρινού έως ξεχασμένου, το ήθος των ανθρώπων, η σχέση τους με το κοινωνικό σύνολο (τον γείτονα, τον συγχωριανό, τον συμπατριώτη), η ίδια η ιστορία μιας ράτσας που "σκάει μάτι" σε κάθε σελίδα.
Η καθημερινότητα της ζωής των Ποντίων αναδύεται μέσα από τα ανέκδοτα που παρελαύνουν στις 230 σελίδες του βιβλίου. Εκεί όπου αναδεικνύονται ήθη και έθιμα, τρόπος σκέψης, δηλαδή πολύτιμες ψηφίδες της λαογραφίας και του πολιτισμού ενός λαού.
Φαντάζει ίσως υπερβολική η προτροπή, αλλά η ανάγνωση του βιβλίου αυτού θα αποκτούσε το ιστορικό και λαογραφικό της υπόβαθρο αν προηγούνταν η μελέτη του μνημειώδους έργου του Φαίδωνα Κουκουλέ "Βυζαντινών βίος και πολιτισμός". Διότι ο Πόντιος άνθρωπος είναι στη βάση του ένας βυζαντινός άνθρωπος.
Αυτός ο πόντιος πρωταγωνιστής στα ανέκδοτα του κ. Δημήτριου Νικοπολιτίδη είναι ο πρόγονός μας, είναι οι ρίζες μας, και η ανάδειξή του σε όλες του τις συνιστώσες γίνεται σε λόγο όπου το ήθος ξεχειλίζει.
Δεν χρησιμοποιεί γλώσσα πικάντικη ο συγγραφέας. Ούτε επιστρατεύει τα "ου φωνητά" των βυζαντινών για να γαργαλίσει ταπεινά ένστικτα.
Κι επειδή ο κ. Δημήτριος Νικοπολιτίδης διάγει ήδη την ένατη δεκαετία της ζωής του και "πολλών δ' ανθρώπων ίδεν άστεα και νόον έγνω" προσέθεσε στα όσα ανέκδοτα γνώριζε ή ερανίστηκε και ανέκδοτα που "κατασκεύασε" ο ίδιος.
Για να πάρετε μια γεύση κλείνω την παρουσίαση του βιβλίου με ένα από τα ανέκδοτα (198ο) του πολύτιμου γεννήματος του κ. Νικοπολιτίδη. Καλή ανάγνωση.

Λαζούμ' ' κι είναι
Ο Γιάγκον τη Πατσομυτίας έτον πολλά παραδόπιστος. Κάποτε ερρώστεσεν κ' ερούξεν σα κρεβάτα. Όντες έμαθεν ατο ο Άνθιμον τη Καρτσάλ' άλλος ποσάς αφορισμένος, πολλά εσταναχωρεύτεν , γιατί εδάντσεν ατον παράδας κ' ενούνιζεν πως θα παιρ' ατα οπίσ'.
Αρ' επέρεν δυο αρρωστικά, τεά να πάει ελέπ' ατον και με την μαχανάν να ψαλαφά τα δανεικά. Αφού είπεν τα περαστικά κι εκάτσεν έναν καιρόν είπεν:
Γιάγκο, ντο ίνεται με τ' εκείν' τα δανεικά; Πότε θα δις μ' ατά, επέρασεν ατόσος καιρός.
Ο Γιάγκον αγροτέρεσεν ατον, ελάιξεν το κιφάλ'ν ατ' κ' επεκεί είπεν χοζωτά:
Αμον το εγροικώ, πολά 'κι πάει, εγώ θ' αποθάνω. Για τα δανεικά ξάι μη στεναχωρεύκεσαι, θα στείλω σ' ατά επεκεί. Αν τερείς αργίζω, έλα αγρήγορα εκεί να δίγω σ' ατα.
Λαζούμ' 'κι είναι, είπεν ο Άνθιμον κι εφέκεν κι έφυεν.

Γλωσσάρι
Πατσομυτία= πλακοτσομύτα, παρατσούκλι, Ερούξεν= έπεσε, Καρτσάλς= αυτός που έχει γουρλωμένα μάτια, Ποσάς= σπαγγοραμένος, ενούνιζεν=σκεφτόταν, τεά= δήθεν, μαχανά= με την ευκαιρία, να ψαλαφά= να ζητήσει, ντο 'ινεται=τι γίνεται, θα δις μ' ατά= θα μου τα δώσεις, εγροτέρεσεν ατον= τον αγριοκοίταξε, ελάιξεν= κούνησε, επεκεί= μετά, χοζωτά= βραχνιασμένα, άμον εγροικώ= όπως καταλαβαίνω, ξάι=καθόλου, επεκεί- από εκεί, αν τερείς= αν κοιτάξεις, λαζούμ' 'κι είναι= δεν χρειάζονται, κ' εφέκεν κ' έφυεν= το έβαλε στα πόδια

Θεοφύλακτος Παγλαρίδης