Σε μια έκταση 30 εκταρίων, ανάμεσα στα χωριά Παρόχθιο και Ποντοκερασιά, περίπου 30 χιλ. μετά το Κιλκίς, ο Βαλκανικός Βοτανικός Κήπος Κρουσσίων, που εγκαινιάστηκε το 2001, «φιλοξενεί» σήμερα περίπου 2.500 είδη φυτών εκ των οποίων το 40%, περίπου 800-900 είδη, είναι σπάνια, απειλούμενα, φυτά προτεραιότητας. Για παράδειγμα το κοινό, που μπορεί να επισκέπτεται τον κήπο καθημερινά, όλο το χρόνο, έχει τη δυνατότητα να δει όλα τα είδη από τσάι του βουνού, τριάντα διαφορετικά είδη ορχιδέας, όλα τα είδη τουλίπας και πολλά ακόμη αυτοφυή ανθοφόρα και αρωματικά.
Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Περιβάλλοντος που γιορτάζεται κάθε χρόνο στις 5 Ιουνίου, ο Βαλκανικός Βοτανικός Κήπος Κρουσσίων καλεί το κοινό αυτό το Σάββατο σε μια ιδιαίτερη γιορτή που έχει κάτι τόσο για μικρούς όσο και για μεγάλους.
Όπως είπε μιλώντας στο «TyposThes» η κα Ελένη Μαλούπα, Διευθύντρια στο Ινστιτούτο Γενετικής Βελτίωσης και Φυτογενετικών Πόρων – Ελληνικός Γεωργικός Οργανισμός «Δήμητρα» και υπεύθυνη του Βαλκανικού Βοτανικού Κήπου Κρουσσίων, το πρόγραμμα θα ξεκινήσει από τις 10.30 το πρωί με δραστηριότητες για μικρά παιδιά από 5 ετών και πάνω. Τα παιδιά θα μάθουν για τη βλάστηση σπόρων με διάφορες μεθόδους παίζοντας, ενώ φεύγοντας θα πάρουν μαζί τους γλαστράκια ώστε να τα περιποιούνται στο σπίτι και να βλαστήσουν φυτά είτε αρωματικά είτε ανθοφόρα, όπως το άγριο γαρύφαλλο.
Θα μπορούν ακόμη να πάρουν μέρος και σε παιχνίδια «θησαυρού» με κύβους που θα είναι σε διάφορα παρτέρια μέσα στον κήπο, τους οποίος θα κληθούν να ψάξουν, ώστε να συμπληρώσουν το παζλ που θα αποκαλύψει τη φωτογραφία ενός φυτού και να κερδίσουν αναμνηστικά δωράκια.
Στο πλαίσιο των εκδηλώσεων θα εγκαινιαστεί και έκθεση φωτογραφίας του Άγγελου Ζορζοβίλη, αφιερωμένη στα βολβόφυτα του κήπου. Φέτος μεγάλη έμφαση δόθηκε στις ορχιδέες, αρκετά είδη της οποία ξεκίνησαν από τον Μάρτιο να ανθίζουν. Φωτογραφήθηκαν ακόμη δυο είδη φριτιλλάριας, που αποτελούν σχετικά σπάνια βολβόφυτα, το άνθος των οποίων (μοιάζει με ανάποδη τουλίπα) δεσπόζει και στο λογότυπο του βοτανικού κήπου, άγριες γλαδιόλες και άλλα βολβόφυτα.
Το θέμα του φετινού εορτασμού στον κήπο είναι «ίαση και ευεξία» και στο πλαίσιο αυτό θα πραγματοποιηθεί γευσιγνωσία με ροφήματα παραγωγού που καλλιεργεί τσάι του βουνού. Θα προσφέρει τη δυνατότητα σε όποιον θέλει να δοκιμάσει μείγματα ροφημάτων, που έχουν ετοιμαστεί από το Εργαστήριο Προστασίας και Αξιοποίησης Αυτοφυών και Ανθοκομικών Φυτών. Δασκάλα γιόγκα θα κάνει περφόρμανς μαζί με όποιον θέλει να συμμετέχει, ενώ θα υπάρχει μουσική εκδήλωση από ομάδα ερασιτεχνών μουσικών και τραγουδιστών «Εμείς και εμείς» με κομμάτια που θα έχουν σχέση με τη φύση, το περιβάλλον και τα φυτά, τόσο ελληνικά όσο και ξένα.
Φυσικά θα υπάρχει περίπατος σε ένα μονοπάτι στον κήπου με ορχιδέες και αυτοφυή ανθοφόρα και αρωματικά είδη ενώ όποιος θέλει θα μπορεί να αγοράσει αρωματικά και ανθοκομικά φυτά τα οποία θα διατίθενται από τον κήπο. Παράλληλα πολύ μικροί παραγωγοί και επιχειρηματίες θα διαθέτουν επίσης στο χώρο προϊόντα κοσμετολογίας, διατροφής κ.ά., ενώ καντίνες από την περιοχή του Κιλκίς θα βρίσκονται επίσης στο χώρο για να μπορεί ο κόσμος να προμηθευθεί φαγητό, γλυκό κλπ.
Ο σημαντικός ρόλος του βοτανικού κήπου στη διατήρηση απειλούμενων ειδών
Η κα Μαλούπα, η οποία είναι εθνική εκπρόσωπος για τη διατήρηση εκτός τόπου των ελληνικών αυτοφυών στο παγκόσμιο δίκτυο βοτανικών κήπων, επισημαίνει στο «TyposThes» το ρόλο των βοτανικών κήπων εν μέσω κλιματική κρίσης που φέρνει όλο και συχνότερα παρατεταμένες ξηρασίες ή άλλα φαινόμενα όπως βροχοπτώσεις και χαλάζι. Ήδη έχει παρατηρηθεί ότι απειλούμενα είδη φυτών συναντώνται σε ακόμη μικρότερους πληθυσμούς στη χώρα μας.
Όπως επισημαίνει η κ. Μαλούπα, καθίσταται αναγκαία η εκτός τόπου διατήρηση όλων αυτών των ειδών σε βοτανικούς κήπους, κάτι που αποτελεί και στόχο της παγκόσμιας στρατηγικής για τη διατήρηση της βιοποικιλότητας η οποία προέρχεται από τη συνθήκη για τη βιοποικιλότητα, αλλά και από νόμους και στρατηγικές που η χώρα μας έχει προσυπογράψει.
Καθίσταται όπως λέει πλέον αναγκαία η εκτός τόπου διατήρηση αλλά σε έγκριτους βοτανικούς κήπους, που μπορούν να διατηρήσουν πληθυσμούς ειδών που κινδυνεύουν και όχι απλά ένα φυτό με στόχο κάποια στιγμή την επανεισαγωγή τους στο φυσικό του περιβάλλον.
Να σημειώσουμε ότι στον ΒΒΚΚ διατηρούνται όλα τα είδη από τσάι του βουνού, περίπου 15, τα οποία όλα κινδυνεύουν. Επίσης τριάντα διαφορετικά είδη ορχιδέας . Μάλιστα ερευνήτρια τρέχει πρόγραμμα για την καλλιέργεια του σαλεπιού σε συνεργασία με εταιρεία, ώστε να σταματήσει η συλλογή του φυτού αυτού από τη φύση.
Στο πλαίσιο μεγάλου προγράμματος συλλέχθηκαν επίσης όλα τα είδη τουλίπας. Από τα 16 διαφορετικά που υπάρχουν στη χώρα, τα μισά κινδυνεύουν και αυτά με εξαφάνιση, σύμφωνα με την κ. Μαλούπα.
Επίσης, από τα είδη προτεραιότητας υπάρχουν στον ΒΒΚΚ πολλά είδη στάχυ (αρωματικό φυτό), πολλά είδη θυμαριού που κινδυνεύουν με εξαφάνιση αλλά και διάφορα είδη που μπορεί να είναι τοξικά όπως ο Ίταμος (επιστημονική ονομασία: Taxus baccata), τα οποία διατηρούνται και αυτά στον Κήπο και τα οποία και επίσης κινδυνεύουν με εξαφάνιση.
Φυτά ανθεκτικά σε πλημμύρες και ξηρασία
«Ο βοτανικός κήπος πέρα από την προστασία φυτών εκτός τόπου μπορεί να παίξει και έναν σημαντικό ρόλο στην αντιμετώπιση διαφόρων προβλημάτων που σχετίζονται με την κλιματική αλλαγή και την κλιματική κρίση», τονίζει η κ. Μαλούπα.
Ο Βαλκανικός Βοτανικός Κήπος Κρουσσίων (ΒΒΚΚ), που είναι μέλος της BGCI και του Εθνικού Δικτύου Ελληνικών Βοτανικών Κήπων, συμμετέχει σε πρόγραμμα Interreg σε συνεργασία με το Ινστιτούτο Δασικών Ερευνών του ΕΛΓΟ Δήμητρα στο πλαίσιο του οποίου, όπως αναφέρει η κ. Μαλούπα, αξιοποιούνται 70 είδη προτεραιότητας που είχαν συλλεχθεί σε προηγούμενο πρόγραμμα Interreg και παρατηρήθηκε ότι αυτά τα είδη αντιδρούν σε συνθήκες είτε ξηρασίας είτε μεγάλης ζέστης.
Η συνεισφορά του ΒΒΚΚ είναι να μελετήσει αυτά τα είδη σε συνθήκες υψηλής πυκνότητας διοξειδίου του άνθρακα που έχουμε συνήθως μετά από πυρκαγιές, σε περιβάλλοντα που δημιουργήθηκαν στο εργαστήριο προστασίας και αξιοποίησης αυτοφυών ειδών. Οι ειδικοί μελετούν την ανταπόκριση αυτών των ειδών, κατά πόσο δηλαδή αναβλαστάνουν σε αυτές τις συνθήκες, με στόχο να δημιουργηθεί ένας κατάλογος ώστε μετά από πυρκαγιές να προωθούνται τέτοια είδη που να βοηθούν στην αναβλάστηση των περιοχών που έχουν πληγεί.
Επίσης, μελετάται η αντίδραση φυτών σε συνθήκες πλημμύρας, που είναι πολύ συχνές τελευταία, με στόχο και πάλι να δημιουργηθεί κατάλογος με φυτά ανθεκτικά σε πλημμύρες.
Ταυτόχρονα, στον ΒΒΚΚ γίνεται δουλειά και στο κομμάτι της κατάρτισης και της ευαισθητοποίησης του κοινού, με στόχο να κατανοήσει πόσο σημαντική είναι η διατήρηση του φυσικού περιβάλλοντος.
Εκτός από σπάνια και απειλούμενα είδη, στον Βοτανικό Κήπο υπάρχουν και περίπου 300 αρωματικά ή φαρμακευτικά εκ των οποίων τουλάχιστον τα 100 είναι σε ένα φυτώριο και μπορούν να διατίθενται σε παραγωγούς. Πρόκειται για συγκεκριμένους χημειότυπους, οι οποίοι έχουν αξιολογηθεί ότι έχουν συγκεκριμένες ιδιότητες και ήδη κάποια από αυτά έχουν δοθεί σε εταιρείες που έχουν ως στόχο την παραγωγή προϊόντων υψηλής προστιθέμενης αξίας.
Περιήγηση στον Κήπο και μέσω κινητού
Σημειώνεται ότι ο ΒΒΚΚ ανήκει στον Ελληνικό Γεωργικό Οργανισμό ΔΗΜΗΤΡΑ (ΕΛΓΟ-ΔΗΜΗΤΡΑ), πρώην Εθνικό Ίδρυμα Γεωργικής Έρευνας (ΕΘ.Ι.Α.Γ.Ε.). Στην Θέρμη της Θεσσαλονίκης βρίσκεται το Εργαστήριο Προστασίας και Αξιοποίησης Αυτοφυών και Ανθοκομικών Φυτών και το φυτώριο του ΒΒΚΚ, όπου υποστηρίζονται λειτουργικά η έρευνα και οι υπηρεσίες του ΒΒΚΚ.
Ο κήπος είναι ανοιχτός καθημερινές από τις 08.00 έως τις 15.00 τα Σαββατοκύριακα το κτίριο είναι κλειστό όμως μπορεί κάποιος να εισέλθει από τις μικρές πόρτες και στον μικρό κήπο των αισθήσεων και στον μεγάλο κήπο και να ξεναγηθεί με χάρτες αυτοξενάγησης που υπάρχουν διαθέσιμοι στην είσοδο ή κατεβάζοντας την εφαρμογή «conse-pp» σε android ή iphone κινητό που δημιουργήθηκε στο πλαίσιο προγράμματος Interreg. Με αυτήν την εφαρμογή μπορεί να περιηγηθεί στον ΒΒΚΚ και να κατεβάζει πληροφορίες για το κάθε είδος, ανά θεματική ενότητα.
Μέσω αυτής της εφαρμογής μπορεί φυσικά κανείς να επισκεφθεί τον κήπο και εικονικά, διαδικτυακά, πριν οργανώσει μια επιτόπια επίσκεψη.
Τέλος, να αναφέρουμε ότι η νέα θεματική ενότητα του κήπου δημιουργήθηκε φτάνοντας στον κήπο αριστερά και αφορά έναν υπέροχο βραχόκηπο με 70 είδη προτεραιότητας από την Ελλάδα και τη Β. Μακεδονία.
