Κυριακή, 22 Δεκεμβρίου 2024, 6:08:04 μμ
Δευτέρα, 31 Μαρτίου 2014 22:49

Κώστας Πινέλης : Οι Θρακιώτες της Κριμαίας, της Οδησσού

pinelis
Η πρόσφατη κρίση στην Ουκρανία ξανάφερε στο προσκήνιο την αδιάλειπτη παρουσία των Ελλήνων στη περιοχή, εδώ και 27 αιώνες. Η ελληνική παρουσία στις βόρειες και δυτικές ακτές της Μαύρης Θάλασσας, στη χερσόνησο της Κριμαίας και γύρω από την Αζοφική Θάλασσαξεκινάει από τις αποικίες της αρχαιότητας, όταν Ίωνες και Δωριείς κυρίως από τα Μικρασιατικά παράλια και χρονολογείται από τα τέλη του 7ου-αρχές του 6ου π.χ. αιώνα.
Η έλληνες ονόμασαν την Κριμαία Ταυρική (ας  θυμηθούμε την ‘Ιφιγένεια εν Ταύροις» του Ευριπίδη). Ιδρύουν πόλεις όπως το Παντικάπαιον (σημερινό Κέρτς), το Νυμφαίον, τη Θεοδοσία, την Χερσόνησο, την Ηράκλεια  και την Ολβία.


Με τον εκχριστιανισμό της Κριμαίας και των άλλων περιοχών, κατά τον 3ο μ.Χ. αιώνα το Βυζάντιο επέβαλε την ελληνική γλώσσα  ως γλώσσα επικοινωνίας μεταξύ όλων  των Κριμαικών λαών. Δίπλα στις αρχαίες ελληνικές πόλεις, προστέθηκαν νέες των Βυζαντινών.
Ακολούθησε τον 14o αιώνα η δημιουργία του ελληνικού πριγκηπάτου των Θεοδώρων. Κατά τον 15ο αιώνα η περιοχή της Κριμαίας αναβαθμίστηκε σημαντικά ως τελικός προορισμός ελλήνων πραγματευτάδων και ναυτικών αλλά τις επόμενες δεκαετίες, με την ένταξη της περιοχής στην Οθωμανική Αυτοκρατορία υπήρξε μαρασμός, όμως το μεταναστευτικό ρεύμα των Ελλήνων ουσιαστικά δεν ανακόπηκε ποτέ.
Από το 1774, μετά τον Ρωσσοτουρκικό πόλεμο, νέα μεταναστευτικά ρεύματα Ελλήνων από την Ήπειρο, την Μακεδονία, την Πελοπόννησο, τα νησιά του Αιγαίου και κυρίως την Ανατολική Θράκη και την Ανατολική Ρωμυλία, αναζητώντας καταφύγιο από τον Οθωμανικό ζυγό, αλλά και την δυνατότητα επιβίωσης, σε ένα φαινομενικά φιλικό χριστιανικό περιβάλλον αφού η περιοχή ανήκει πια στη Ρωσία.
Την περίοδο 1860-1920 Μικρασιάτες από παράλιες πόλεις (Σμύρνη κ.λ.π) αλλά κυρίως ποντιακοί πληθυσμοί από περιοχές όπως το Ερζερούμ, το Καρς, η Μπάφρα και άλλα μέρη του Πόντου εγκαθίστανται κυρίως  στην περιοχή της Θάλασσας του Αζόφ, όπου μαζί με τους 18.394 Έλληνες που μετακίνησε η Μεγάλη Αικατερίνη από την Κριμαία, οι οποίοι  ίδρυσαν τη Μαριούπολη, αποτέλεσαν συμπαγείς Ελληνικούς πληθυσμούς και στην πόλη αλλά και στα γύρω 20 ελληνικά χωριά, τα οποία με την πάροδο των χρόνων αυξάνονταν συνεχώς.

Οι Θρακιώτες της Κριμαίας.
Το χωριό Τσερνοπόλιε

Μετά τα παραπάνω γενικά για την αδιάλειπτη παρουσία των Ελλήνων στην περιοχή της Βόρειας Μαύρης Θάλασσας, θα ασχοληθούμε ειδικά με την παρουσία στην περιοχή των Θρακιωτών. Στην Κριμαική χερσόνησο οι ομάδες των Ελλήνων κατηγοριοποιούνται συνήθως με γνώμονα την περιοχή προέλευσής τους ως μεταναστών. Από τους προερχόμενους από όλες τις περιοχές της Θράκης, εξαιρετικό ενδιαφέρον παρουσιάζει η Θρακιώτικη κοινότητα των Ελλήνων της περιοχής του Καρατσόλ (μαύρο χωράφι-κάμπος) που σήμερα ονομάζεται Τσερνοπόλιε (που σημαίνει πάλι μαύρο χωράφι-κάμπος).

Ακόμη και οι πιο απαιτητικοί μελετητές των λαογραφικών παραδόσεων του τόπου μας, αναρωτιούνται πως μετά από 2 αιώνες από τότε που έφυγαν από την Θράκη και παρά τη μετακίνησή τους το 1944 στην περιοχή των Ουραλίων, κρατούν την γλώσσα τους τα ήθη και έθιμα, τις παραδόσεις τους.  Οι κάτοικοι ήλθαν μετά το Ρωσοτουρκικό πόλεμο το 1828-1829 από την περιοχή των Σαράντα Εκκλησιών Θράκης και συγκεκριμένα από το χωριό Κορφοκολύμπα (καλυβοκορφή) που βρισκόταν μεταξύ Σαμμακοβίου, Τρουλιάς και Αγ. Στεφάνου (παραθαλάσσιο χωριό στη Μαύρη Θάλασσα), που σήμερα ανήκει στην Τουρκία στα σύνορα με την Βουλγαρία, κοντά στα χωριά των Αναστενάρηδων Κωστί και Μπροντίβο που βρίσκονται μέσα στην Βουλγαρία 12 χιλ. από την Μαύρη Θάλασσα, γι αυτό το γλωσσικό τους ιδίωμα είναι ίδιο με αυτό των αναστενάρικων χωριών.
Έφεραν  μαζί τους τη γλώσσα και τα έθιμά τους, τον ετήσιο λατρευτικό κύκλο, τα κουρμπάνια, καθώς και τη θρακική πανάρχαια παράδοση της πυροβασίας. Η πυροβασία γίνεται στη γιορτή των αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης όπως γίνεται ακόμα στην Ελλάδα από πρόσφυγες της Ανατολικής και Βόρειας Θράκης, μέχρι που ατόνησε στα χρόνια της εξορίας στα Ουράλια (1944-1968). Η γιορτή των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης έγινε και φέτος στο Τσερνοπόλιε (στις 3 Ιούνη με το παλιό ημερολόγιο) με αγρυπνία με τραγούδια της Θράκης, λειτουργία στην ομώνυμη εκκλησία και ακολούθως λιτανεία και μετάβαση στο αγίασμα. Στο κονάκι φυλάσσονται οι «Παππούδες» οι ιερές δηλαδή εικόνες των Αγ. Κωνσταντίνου και Ελένης στολισμένες με τα αφιερώματα και ντυμένες  με τις ποδιές Η μέρα συνεχίζεται στο πάρκο του χωριού με απαγγελίες, τραγούδια και χορούς της Θράκης, με  ένα είδος καθιστικών τραγουδιών, που τραγουδούν όλοι από ένα στίχο.

Στο επόμενο το 2ο μέρος

Πρόσθετες Πληροφορίες

  • Υπότιτλος: Οι Θρακιώτες της Κριμαίας, της Οδησσού και της Αζοφικής (Μέρος 1ο)