Στη Θράκη την πατρίδα του ∆ιόνυσου, του Ορφέα, του Μουσαίου, του Λίνου, των εννέα Μουσών, των Καµβειρίων και Ελευσίνιων µυστηρίων ήταν λογικό και επόµενο ν' αναπτυχθεί, περισσότερο από άλλες περιοχές πλούσια λαογραφία ήθη και έθιµα και λαϊκά δρώµενα που έλκουν την καταγωγή τους από τα βάθη των αιώνων.
Η Θρακική καταγωγή του ∆ιόνυσου σήµερα δεν αµφισβητείται από κανένα και ότι η Θράκη υπήρξε το κέντρο της ∆ιονυσιακής λατρείας. Ο ∆ιόνυσος είναι Θεός της γονιµικής γης, προστάτης της γεωργίας, των αµπελιών και του κρασιού. Ο Ορφέας και ο αδελφός του Αίνος πρώτου το αέναον ων και την αθανασία της ψυχής. Ο Ορφέας µε το γιο του Μουσαίο εισήγαγαν την πίστη στον ένα Θεό, στα µυστήρια και τη µουσική.
Την πλούσια λαογραφία, τα ήθη τα έθιµα, τις παραδόσεις και τη λαϊκή πίστη και λατρεία, µελέτησαν πολλοί επιφανείς ιστορικοί, λαογράφοι, εθνολόγοι. Ανάµεσα σ' αυτούς ο Χουρµουζιάδης, ο Πολίτης, ο Ρωµαίος, ο Μέγας, η Κακούρη, η Σαραντή, ο Παπαχριστοδούλου, ο Αικατερινίδης, η ∆έδε, Ο Κώστας Θρακιώτης κ.ά
Ο Χριστιανισµός πολέµησε πολλά δρώµενα, πατροπαράδοτα έθιµα και κατάφερε είτε να καταργήσει πολλές ειδωλολατρικές γιορτές, χάρις όµως στην εµµονή των Θρακών αναγκάστηκε να ανεχθεί µερικά, κάποια από αυτά αλλάζοντάς τα µορφή και έτσι µπήκαν στο χριστιανικό εορτολόγιο.
Την ίδια ώρα, όµως που η εκκλησία πολεµούσε και πολεµά τα κουρµπάνια, τα αναστενάρια και άλλα έθιµα µε ειδωλολατρικές ρίζες, γιατί δεν πολεµά και τα διάφορα τάµατα που βλέπουµε να κρεµούν οι χριστιανοί στις διάφορες θαυµατουργές εικόνες (χρυσά οµοιώµατα µελών του σώµατος, πλεκτά και κεντητά αφιερώµατα, τις ίσα µε το µπόι λαµπάδες) και ένα σωρό άλλα αφιερώµατα που έχουµε κληρονοµήσεις από τους αρχαίους προγόνους µας;

Ανάµεσα στα πολλά λαϊκά δρώµενα είναι και τα έθιµα του ∆ωδεκαήµερου που προέρχονται από τα αρχαία Σατουρνάλια των ελληνορωµαϊκών χρόνων και από τις καλάνδες του Βυζαντίου. Πρόκειται ουσιαστικά για ∆ιονυσιακές γιορτές και διαρκούν από την παραµονή των Χριστουγέννων µέχρι την 6 Γενάρη. Μερικά όµως γίνονται και µετά τον αγιασµό των υδάτων και θεωρείται ότι υπάγονται στις γιορτές του ∆ωδεκαηµέρου όπως το έθιµο της Μπάµπως που αναπτύξαµε σε χωριστό κεφάλαιο.

Η Σούρβα

Σούρβα: Μάλλον λέξη Σλάβικη κατά συγκοπή (σούροβα – Σούρβα) που σηµαίνει χλωρό κλαρί. Το έθιµο αυτό θα µπορούσαµε να το συσχετίσουµε µε την αρχαία Ειρισιώνη.
Με τη σούρβα τα παιδιά της βόρειας Θράκης, το πρωί της Πρωτοχρονιάς, αφού πρώτα «σούρβιζαν» τους δικούς τους, πήγαιναν σε σπίτια συγγενών, (µε πρώτα τα σπίτια των παππούδων και των νουνών) και φίλων µε ένα κλαρί κρανιάς συνήθως και κτυπούσαν τη ράχη κάθε νοικοκύρη και των δικών του ενώ έλεγαν τούτη την ευχή:
«Σούρβα! Σούρβα! Γερό κορµί, γερό σταυρί. Σαν ασήµι, σαν κρανιά. Και του χρόνου όλοι γεροί και καλόκαρδοι». Υπάρχουν πολλές παραλλαγές από περιοχή σε περιοχή της Βόρειας Θράκης, όπως της περιοχής Σωζόπολης, Αγαθούπολης, Αγχιάλου, Σαράντα Εκκλησιών κ.λ.π.
Στο Κωστί, το κέντρο της Αναστενάρικης Λατρείας, το κλωνάρι της κρανιάς το τύλιγαν µε ασηµένια ζώνη που φόραγε η µητέρα του παιδιού. Στην Αγαθούπολη το καλάνδισµα γινόταν αντί µε τη σουρβιά, µε λεµόνι ή πορτοκάλι.
Σε µερικές περιοχές έβαζαν το παιδί να καθίσει πάνω στη σκούπα και µε µια µασιά σκάλιζε τη φωτιά λέγοντας διάφορες ευχές για την καλή παραγωγή, για την «καλοχρονιά» και την υγεία των νοικοκύρηδων.
Το έθιµο είναι ευετηριακό, γι αυτό το έλεγαν και «καλό ποδαρικό». Το κλαδί είναι η ξαναγεννηµένη ζωή, η παράσταση ακόµη της γης, που ξαναγεννά τη ζωή. Με το άγγισµα του κλαδιού, δίνεται αυτή η δύναµη στον καθένα.

Η Καµήλα

Από τις πιο γνωστές µεταµφιέσεις του ∆ωδεκαήµερου και ειδικότερα της πρωτοχρονιάς στην Ανατολική Ρωµυλία ήταν και η Καµήλα. Το έθιµο της καµήλας είναι ένα έθιµο πολύ γνωστό στη Θράκη και, ιδιαίτερα, στην περιοχή του Καβακλί γινόταν σ' όλα τα χωριά ιδιαίτερα την Πρωτοχρονιά. Είναι ένα πολύ σηµαντικό έθιµο µε µεταµφιέσεις, για τις οποίες οι λαογράφοι λένε ότι οι ρίζες τους βρίσκονται στην αρχαία Ελλάδα, µε έντονα στοιχεία γονιµικά και αποτρεπτικά. Είναι χαρακτηριστικό ότι ο ντιβιτζής κρατά στο χέρι του ένα τοπούζι, που είναι οµοίωµα ξύλινου φαλλού. Αυτά που λέγονται και γίνονται έχουν στοιχεία γονιµικά και αποτρεπτικά του κακού. Οι ευχές που δίνονται έχουν σχέση µε την καλή χρονιά την καλή σοδειά, την ευετηρία όπως λένε.
Νέοι το βράδυ της παραµονής της πρωτοχρονιάς κατασκευάζουν ένα οµοίωµα, κυρίως κεφάλι, Καµήλας και σκελετό µέσα στον οποίο µπαίνουν δύο ή και περισσότερα άτοµα. Το σκελετό στολίζουν µε ειδικά κατεργασµένα δέρµατα. Το πρωί πραγµατοποιούν την πρώτη τους εµφάνιση στο προαύλιο της εκκλησίας µετά τη δοξολογία και µέσα από κινήσεις και πειράγµατα προσπαθούν να κερδίσουν όχι µόνο το γέλιο των χωριανών τους αλλά και κάποιο φιλοδώρηµα. Από δω και πέρα και για δύο µέρες η Καµήλα θα περάσει από όλα τα σπίτια για την καλοχρονιά εισπράτοντας λουκάνικα, καβουρµά, φρούτα και άλλα καλούδια.
Το απόγευµα στην πλατεία θα σχηµατιστεί χορός απ' όλο το χωριό (ένας τεράστιος κύκλος) όπου η γκάιντα θα παίξει τα «Καµηλίτκα», «Ντεβετζίδκο» χοροί που γίνονται αποκλειστικά αυτές τις µέρες γύρω απ την Καµήλα. Το έθιµο γιορτάζεται µε ιδιαίτερη λαµπρότητα στο Νέο

Μοναστήρι ∆οµοκού Φθιώτιδας από τους εκεί παλαιούς και νέους Ανατολικορωµυλιώτες.
Το έθιµο µοιάζει µε το έθιµο της Τζαµάλα που γίνεται την παραµονή του Αγίου ∆ηµητρίου σε άλλες περιοχές όπου κατοικούν Α ν α τ ο λ ι κ ο ρ ω µ υ λ ι ώ τ ε ς πρόσφυγες.

Το έθιµο της Καµήλας στο Ν. Μοναστήρι Φθιώτιδας.

Στο επόµενο άλλα λατρευτικά έθιµα του ∆ωδεκαήµερου.

Πηγές-βιβλιογραφία:
1. Ίδρυµα Μελετών Χερσονήσου του Αίµου: Συµπόσια Λαογραφίας.
2. Κώστα Θρακιώτη:
Λαϊκή Πίστη και Λατρεία στη Θράκη.
3. Κατερίνα Κακούρη:
«∆ιονυσιακά».
4. Γιώργη Μελίκη: «Κειµήλια ήχου και λόγου από την Αν. Θράκη και την Αν. Ρωµυλία».