Πράγματι καταστράφηκαν περίπου 4000-4500 ελληνικά καταστήματα και ελληνικές επιχειρήσεις (δηλαδή το σύνολο του ελληνικού εμπορικού κόσμου) που άφησε  8700 Έλληνες χωρίς δουλειά  και προκάλεσε οξεία έλλειψη τροφίμων και αγαθών στην Πόλη.  Προκλήθηκε αιφνίδια διάλυση του κοινωνικού ιστού με την ολοσχερή καταστροφή 1000 κατοικιών και την λεηλασία και μερική καταστροφή άλλων 2100 κατοικιών. Καταστράφηκαν και 26 ελληνικά σχολεία.  Σε μία μόνο νύχτα  χιλιάδες άνθρωποι  έμειναν ανέστιοι, πεινασμένοι, κατατρομοκρατημένοι, με καταρρακωμένο  ηθικό. Η μαζική και εκτεταμένη καταστροφή των ορθοδόξων ναών διέλυσε και την σημαντικότατη  για τους  Κωνσταντινουπολίτες θρησκευτική και κοινοτική ζωή. Από τους 95 ναούς καταστράφηκαν οι 61, εκ των οποίων πυρπολήθηκαν οι οκτώ. Λαμπάδιασε η νύχτα από τις καιόμενες εκκλησίες. Ούτε  τους νεκρούς άφησαν ήσυχους. Στο ορθόδοξο νεκροταφείο  στο Σισλί έσπασαν τους τάφους (με κομπρεσέρ!) ανέσυραν και διασκόρπισαν τους σκελετούς και έκαψαν την εκκλησία. Στο άλλο νεκροταφείο της κοινότητος, στην μονή της Ζωοδόχου Πηγής (το γνωστό στους τουρίστες Μπαλουκλί), έκαψαν τα κελιά, ρήμαξαν το αγίασμα, και έσπασαν του τάφους των πατριαρχών. Εκείνη την νύχτα πάνω από 200 Ελληνίδες έπεσαν θύματα βιασμού, ιερείς υπέστησαν δημόσιους εξευτελισμούς και εκατοντάδες Έλληνες ξυλοκοπήθηκαν και κακοποιήθηκαν, ορισμένοι μέχρι θανάτου. Αναφέρονται 17-37 νεκροί ανάλογα με τις εκτιμήσεις. Η καταστροφή για την ελληνική ομογένεια ήταν ολοκληρωτική. Μόνο το πατριαρχείο και το ελληνικό προξενείο σώθηκαν από τους βανδαλισμούς.  
Το έργο της καταστροφής εκτελέστηκε επιτυχώς από 100.000 μαινόμενους  διαδηλωτές που εμφανίστηκαν το απόγευμα  σε διάφορα σημεία της Πόλεως, φωνάζοντας υβριστικά  συνθήματα κατά των Ελλήνων και πατριωτικά τραγούδια. Ήταν οργανωμένοι σε μικρές η μεγάλες ομάδες κρούσεως και ήταν οπλισμένοι με ρόπαλα μαχαίρια και σιδερένιους λοστούς.  Κάθε ομάδα διέθετε τον δικό της επικεφαλής (αστυνομικό, στρατιωτικό η αξιωματούχο του κυβερνόντος κόμματος) και την δική της λίστα με τα ονόματα και τις διευθύνσεις των υποψήφιων θυμάτων (καταστημάτων, εργοστασίων, οικιών, εκκλησιών). Οι στόχοι ήταν διάσπαρτοι σε μία τεράστια έκταση 45 τετραγωνικών χιλιομέτρων όπου δραστηριοποιούνταν οι 45 ελληνικές κοινότητες.  Σε όλες τις ελληνικές γειτονιές εφαρμόστηκε η ίδια στρατηγική με  τρία κύματα επιθέσεων. Το πρώτο κύμα εντόπιζε τον στόχο και έσπαζε τις προθήκες, τα μεταλλικά ρολά και τα παράθυρα και προχωρούσε γρήγορα στον επόμενο στόχο. Το δεύτερο κύμα εισέβαλε στο οίκημα και πετούσε στον δρόμο ρούχα, έπιπλα και εξοπλισμούς. Το τρίτο κύμα συνεπικουρούμενο από πρόθυμους γείτονες πρώτα  επεδίδετο σε λεηλασία και μετά ολοκλήρωνε την καταστροφή μέσα και έξω από το κτίριο. Η αστυνομία παρέμενε θεατής (όταν δεν  ενθάρρυνε και δεν βοηθούσε) στην καταστροφή. Οι δρόμοι έγιναν αδιάβατοι για τα αυτοκίνητα καθώς ήταν γεμάτοι χαλάσματα, πεταμένα εμπορεύματα, χυμένα τρόφιμα, σπασμένα έπιπλα.  
Τον όχλο αποτελούσαν άτομα ετερόκλητα που ανήκαν σε  όλα τα επαγγέλματα και τις κοινωνικές τάξεις. Άλλοι μεταφέρθηκαν από την Θράκη  και την Μικρά Ασία, άλλοι ήταν μουσουλμάνοι  Κωνσταντινουπολίτες που ανήκαν στις εργατικές και τις φοιτητικές οργανώσεις της Κωνσταντινουπόλεως τις οποίες έλεγχε απολύτως το κυβερνόν Δημοκρατικό Κόμμα (Demokrat Parti) του Μεντερές  (Menderes).  
Τα Σεπτεμβριανά δεν αποτελούν μία αυθόρμητη λαϊκή εκδήλωση θρησκευτικού ή πατριωτικού φανατισμού. Ήταν μία καλά σχεδιασμένη από την τουρκική κυβέρνηση επιχείρηση, που είχε σαν στόχο την υλική και ηθική εξόντωση του ελληνισμού της Κωνσταντινουπόλεως. Την ευρεία στρατολόγηση, την μεταφορά από και προς  την Θράκη και την Μικρά Ασία, τον εφοδιασμό με όργανα καταστροφής, την τροφοδοσία και διανυκτέρευση όλων αυτών των ανθρώπων, την ανέλαβαν οι τοπικές οργανώσεις του κυβερνόντος  κόμματος, με την βοήθεια των κατά τόπους αστυνομικών αρχών. Το κόμμα επίσης εξασφάλισε την σύνταξη των καταλόγων των θυμάτων, την τοποθέτηση των αρχηγών των ομάδων, το διακριτικό σημάδεμα των στόχων, την αδράνεια της αστυνομίας και κυρίως  την άκρα εμπιστευτικότητα του εγχειρήματος.  
Η συνθήκη της Λωζάνης θεωρητικά προστάτευε τα δικαιώματα της ελληνικής κοινότητος Κωνσταντινουπόλεως, όμως η Τουρκία καραδοκούσε για να απαλλαγεί από την παρουσία των Ελλήνων. Την ευκαιρία την έδωσε τον Απρίλιο  του 1955   η έναρξη του ένοπλου αγώνα της ΕΟΚΑ εναντίον της βρετανικής κατοχής  στην Κύπρο. Οι Κωνσταντινουπολίτες έγιναν όμηροι των εξελίξεων του Κυπριακού.
Τα εμπρηστικά ανθελληνικά και  ψευδή δημοσιεύματα που έγραφε ο τουρκικός τύπος  το καλοκαίρι του 1955, προετοίμασαν ψυχολογικά την τουρκική κοινή γνώμη  ώστε να αποδεχθεί αδιαμαρτύρητα (αν όχι με χαρά) τα γεγονότα του Σεπτεμβρίου.  Η αναγγελία μέσω των εφημερίδων της σκηνοθετημένης δήθεν εκρήξεως βόμβας στο τουρκικό προξενείο της Θεσσαλονίκης, έδωσε το απόγευμα της 5ης Σεπτεμβρίου  το σύνθημα στις οργανωμένες  ομάδες να ξεχυθούν στους δρόμους και να αρχίσουν το καταστροφικό τους έργο. Η οριστική εξόντωση της ελληνικής κοινότητος Κωνσταντινουπόλεως είχε ξεκινήσει. Από την δυναμική κοινότητα των 75000 Ελλήνων (με ελληνική ή με τουρκική υπηκοότητα) σήμερα παραμένουν μόλις μερικές εκατοντάδες ομογενών.   
Τα σεπτεμβριανά δεν αποτελούν μια λανθασμένη, ναζιστικής αντιλήψεως, επιχείρηση ενός κόμματος και ενός κράτους που στράφηκε ξαφνικά εναντίον των ιδίων των πολιτών του. Τα σεπτεμβριανά είναι ο πιο εντυπωσιακός κρίκος μιας αλυσίδας γεγονότων, νόμων, πρωτοβουλιών και απαγορεύσεων που είχαν σαν στόχο την εξαφάνιση κάθε  χριστιανικού στοιχείου από την  οθωμανική και στην συνέχεια από την τουρκική επικράτεια. Η διαδικασία διήρκησε  σχεδόν όλον τον 20ο αιώνα και ολοκληρώθηκε με απόλυτη επιτυχία και χωρίς καμία απολύτως διπλωματική ή οικονομική συνέπεια για την Τουρκία. Θύματα της ήταν οι Αρμένιοι, οι Έλληνες οι Συροχαλδαίοι  και οι Εβραίοι. Η Τουρκία απαλλαγμένη πλέον από αλλόθρησκους πληθυσμούς  προσπαθεί να επιβληθεί και στους μουσουλμανικούς πληθυσμούς της χώρας (Κούρδους και Αλεβίτες) σε μια αδιέξοδη και ατελέσφορη προς το παρόν προσπάθεια.
Ο Ηλίας Βενέζης έγραφε. «Οι μέρες του Σεπτεμβρίου του 1955 μας γυρίζουν στις ημέρες του 1922. Βλέπουμε τώρα πως είχαμε λάθος λέγοντας πως από την μία στιγμή στην άλλη το θηρίο γίνεται άνθρωπος. Όχι φαίνεται πως δεν γίνεται. Δεν θα αποφασίσουμε να διδάξουμε τώρα στα παιδιά μας το μίσος.  Αλλά θα αποφασίσουμε  πως το χρέος μας, ως Ελλήνων συγγραφέων είναι αυτό: να ξαναθυμηθούμε πάλι, να μην πάψουμε να θυμόμαστε, να μάθουμε  στα παιδιά μας να θυμούνται»

Βιβλιογραφία:                                                                                                                                
- Σπύρος Βρυώνης. Ο μηχανισμός της καταστροφής. Εκδόσεις Εστία 2007                                    
- Η Καθημερινή Επτά Ημέρες. Σεπτεμβριανά. Η μαύρη νύχτα του ελληνισμού της Πόλης. 1995.