Μετανεωτερικές ιδεοληψίες...
Τέτοιες αντιλήψεις έχουν να κάνουν, συν τοις άλλοις, και με την ψυχολογική ανάγκη που έχουν οι άνθρωποι κάθε εποχής να πιστεύουν και να διακηρύσσουν ότι οι σημερινοί ηγέτες δεν έχουν, υποτίθεται, τη σοβαρότητα, την επάρκεια ή την ηθική των παλαιότερων.
Χωρίς να παραβλέπουμε τον ρόλο που παίζουν στην Ιστορία οι ικανότητες ή οι ανεπάρκειες του ηγέτη, πρέπει να αποδεχτούμε ότι σημαντικότερο ρόλο στο ζήτημα που μας απασχολεί διαδραματίζουν άλλες δυνάμεις:
Παγκόσμια ειρήνη, σταθερότητα και "σεβασμός του δικαίου" υπάρχουν μόνο σε δύο περιπτώσεις:
1η περίπτωση: όταν στον κόσμο υπάρχει μία μόνο υπερδύναμη, με τόση οικονομική και στρατιωτική υπεροχή που από μόνη της παράγει σταθερότητα (κανείς δεν διανοείται να τα βάλει μαζί της, αλλά και ασκεί χρέη παγκόσμιου χωροφύλακα). Ιστορικά μοντέλα: οι ΗΠΑ τη δεκαετία του 1990 και η Ρώμη τον 1ο και 2ο αι. μ.Χ.
2η περίπτωση: όταν υπάρχουν δύο υπερδυνάμεις, σχετικά ισοδύναμες, που η μία εξισορροπεί την άλλη και συνεπώς παράγεται και πάλι σταθερότητα λόγω αμοιβαίας αυτοσυγκράτησης. Ιστορικό μοντέλο: ο ψυχρός πόλεμος μεταξύ ΗΠΑ και Σοβιετικής Ένωσης την περίοδο 1945-1989. Μπορεί την μεταξύ τους ισορροπία να τη χαρακτήρισαν "ισορροπία του τρόμου", πάντως ήταν ισορροπία! Που αν δεν παρήγαγε ειρήνη, πάντως παρήγαγε κατάσταση "μη πολέμου".
Προσοχή λοιπόν: και στις δύο παραπάνω περιπτώσεις παράγεται ειρήνη και σταθερότητα, όχι τόσο λόγω επιτυχημένων και συνετών χειρισμών κάποιων προικισμένων ηγετών, αλλά λόγω αντικειμενικής δύναμης, αδυναμίας και ανάγκης.
Υπάρχει όμως και η 3η περίπτωση, που παράγει αστάθεια και εν δυνάμει πόλεμο. Είναι η περίπτωση όπου υπάρχουν ΤΡΕΙΣ Ή ΚΑΙ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΕΣ ΔΥΝΑΜΕΙΣ, σχετικά ισοδύναμες. Τότε το σύστημα δεν είναι μονο-πολικό (1η περίπτωση) ούτε δι-πολικό (2η περίπτωση) αλλά πολυ-πολικό και εγγενώς ασταθές, όπως καταλαβαίνουμε. Διότι σ' αυτή την περίπτωση δεν μπορεί να υπάρξει ένας παγκόσμιος χωροφύλακας, ενώ και οι συμμαχίες είναι εύθραυστες, αλλάζουν συχνά και συνεπώς παράγεται αστάθεια που μπορεί να φτάσει και σε πόλεμο. Αστάθεια και πόλεμο που δεν οφείλονται τόσο σε ανεπαρκείς ή "ανήθικους" ηγέτες που "δεν σέβονται το διεθνές δίκαιο", αλλά στην εγγενή ανισορροπία του πολυ-πολικού συστήματος. Ιστορικά μοντέλα: ο Α΄και ο Β’ Παγκόσμιοι Πόλεμοι.
Ερώτηση: σε ποια από τις τρεις περιπτώσεις
βρισκόμαστε σήμερα;
Σίγουρα όχι στην 1η, αφού οι ΗΠΑ δεν διαθέτουν την υπεροχή που διέθεταν τη δεκαετία του 1990. Εξακολουθούν βέβαια να είναι το ισχυρότερο κράτος, αλλά όχι στο βαθμό που ήταν πριν 20 χρόνια, καθώς έχει υποχωρήσει η ΣΧΕΤΙΚΗ ισχύς τους. Χώρια που έχουν έναν πρόεδρο που απεχθάνεται τις "παγκόσμιες ευθύνες των ΗΠΑ" και το ρόλο του παγκόσμιου χωροφύλακα.
Δεν βρισκόμαστε ούτε στη 2η περίπτωση (των δύο σχετικά ισοδύναμων υπερδυνάμεων που παράγουν σταθερότητα). Διότι η Κίνα έχει μεν γνωρίσει μεγάλη άνοδο, αλλά υπολείπεται ακόμη των ΗΠΑ οικονομικά και κυρίως στρατιωτικά.
'Αρα, μήπως βρισκόμαστε στην 3η περίπτωση (του πολυ-πολικού συστήματος που παράγει αστάθεια);
Όχι, δεν βρισκόμαστε ακόμα εκεί. Αλλά σαφέστατα προς τα εκεί κινούμαστε, λόγω κυρίως της αμερικανικής υποχώρησης.
Αυτό παράγει την παγκόσμια αστάθεια. Αυτό ευθύνεται για την αίσθηση ότι μπήκαμε σε περίοδο "του δίκαιου του ισχυρού". Όχι οι – υποτίθεται – ανεπαρκείς ηγέτες.
Σε τέτοιες περιόδους δημιουργούνται κίνδυνοι για τους λιγότερο ισχυρούς, οι οποίοι ψάχνουν απεγνωσμένα για δυνατούς συμμάχους ή μάλλον για προστάτες (η περίπτωση της Ελλάδας σήμερα). Κι από την άλλη, τοπικές "υπερδυνάμεις" όπως η σημερινή Τουρκία, βρίσκουν την ευκαιρία να κινηθούν δυναμικά, καθώς πιστεύουν ότι η ισχύς τους, σε συνδυασμό με τη ρευστότητα της περιόδου, τους επιτρέπει κάτι τέτοιο.
