Το όνειρο άρχισε την αυγή της 2 Μαίου 1919, όταν ο Ελληνικός στρατός αποβιβάσθηκε στη Σμύρνη και τελείωσε στις 29 Αυγούστου 1921 όταν ο Αρχιστράτηγος Αναστ. Παπούλας υπέγραψε την διαταγή οπισθοχώρησης των ελληνικών στρατευμάτων από το Πολατλί.
Οι στρατιωτικές επιτυχίες επί πρωθυπουργίας Βενιζέλου (μέχρι εκλογές 1-11-1920) φτάνουν μέχρι τη γραμμή Μπούρσα – Ουσάκ.
Με την νέα κυβέρνηση των Λαϊκών μέχρι τα μέσα του Ιουλίου 1921 έχουν καταληφθεί στρατιωτικά το Εσκίσεχιρ, η Κουτάχεια και το Αφιόν Καράχισαρ.
Στο μεταξύ ο Κεμάλ ανδρώνεται και συνάπτει συμμαχίες με Γάλους, Ιταλούς και Σοβιετικούς. Η θέση της Ελλάδας είναι δύσκολη. Χρειάζεται οπωσδήποτε μια καθοριστική νίκη.
Στη σύσκεψη της Κιουτάχειας (15-7-1921) με την παρουσία του Βασιλιά, Πρωθυπουργού και στρατιωτικής ηγεσίας, αποφασίζεται η προέλαση του Ελληνικού στρατού προς Άγκυρα. Αν φτάσει εκεί ο ελληνικός στρατός και καταλάβει τον οπλισμό και τα πυρομαχικά του εχθρού, είναι βέβαιο ότι πέραν όλων των άλλων και το διεθνές κλίμα θα αλλάξει υπέρ της Ελλάδος. Ήδη από τον Φεβρουάριο και Ιούνιο 1921 οι Μεγάλοι, μας καλούν στο Λονδίνο για συνδιαλλαγή και τερματισμό του πολέμου, αλλά οι όροι είναι βαρείς. Πρωταρχικό όρο θέτουν την εκκένωση της Μ. Ασίας από τον ελληνικό στρατό και αυτό δεν μπορεί να το δεχθεί καμιά ελληνική κυβέρνηση.
Στις 9 Αυγούστου 1921 αρχίζει η προέλαση του ελληνικού στρατού προς Άγκυρα. Κάτω από δυσμενέστατες καιρικές και στρατιωτικές συνθήκες, ο στρατός μας περνάει τον ποταμό Σαγγάριο, υπερκεράζει τις αλλεπάλληλες αμυντικές ζώνες των Τούρκων, νικάει τον εχθρό στις οχυρωμένες αμυντικές ζώνες των Τούρκων, νικάει τον εχθρό στις οχυρωμένες θέσεις του στο Καλέ Γκρότο και Σεηντί Γαζί, καταλαμβάνει το αρχαίο Γόρδιο και φτάνει μέχρι το Πολατλί. Εκεί η ταμπέλα γράφει: Άγκυρα 98 χιλιόμετρα.
Και όμως, στις 29 Αυγούστου 1921 ο ίδιος αρχιστράτηγος καλεί το στρατό του να οπισθοχωρήσει και να επιστρέψει στα σημεία εξορμήσεως του. Η εκστρατεία προς Άγκυρα τελείωσε.
Η διαταγή οπισθοχώρησης δεν ήταν ούτε ξαφνική, ούτε αδικαιολόγητη. Ο στρατός είχε αποδώσει το ύψιστο των δυνάμεών του. Είχε πλέον εξαντληθεί. Από την άλλη μεριά ο στρατός του εχθρού σταμάτησε την οπισθοχώρηση και άρχισε να παίρνει επιθετικές πρωτοβουλίες. Ο κίνδυνος κυκλώσεως και αφανισμού του ελληνικού στρατού ήτανε μεγάλος.
Ζητώντας οδηγίες ο Αρχιστράτηγος, έλαβε την απάντηση του Υπουργού Στρατιωτικών Θεοτόκη.
- «Ενήργησε αδέσμευτος από πάσης πολιτικής σκέψεως» δηλ. κάνε ό,τι νομίζεις είναι καλύτερο από στρατιωτικής απόψεως. Και ο Αρχιστράτηγος, σύμφωνος με το επιτελείο του, αποφάσισε: ΟΠΙΣΘΟΧΩΡΗΣΗ.
Στις 10 Σεπτεμβρίου 1921 ο στρατός βρισκόταν στη γραμμή Εσκίσεχιρ, Κουτάχεια, Αφιόν Καρασιχάρ. Δηλ. στη γραμμή από όπου είχε ξεκινήσει πριν είκοσι (20) ημέρες ακριβώς. Τώρα πια δεν εθεωρείτο επιτυχία η κατάληψη της Άγκυρας, αλλά η ασφαλής και τακτική (χωρίς μεγάλες απώλειες) επιστροφή στη βάση εκκίνησης.
Κατά τους ιστορικούς (Πρωταίος, Αγγελομάτης κ.λπ.) η ελληνική στρατιωτική ηγεσία είχε πεισθεί για την αδυναμία της να καταβάλλει έναν εχθρό ο οποίος ήδη είχε καταστεί ισχυρότερος σε άνδρες, όπλα και πυρομαχικά. Πριν τις επιχειρήσεις του Ιούλη 1921 ο στρατός μας σε όλες του τις μεραρχίες διέθετε 85.000 μάχιμους στρατιώτες και τώρα λόγω των μεγάλων απωλειών έφτανε μόλις τους 47.000.
Μετά την οπισθοχώρηση η μοίρα του στρατού μας ήταν προδιαγεγραμμένη. Επί ένα έτος έμεινε ανενεργός και καθηλωμένος στις θέσεις του χωρίς καμία δράση, περιμένοντας το μοιραίο, το οποίο ήρθε στις 04.00 ώρα της 13/8/1921 οπότε ξεκίνησε η μεγάλη επίθεση των Τούρκων.
Τα παρακάτω είναι γνωστά. Άτακτη υποχώρηση με χιλιάδες θύματα. Με την Σμύρνη να καταλαμβάνεται από τους Τούρκους στις 15.00 ώρα 27/8/1922 ημέρα Σάββατο και να παραδίδεται στις φλόγες μαζί με το Λαό της.
ΥΣΤΕΡΟΓΡΑΦΟ
Κατά την επίσκεψή μου στο Πολατλί (23/3/2014) επισκέφθηκα επίσης το αρχαίο Γόρδιο, το Μουσείο και τον τάφο του θρυλικού βασιλέως των Φρυγών Μίδα.
Ο τάφος είναι καλά διατηρημένος, μέσα σε εσκαμμένο τύμβο.
Δίπλα στον τάφο είναι το αρχαιολογικό Μουσείο του Γορδίου, στον τοίχο του οποίου είναι επικολλημένο το γνωστό μωσαϊκό του Μεγ. Αλεξάνδρου στην γενέτειρα του Πέλλα.
Σε απόσταση 2 χιλιομέτρων νότια είναι το αρχαίο Γόρδιο, στο οποίο σήμερα γίνονται ανασκαφικές εργασίες.
Δίπλα από το Αρχαίο Γόρδιο, περνάει γοργός και χειμαρρώδης ο Σαγγάριος ποταμός.
Οι δημοσιευόμενες εδώ φωτογραφίες είναι σχετικές τόσο με τις στρατιωτικές επιχειρήσεις του Ελληνικού στρατού προς Άγκυρα (1/19-8-1921) όσο και με τους αρχαιολογικούς χώρους Γορδίου και Τύμβου Μίδα.
