Παρασκευή, 29 Μαρτίου 2024, 4:24:54 μμ
Κυριακή, 24 Μαϊος 2009 14:38

Θανάσης Χατζημητάκος : Β’ Μνημεία μέσα στην πόλη

Πριν μιλήσουμε γιά τα μνήμεια της πόλης θεωρούμε σκόπιμο να αναφερθούμε στα τρία Μουσεία της πόλης, Αρχαιολογικό, Λαογραφικό και Πολεμικό.
1. Το Αρχαιολογικό Μουσείο βρίσκεται στην οδό Ουτσκούνη. Στεγάζει ευρήματα από τη νεολιθική ακόμη εποχή που βρέθηκαν σε περιοχές του νομού Κιλκίς, αλλά εμείς εδώ θα περιοριστούμε στα σπουδαιότερα ευρήματα, στον Κούρο του Ευρωπού του 6ου αι. π.Χ., μοναδικό κούρο στον βόρειο χώρο της Ελλάδας - νότια έχουν βρεθεί πάρα πολλοί Κούροι και Κόρες που στολίζουν τα Μουσεία της πατρίδας μας.

Η παρουσία του Κούρου στον Ευρωπό σημαίνει την ενότητα του ελληνισμού στην αρχαιότητα ακόμα και από τον αιώνα που στήθηκε στη Μακεδονία - ας όψονται οι “Βλακόφρονες” γείτονές μας που υποστηρίζουν τις απίθανες θεωρίες τους - δεν θέλω να πω περισσότερα!
Σπουδαίο εύρημα είναι και το χρυσό βραχιόλι σε σχήμα φιδιών που βρέθηκε σε τάφο στον ίδιο αρχαιολογικό χώρο του Ευρωπού του 4ου αι. π.Χ.
Άλλα σπουδαία ευρήματα είναι τα τέσσερα μαρμάρινα ολόσωμα αγάλματα που βρέθηκαν στο Παλατιανό και είναι των ρωμαϊκών χρόνων.
2. Το Λαογραφικό Μουσείο ήδη αναφέραμε ότι στεγάζεται στο παλιό βουλγαρικό σχολείο στο χώρο του Β’ Γυμνασίου (στην οδό Αγίου Δημητρίου). Βασικό εκθεσιακό υλικό είναι η συλλογή του αξέχαστου Χρίστου Κετσετζή, που όσο ζούσε στεγάστηκε παλιά στο παλιό μουλαράδικο του στρατού στο Λόφο του Αγίού Γεωργίου, απέναντι ακριβώς από το υπαίθριο θέατρο.
3. Για το Πολεμικό Μουσείο ο αναγνώστης ας περιμένει, γιατί λόγο γι’ αυτό θα κάνουμε, όταν μιλήσουμε για τα περιμετρικά της πόλης μνημεία και ειδικά για όσα βρίσκονται στο Λόφο των Ηρώων.

Αναφερόμαστε στα μνημεία μέσα στην πόλη
1. Στην οδό Γ. Καπέτα μπροστά στο Δημαρχείο, στα αριστερά της εισόδου υπάρχει Μνημείο Εθνικής Αντίστασης - της αντίστασης του λαού μας στις δυνάμεις κατοχής στα χρόνια 1941-1944. Είναι μία στήλη μαρμάρινη με την επιγραφή “Μνήμη Εθνικής Αντίστασης 1941-1944” και στην κάθετη επιφάνειά της έχει “κολλημένη” μια μπρούτζινη ανάγλυφη σύνθεση μιάς γυναίκας και ενός άνδρα. Πάνω από τη γυναίκα υπάρχει σχηματοποιημένος ήλιος.
2. Στην ίδια οδό, στον ίδιο χώρο, στα δεξιά της εισόδου υπάρχει αναθηματική μαρμάρινη στήλη πάνω σε βάθρο με μαρμάρινες πλάκες στην επιφάνεια σε ορθομαρμάρωση. Η στηλη στη βάση της έχει σχεδιασμένο μαίανδρο, επάνω αριστερά δάφνινο φύλλο, λίγο πιο πάνω την επιγραφή “Στα τέκνα της Στενημάχου Ανατολικής Ρωμυλίας, που αγωνίστηκαν για τη λευτεριά της Μακεδονίας”, κάτω αριστερά σχεδιασμένο ένα δωδεκάκτινο αστέρι (προφανώς απομίμηση του δεκαξέκτινου της Βεργίνας) και στα δεξιά τη χρονολογία 1878-1913 και τα εξής ονόματα: Νικόλαος Λούσης, επίσκοπος, Ιωάννης Αβράσογλου, Κωνσταντίνος Αβράσογλου, Φίλιππος Νίκογλου, Ανδρέας Μακούλης, Στέφανος Παπαθεοφίλου, Βλάσιος Σαχίνης, Μανώλης Βέτσογλου, Αργύρης Καλογιάννης και Ανδρέας Τσορίλας (Για τον Μακούλη και τον Παπαθεοφίλου βλέπε περισσότερα στις αντίστοιχες οδούς, που ήδη  δημοσίευσα από τις στήλες αυτές).
3. Στη οδό Ελευθερίου Βενιζέλου μέσα στο Πάρκο της πόλης, στο βάθος απέναντι από την είσοδο, έχουμε τρεις αναθηματικές στήλες με ονόματα νεκρών Κιλκισιωτών που έπεσαν “υπέρ πατρίδος”. Η μεσαία στήλη ήταν στημένη αρχικά (από τα 1925;) στο κέντρο του Πάρκου και αργότερα μετατέθηκε στη σημερινή της θέση, αφού δεξιά και αριστερά της στήθηκαν και οι δύο άλλες στήλες.
Η κάθε μιά τους έχει διαστάσεις 1Χ2 μέτρα περίπου.
Η μεσαία -η παλιά- στη βάση της έχει ανάγλυφη παράσταση με στρατιωτικό πηλήκιο, ξίφος και κλαδί δάφνης και στηρίζεται σε βάση με ορθομαρμαρωμένες πλάκες. Μπροστά κάτω διαβάζουμε: “Προς τους ήρωας. Η ευγνώμων πατρίς ανήγειρεν εις μνήμην των πεσόντων τέκνων της. Κοινότης Κιλκίς”. Ψηλά ψηλά γράφει: 1912-1922. Φονευθέντες. (ακολουθούν τα παρακάτω ονόματα): Αλεξ. Ζαφειρίου, Αθαν. Σταλίδης, Βασ. Βασιλειάδης, Θεμιστ. Βάσκου, Θεόδ. Μαραντίδης, Ιωάνν. Αρβανιτίδης, Κωνστ. Χατζημητάκος, Κυριάκος Ψαρράς, Μιχ. Παπαμιχαλάκης, Παντ. Παπαπαναγιώτου, Πασχ. Ταλαμπίρης, Σταύρος Τζόβας. Εξαφανισθείς: Θωμάς Μαραντίδης. Θανών λόγων πολεμικών τραυμάτων: Παν. Βεδιτζόγλου.
Οι δύο ακρινές στήλες, δεξιά και αριστερά από τη μεσαία, είναι λίγο στενότερες και στο κάτω μέρος της  η καθεμίά έχει ένα ανάγλυφο στεφάνι από κλαδιά δάφνης. Ψηλά αναγράφων τη χρονολογία 1940-1941 και από κάτω τα ονόματα φονευθέντων Κιλκισιωτών προφανέστατα στον Ελληνοϊταλικό πόλεμο στα βουνά της Αλβανίας.
Στην αριστερή στήλη διαβάζουμε κάθετα: Αναστασιάδης Γεώργιος, Ανδριανίδης Δήμος, Αντωνιάδης Φώτιος, Γεωργιάδης Ιωάννης, Γιαννούλης Τριαντάφυλλος, Δανιήλ Γεώργιος, Δουλκερίδης Στέφανος, Ευθυμιάδης Μιλτιάδης, Καζαντζίδης Ανέστης, Καραγιαννίδης Γεώργιος, Καραγιώργος Γεώργιος, Καραϊτης Ιωάννης, Καριώτης Θεόφιλος Κατσαρής Ιωάννης, Κετεκίδης Δαμιανός, Κοσμίδης Τάκης, Λαβασάς Κυριάκος, Λιχτσής Κωνσταντίνος, Μήτσκου Ευθύμιος, Μιμίδης Κωνσταντίνος, Μπούμπαρης Γεώργιος, Μπουφίδης Κωνσταντίνος, Νικοπολιτίδης Βλαδίμηρος.
Στην δεξιά στήλη διαβάζουμε: Ντιχάλας Μήτρος, Πυρίντσος Σταύρος, Ραγιόγλου Αχιλλέας, Ρίζος Κωνσταντίνος, Στεφανίδης Παύλος, Σωμεωνίδης Κλημέντιος, Τασίδης Ηλίας, Τεκτονίδης Κωνσταντίνος, Τούνης Χρήστος, Τσακουρίδης Δημήτριος, Τσανούδης Χρήστος, Βαμβακίδης Σταύρος, Ντουλκερίδης Στυλιανός, Στουπιάδης Πέτρος, Στραγαλάκης Αναστάσιος, Τριανταφυλλίδης Σωκράτης.
Εξαφανισθέντες: Σωτηριάδης Γεώργιος, Χατζημανώλης Σωκράτης, Χρίστολγου Ιερουσαλήμ, Νικολάου Φίλιππος.

Στο ίδιο πάρκο υπάρχουν και οι εξής προτομές:
4. Μπρούτζινη προτομή του Παύλου Μελά. Έχει μόνο την επιγραφή “Παύλος Μελάς”. Υπενθυμίζομε ότι ο Παύλος Μελάς είναι ο πρώτος Μακεδονομάχος Έλληνας αξιωματικός του ελληνικού στρατού που έπεσε πολεμώντας στην Στάτιστα, χωριό της Καστοριάς, στις 13 Οκτωβρίου 1904. Ο θάνατος του πυροδότησε το ενδιαφέρον του Αθηναϊκού κράτους να στείλει πολλούς εθελοντές, κυρίως στρατιωτικούς να πολεμήσουν τους Βούλγαργους κομιτατζήδες, που λυμαίνονταν τους ελληνικούς πληθυσμούς στη Μακεδονία.
Περισσότερα για τον Παύλο Μελά βλέπε τα όσα δημοσίευσα στην ομώνυμη οδό σ’ αυτές τις στήλες (“Οδοί Κιλκίς”).
5. Μπρούτζινη επίσης προτομή του Κωνσταντίνου Μαζαράκη (1869-1949) από την Κύθνο με μόνη την επιγραφή “Μαζαράκη”. Ήταν αξιωματικός του ελληνικού στρατού και έφτασε μέχρι το βαθμό του αντιστράτηγου. Στα 1904, τριανταπεντάρης, ήταν ο οργανωτής και η “ψυχή” του Μακεδονικού Αγώνα, που τον διεύθυνε από την Αθήνα με το λεγόμενο “Μακεδονικόν κομιτάτον” - σε αντιδιαστολή προς το βουλγαρικό κομιτάτο, που έδρευε στη Σόφια, με τους δολοφόνους των Ελλήνων Κομιτατζήδες σε Μακεδονία και Θράκη.
Ο Μαζαράκης μετά το τέλος του Μακεδονικού Αγώνα (1904-1908) ήταν από τους πρώτους αξιωματικούς που μπήκε ελευθερωτής στη Θεσσαλονίκη στα 1912 και από τους πρωτεργάτες της “Εθνικής Αμύνης” στα 1916, πάλι στη Θεσσαλονίκη, με αρχηγό της τον Ελευθέριο Βενιζέλο.
6. Μέσα στο Πάρκο υπάρχει ακόμα μία προτομή μαρμάρινη του Μακεδονομάχου Καπετάν Νικοτσάρα. Στη μαρμάρινη βάσης της έχει προσηλωμένη επιγραφή σε μαρμάρινη πλάκα που γράφει: “Παντελής Παπαϊωάννου εκ Κολεσίνου Στρωμνίτσης, οπλαρχηγός Νικοτσάρας Γραικός· έπεσεν εν Μακρυόβω 1907”.
Ο καπετάν Νικοτσάρας ήταν ο φόβος και τρόμος των κομιτατζήδων Βουλγάρων στην περιοχή της Στρώμνιτσας και του Μπέλες. Περισσότερα βλέπε γι’ αυτόν στην ομώνυμη οδό που δημοσίευσα σ’ αυτές τις στήλες.
Απέναντι ακριβώς από το Πάρκο στην ίδια οδό Βενιζέλου είναι ο Δημοτικός Κήπος. Στα περιποιημένα παρτέρια του είναι στημένες δύο μπρούτζινες προτομές επάνω σε μαρμάρινα βάθρα με μπεζ χρώμα.
7. Η μία είναι του Ελευθερίου Βενιζέλου (1864-1936 χαράσσεται κάτω από το όνομα του). Ο Ελευθέριος Βενιζέλος, πρωθυπουργός της Ελλάδος στη δεκαετία του 1910, πρωτοστάτησε ως πρωθυπουργός στους Βαλκανικούς Πολέμους, αλλά και στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο με τον Διχασμό του Έθνους αλλά και με την επέκταση των ορίων της χώρας μέχρι την Κωνσταντινούπολη και την περιοχής της Σμύρνης. Ατύχησε στις εκλογές του 1920, αλλά δρα ξανά στο πολιτικό προσκήνιο ως πρωθυπουργός στην τετραετία 1928-1932. Περισσότερα στην ομώνυμη οδό του.
8. Η άλλη είναι του Αλέξανδρου Υψηλάντη (1792-1828). Είναι ο Πόντιος πρίγκηπας, υπασπιστής  αξιωματικός του τσάρου της Ρωσίας, που ηγήθηκε της Φιλικής Εταιρείας και επαναστάτησε με τον Ιερό Λόχο στη Μολδοβλαχία τον Φεβουράριο του 1821. Περισσότερα στην ομώνυμη οδό του.