Την απάντηση σ’ αυτήν την ερώτηση ήρθε να δώσει, ο εξαίρετος γνώστης της πόλης, ο Ιατρός και τ. Δήμαρχος, κος Τάσος Αμανατίδης, με το βιβλίο του «Κιλκισιακό Οδολόγιο». Ο κος Αμανατίδης, εξαιτίας της πολυποίκιλης τριβής του με την τοπική κοινωνία γνωρίζει πολύ καλά ότι ο οικιστικός χώρος πολύ συχνά δεν είναι μόνο τα κτίρια. Είναι και οι άνθρωποι. Είναι οι ζωές τους και οι ιστορίες τους. Με το «Οδολόγιο», επιχειρεί να συγκεράσει και τα δύο. Πέρα από το προφανές,  που είναι η παρουσίαση των οδών της πόλης, επιχειρεί να ψηλαφίσει τη νεότερη ιστορία της μέσα από τους βίους σημαντικών ανθρώπων που σε μεγάλο βαθμό τη διαμόρφωσαν. Το Κιλκίς, ως μια διαρκώς υπό μεταμόρφωση πόλη, νοηματοδοτείται μέσω της προσωπικής συνείδησης που διαμόρφωσαν οι ανάγκες των κατοίκων της. Ταυτόχρονα, οι βιογραφίες των προσωπικοτήτων που καταγράφονται στο βιβλίο αποτελούν τα τεκμήρια που θεμελιώνουν τον τρόπο που η πόλη επιλέγει να παρακολουθεί την οικιστική και πληθυσμιακή της εξέλιξη, καθιστώντας το «Οδολόγιο», μια σύνοψη της οικονομικής, πολιτικής και πολιτισμικής ιστορίας της. 

Το σχολικό έτος 2022-23 με τη συμπλήρωση 100 ετών από τη Μικρασιατική Καταστροφή και τη συνθήκη της Λωζάνης στο πλαίσιο προγράμματος Σχολικών Δραστηριοτήτων που υλοποιήθηκε στο 2ο Δημοτικό Σχολείο Κιλκίς, δομήθηκε και διανεμήθηκε με ηλεκτρονικό τρόπο ένα ερωτηματολόγιο σχετικό με την προσφυγική ταυτότητα των μαθητών και μαθητριών της πόλης του Κιλκίς.  Απευθύνθηκε στους μαθητές και τις μαθήτριες της Στ΄ Τάξης των Δημοτικών Σχολείων και των όλων των τάξεων των Γυμνασίων της πόλης, καλύπτοντας την ηλικιακή ομάδα των 12-15 ετών. Τα αποτελέσματα, ανάμεσα στα άλλα, αποκάλυψαν ότι οι απόγονοι όλων των προσφυγικών ομάδων, παρά το γεγονός ότι αισθάνονται περήφανοι για την καταγωγή τους, αγνοούν την ιστορία της ιδιαίτερης πατρίδας από την οποία προήλθαν, αλλά και την ιστορία των πρώτων προσφύγων που εγκαταστάθηκαν στο Κιλκίς. Αυτό εξηγείται μερικώς, μιας και στα σχολικά εγχειρίδια ιστορίας, για τη διδασκαλία της ιστορίας αυτών των εθνοτοπικών ομάδων αφιερώνεται πολύ μικρό μέρος της ύλης και συγκεκριμένα δύο ενότητες στο βιβλίο ιστορίας της Στ΄ Δημοτικού (3,5% του βιβλίου) και ένα κεφάλαιο στην ιστορία της Γ΄ Γυμνασίου (5,7% του βιβλίου).

Το κενό αυτό έρχεται να καλύψει σε μεγάλο βαθμό στην πόλη μας, το «Κιλκισιακό Οδολόγιο» του κου Τάσου Αμανατίδη.  Από τις σελίδες του βιβλίου αυτού αναδύεται το ιστορικό πλαίσιο της πόλης. Ξεκινώντας από την ημερομηνία της ενσωμάτωσής της στο ελληνικό κράτος που ονοματοδότησε την κεντρική αρτηρία της, στο βιβλίο αποτυπώνονται τα τοπωνύμια των χαμένων πατρίδων των προσφύγων που την κατοίκησαν, πολιτικά πρόσωπα που έπαιξαν σημαίνοντα ρόλο στην απελευθέρωσή της και στη μετέπειτα εξέλιξή της, σημαντικές προσφυγικές προσωπικότητες που αγωνίστηκαν για την βελτίωση των συνθηκών της ζωής των προσφυγικών ομάδων που εκπροσωπούσαν, τους εθνοτοπικούς ανταγωνισμούς που προέκυψαν κατά την εγκατάσταση των νέων πληθυσμών, αλλά και την ώσμωση που προήλθε από την σύνθεση τόσο πολλών και διαφορετικών ομάδων που διαμόρφωσαν τη φυσιογνωμία της νέας πόλης.

Κάθε πόλη, όπως και το Κιλκίς, έχει ιστορία, δημιουργικούς ανθρώπους που πασχίζουν γι’ αυτήν και τη νοιάζονται. Έχουμε την τύχη, να έχουν εκδοθεί πολλά αξιόλογα έργα που καταγράφουν με ακρίβεια και επιστημονική πληρότητα την ιστορία της πόλης και των περιχώρων της. Το βιβλίο όμως του κου Αμανατίδη έχει πολλές αρετές που το καθιστούν κατάλληλο για εκπαιδευτική χρήση, όπως εύστοχα επισημαίνει και ο χορηγός της έκδοσης κος Αθανάσιος Κουκάκης. Περιλαμβάνει πολλές μικρές ιστορίες που διαβάζονται εύκολα και γρήγορα από μαθητές, δίνοντας ταυτόχρονα πολλές πληροφορίες οι οποίες μπορούν να αξιοποιηθούν  από τους διδάσκοντες, με κατάλληλες εκπαιδευτικές μεθόδους και τεχνικές. Έτσι θα δοθεί η δυνατότητα να ξεπεράσουν οι μαθητές/τριες την παραδοσιακή ιστορική προσέγγιση, που εστιάζει στη γενική, κεντρική ιστορική αφήγηση του έθνους και του κράτους, και να προχωρήσουν στην ανάδειξη μια ιστορίας «από τα κάτω», δηλαδή να αναδείξουν παράλληλα τις «φωνές των ανθρώπων» που έζησαν και έδρασαν σε έναν τόπο, αλλά και να μελετήσουν τον τρόπο που ο απόηχος των μεγάλων ιστορικών γεγονότων επέδρασε στην οργάνωση και τη λειτουργία της πόλης, αλλά και των κατοίκων της.

Για τον λόγο αυτόν θα ήταν πολύ χρήσιμο το βιβλίο να επανεκδοθεί και να διανεμηθούν αντίτυπα στα σχολεία του Δήμου, ενώ θα μπορούσαν να κατασκευαστούν πινακίδες με QR Code με πληροφοριακό υλικό, προερχόμενο από το βιβλίο, που θα συνοδεύουν τις συνήθεις πινακίδες των Οδών. Το βιβλίο αποτελεί παράλληλα, μια σημαντική ευκαιρία να ενεργοποιηθεί η σχολική κοινότητα αλλά και η ευρύτερη τοπική κοινωνία, μέσω και των προσφυγικών συλλόγων,  προκειμένου οι σύγχρονοι κάτοικοι του Κιλκίς να ζωντανέψουν το παρελθόν τους και να το συνδέσουν με το παρόν.