Για πρώτη χρονιά φέτος το Ταμείο έλαβε απόφαση χρηματοδότησης έργων που δεν είναι σύμφωνα με τους σκοπούς του. Ειδικότερα, στις 19 Ιουνίου, το ΔΣ του Πράσινου Ταμείου αποφάσισε την έγκριση διάθεσης 10.000 ευρώ για τις ανάγκες κάλυψης εξόδων του υπουργείου Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής (ΥΠΕΚΑ) στο πλαίσιο της ελληνικής προεδρίας της ΕΕ, χωρίς να αναφέρεται στην απόφαση καμία άλλη λεπτομέρεια η οποία να αιτιολογεί δράση περιβαλλοντικού χαρακτήρα.

Εγκρίθηκε επίσης πίστωση συνολικά 45.000 ευρώ για μεταπτυχιακά προγράμματα σπουδών με αντικείμενο την έρευνα και εκμετάλλευση υδρογονανθράκων. Τα δύο από τα τρία μεταπτυχιακά προγράμματα που χρηματοδοτήθηκαν με αυτή την απόφαση (σύνολο πίστωσης για τα τρία προγράμματα: 50.000 ευρώ) στοχεύουν στην «εκπαίδευση για την απόκτηση του επιστημονικού υπόβαθρου της εκμετάλλευσης κοιτασμάτων υδρογονανθράκων και της πρακτικής εφαρμογής του στα αντικείμενα της Μηχανικής Πετρελαίου» και δεν έχουν περιβαλλοντικό χαρακτήρα.

«Το πρόγραμμα μαθημάτων περιλαμβάνει γεωλογία, γεωχημεία και τεχνική παραγωγής του πετρελαίου, καθώς και μηχανική γεωτρήσεων και ταμιευτήρων, οικονομικά και νομοθεσία, αλλά ούτε για την τήρηση προσχημάτων δεν κάνει αναφορά σε ζητήματα περιβαλλοντικής προστασίας ή πρόληψης ατυχημάτων» τονίζει η επικεφαλής περιβαλλοντικής πολιτικής της οργάνωσης WWF κυρία Θεοδότα Νάντσου.

Οσον αφορά την εξασφάλιση και την αποκατάσταση του «περιβαλλοντικού ισοζυγίου» μέσω της αξιοποίησης των εσόδων του Ταμείου δεν υπάρχει ακόμη θεσμοθετημένη διαδικασία και κριτήρια για την απόδοση των εισπραχθέντων πόρων στις αντίστοιχες υποβαθμισμένες περιοχές. Ο όρος «περιβαλλοντικό ισοζύγιο» είχε εισαχθεί στον νόμο για την τακτοποίηση των ημιυπαιθρίων (3843/2010) προκειμένου τα έσοδα από τα πρόστιμα των αυθαιρέτων να πηγαίνουν στο Πράσινο Ταμείο και να χρησιμοποιούνται για έργα που θα λειτουργούν ως αντιστάθμισμα της επιβάρυνσης που έχει προκληθεί από τις αυθαίρετες κατασκευές.

«Ενώ όπως αναφέρεται στην απολογιστική έκθεση το Πράσινο Ταμείο έχει προετοιμάσει το προβλεπόμενο σχέδιο ΠΔ για τον καθορισμό των κριτηρίων κατανομής και του τρόπου απόδοσης του ειδικού προστίμου διατήρησης των αυθαιρέτων, η διαδικασία προώθησής του από το ΥΠΕΚΑ προς το Συμβούλιο της Επικρατείας για επεξεργασία και στη συνέχεια στην Προεδρία της Δημοκρατίας για υπογραφή δεν φαίνεται να έχει προχωρήσει» επισημαίνει η κυρία Νάντσου.

Οι πράσινοι πόροι του Ταμείου για το 2014 προέρχονται, κυρίως, από τη ρύθμιση των αυθαιρέτων, τα τέλη διαδικασιών περιβαλλοντικής αδειοδότησης και άλλα πρόστιμα. Ομως, οι κατ' έτος συνολικές του δαπάνες δεν μπορεί να υπερβαίνουν το 2,5% επί του συνόλου των διαθεσίμων του κατά το τέλος του προηγούμενου έτους, γεγονός που καθιστά αδύνατη την εκπλήρωση των στόχων του. Οι υπόλοιποι πόροι του Ταμείου διοχετεύονται στη μαύρη τρύπα του προϋπολογισμού, σύμφωνα με ρύθμιση που είχε περάσει στον νόμο 4111/2013.

Ο προϋπολογισμός του για το 2014 έχει ως εξής: έσοδα 167.650.000 ευρώ και έξοδα 54.500.000 ευρώ. Για το 2013 τα έσοδα έφτασαν συνολικά τα περίπου 305 εκατ. ευρώ, αν και σε έργα για την προστασία των δασών, του θαλασσίου περιβάλλοντος, την απόκτηση και διαμόρφωση πράσινων χώρων στις πόλεις κ.τ.λ. διατέθηκαν περί τα 43,6 εκατ. ευρώ.

Εξαιτίας των μειωμένων προβλεπόμενων εσόδων το 2014 - κυρίως λόγω των χαμηλότερων εσόδων από τη νομιμοποίηση αυθαιρέτων (ο τελευταίος νόμος 4178/13 προβλέπει περισσότερες δόσεις και αναπροσαρμοσμένο ύψος προστίμων), αλλά και της γενικότερης οικονομικής κατάστασης - οι προσδοκίες για το έργο του Πράσινου Ταμείου μειώνονται.

Με βάση τους πόρους που μπορεί να διαχειριστεί, το Ταμείο οφείλει να διαμορφώνει χρηματοδοτικά προγράμματα, στο πλαίσιο των οποίων εντάσσονται οι δράσεις που λαμβάνουν ενίσχυση. Αυτή η πρόβλεψη του νόμου ίδρυσης του Πράσινου Ταμείου είναι που το διαφοροποιεί από τον προκάτοχό του, το «αμαρτωλό» ΕΤΕΡΠΣ. «Αλλος σημαντικός κανόνας λογοδοσίας που διέπει το Ταμείο και το διαφοροποιεί από το αδιαφανές και σκανδαλωδώς διαχειριζόμενο ΕΤΕΡΠΣ είναι η υποχρέωση για δημοσιοποίηση ετήσιων απολογισμών, τόσο επί του συνόλου της διαχείρισης των πράσινων πόρων όσο και ανά χρηματοδοτικό πρόγραμμα» αναφέρει η κυρία Νάντσου.

Οπως αναφέρεται στη 10η ετήσια έκθεση περιβαλλοντικής νομοθεσίας του WWF Ελλάς, κατά την περίοδο Ιούλιος 2013 - Ιούνιος 2014 ανακοινώθηκαν έξι χρηματοδοτικά προγράμματα, τα οποία αφορούσαν τη δασοπροστασία (7,5 εκατ. ευρώ), τον πολεοδομικό σχεδιασμό με έμφαση στην ολοκλήρωση μελετών και πράξεων εφαρμογής (4 εκατ. ευρώ), την προστασία του θαλάσσιου περιβάλλοντος (1,6 εκατ. ευρώ), την απαλλοτρίωση και διαμόρφωση ελεύθερων αστικών χώρων και διατηρητέων κτιρίων (3,43 εκατ. ευρώ), την περιβαλλοντική έρευνα - καινοτομία (1 εκατ. ευρώ), την αστική αναζωογόνηση (17,15 εκατ. ευρώ) και το φυσικό περιβάλλον (4,5 εκατ. ευρώ).

Αξιοσημείωτο είναι ότι δεν έχει δημοσιοποιηθεί αντίστοιχος αριθμός προσκλήσεων για κάθε άξονα των προγραμμάτων αυτών προς τους εν δυνάμει δικαιούχους, όπως προβλέπεται από τον Οδηγό Διαχείρισης Προγραμμάτων του ΠΤ, γεγονός που ενδεχομένως υπονομεύει τη δυνατότητα έγκαιρης απορρόφησης των κονδυλίων.

Για τα αντίστοιχα προγράμματα του 2013 δεν δόθηκαν στη δημοσιότητα οι προβλεπόμενοι ετήσιοι απολογισμοί, σε αντίθεση με το 2012 που καλύπτεται από λεπτομερή απολογισμό, ο οποίος δόθηκε στη δημοσιότητα τον Μάρτιο του 2013.