Γνώση όμως σημαίνει και η λέξη «Ιστορία», από το αρχαίο ρήμα «οίδα» (γνωρίζω), άσχετα από το αν υπάρχουν σήμερα πολιτικοί και πολίτες που δεν έχουν την καλύτερη σχέση με την Ιστορία. Που συγχέουν την 25η Μαρτίου με το ΟΧΙ του -40 και που δεν ξέρουν για τα γεγονότα της εξέγερσης του Πολυτεχνείου το -73.
Κάθε εποχή εκτός από τη λογική έχει και την ηθική της. Πολιτική και ηθική αποτελούν μαζί το πιο ιδανικό ζευγάρι για δημοκρατία και διαφάνεια. Όπου οι έννοιες της Ηθικής και της Τέχνης έχουν πάρει διαζύγιο μεταξύ τους, η κοινωνία πέφτει από τον έναν βυθό στον άλλον, δίχως τέλος, σύμφωνα με τα όσα βλέπουμε τελευταίως.
Η πολιτική που οραματίζεται ένα διαφορετικό μέλλον για τη χώρα, πρέπει να ορθώσει τον ηθικό της ανάστημα ψηλά στο νόημα που εκπέμπουν οι στίχοι από την «Αντιγόνη» Σοφοκλέους, θέτοντας το ηθικό ζήτημα πάνω από το νόμιμο. Αυτό είναι εξάλλου το πνεύμα που βράβευσαν τον 5ο π.Χ. αιώνα οι Αθηναίοι. Αν εξομοιωθεί το ηθικό με το νόμιμο, η κοινωνία θα αφοπλιστεί σε αξίες και σε ιδανικά και θα πέσει χαμηλά.
Ο νόμος, ανέκαθεν, είναι με το μέρος του ισχυρού. «Δικαιοσύνη λυσιτελεί τω έχοντι» (η δικαιοσύνη ωφελεί τον ισχυρό), λέει ξανά ο Αριστοτέλης. Άλλωστε, και η θανατική ποινή σε κάποιες χώρες είναι νόμιμη. Είναι όμως και ηθική; Ας δούμε τι λέει ο ακαδημαϊκός φιλόσοφος του δικαίου κ. Κ. Δεσποτόπουλος: «η θανατική καταδίκη και η εκτέλεσή της είναι πράξεις ανήθικες όσο και οποιοσδήποτε άλλος φόνος. Η δουλεία παρά τη βαθιά ανηθικότητά της είχε κι αυτή τη στήριξη του νόμου. Έχει όμως τίποτα το ηθικό η δουλοπαροικία;»
Οι τριακόσιοι του Λεωνίδα, όταν πήγαν να υπερασπιστούν τις Θερμοπύλες, για να μην διαβούν οι Πέρσες, ήξεραν πως εκεί που πάνε θα πεθάνουν. Έπρεπε όμως να το κάνουν. Στις μέρες μας κάποιοι, ίσως, να τους αποκαλούσαν και «μαλάκες», καθώς δεν είχαν την παραμικρή ελπίδα να σωθούνε. Εκείνοι, όμως, έθεσαν την πατρίδα πιο πάνω κι από το θάνατό τους, κάνοντας σύμβολο τις Θερμοπύλες και μένοντας πιστοί στο ηθικό τους χρέος.
Η γενιά μου μεγάλωσε με βιβλία εξωσχολικά. Διάβασε Τολστόι, Ζολά, Ουγκώ, Ντοστογιέφσκι… Αρχίζαμε με δύο βιβλία: με τις «Βασικές Αρχές της Φιλοσοφίας» και το λεξικό «Ρόζενταλ-Γιούντιν». Στο γυμνάσιο κάναμε Αρχαία, Γραμματική και Συντακτικό. Μάθαμε πράγματα που αμφιβάλλω πολύ, αν τα ξέρουν σήμερα κάποιοι δάσκαλοι! Γράφαμε έκθεση για την Αποταμίευση και η πιο καλή βραβευόταν με δώρο ένα κουμπαρά από το Ταχυδρομικό Ταμιευτήριο. Τώρα πουλήθηκε κι αυτό.
Άλλαξαν οι εποχές και μαζί τους και οι γενιές. Πολλοί που ασχολούνται με την πολιτική, σε αντίθεση με προηγούμενες εποχές, δεν έγιναν γνωστοί από τους αγώνες τους. Αν, όμως, άλλαξαν κάποιοι νόμοι, αν καταργήθηκαν οι «φάκελοι» και τα πιστοποιητικά κοινωνικών φρονημάτων, αν αναγνωρίστηκε η Εθνική Αντίσταση, αν χτίστηκε το ΕΣΥ κι αν εκδημοκρατίσθηκε η χώρα, κάποιοι τα ψήφισαν όλα αυτά στη Βουλή.
Το σημερινό κράτος της δεξιάς τοποθετώντας αστυνομικούς στα πανεπιστήμια ενισχύει την αστυνόμευση, αντί να ενισχύει την παιδεία και την εκπαίδευση. Πώς, όμως νιώθει ένας φοιτητής, στο τελευταίο έτος της Νομικής, όταν έχει μέσα στα πόδια του κάθε μέρα έναν «φύλακα» να τον παρακολουθεί; Ποιο είναι το ιδανικό για την παιδεία; Η μόρφωση ή η αστυνομοκρατία; Και σαν να μην έφταναν αυτά, μέσα στη φτώχεια και τη δυστυχία η δεξιά κυβέρνηση σταμάτησε τη διανομή 185.000 σχολικών γευμάτων, από την πρώτη Μαρτίου…!
Η δική μου γενιά ψυχαγωγήθηκε με το βερμούτ και τα πάρτι. Ένιωσε την αγκαλιά με το μπλουζ κι ερωτεύτηκε με τσιτάτα του παλιού καλού κινηματογράφου. Η νέα γενιά μεγαλώνει με τα «κινητά» και με τα κοινωνικά δίκτυα. Η διαφώτιση έγινε διαφήμιση και η ποιότητα έδωσε τη θέση της στην ποσότητα, ο έρωτας έγινε σεξ και μετριέται με τις φορές τώρα
Οι λέξεις που κυριάρχησαν τα τελευταία χρόνια είναι: η «Αγορά», τα «δάνεια» και η «ρευστότητα», μέχρι που χρεοκόπησε η χώρα. Αρκετοί καθηγητές είναι σύμβουλοι Τραπεζών και υποστηρίζουν τα συμφέροντα αυτών. Πρόσφατα ψηφίστηκε και ο νόμος για την ατιμωρησία των τραπεζιτών. Η ηθική κατάντησε έννοια λάστιχο: μαστίχα που τη μασάς και πετιέται!
Τρίτη, 23 Μαρτίου 2021 21:54
Λέξεις που έγιναν «μαστίχες»
Γράφει ο Νίκος Κωνσταντινίδης, Δάσκαλος - συγγραφέας.
«Πολιτική είναι η επιστήμη τα καλά και τα δίκαια σκοπούμενη», είπε πριν 2.300 χρόνια περίπου ο Αριστοτέλης. Η «επιστήμη» ως λέξη από ετυμολογικής πλευράς παραπέμπει στο ρήμα επίσταμαι που σημαίνει γνώση.