Λεωνίδας Ιασωνίδης «ο προστάτης των Ποντίων»
Ο Λεωνίδας Ιασωνίδης γεννήθηκε το 1884, όπως ο ίδιος αναφέρει, στην Πουλαντζάκη της Κερασούντας. Αποφοίτησε από το φημισμένο “Φροντιστήριον” Τραπεζούντος το 1902 και στη συνέχεια σπούδασε νομικά στην Κωνσταντινούπολη, από όπου έλαβε πτυχίο το 1912. Συνέχισε τις σπουδές του στο Παρίσι, λαμβάνοντας πτυχίο στις πολιτικές και κοινωνικές επιστήμες το έτος 1915. Το Σεπτέμβριο του 1922 έρχεται πρόσφυγας στην Ελλάδα Ασχολήθηκε ενεργά με την πολιτική και από το 1923 εκλεγόταν συνεχώς Βουλευτής Θεσσαλονίκης με το κόμμα των Φιλελευθέρων.
Εξέφρασε τον αστικό φιλελευθερισμό και ακριβώς από αυτήν τη σκοπιά, εξυπηρέτησε τα πολιτικά συμφέροντα της κυρίαρχης τάξης.
Ασχολήθηκε με τα προβλήματα των προσφύγων και μέσα από κυβερνητικές θέσεις και ιδιαίτερα με τα προβλήματα των Ποντίων αλλά ΟΧΙ ΟΛΩΝ, ‘ετσι; ΟΧΙ ΟΛΩΝ.
‘Ηταν φανατικός αντικομμουνιστής
Αντικομμουνιστές δεν είναι όσοι δεν συμφωνούν με το ιδεολογικό, πολιτικό και οικονομικό σύστημα με την κοσμοθεωρία του κομμουνισμού, οι άνθρωποι καλής θέλησης που κάνουν κριτική σ΄αυτήν. Ο Αντικομουνισμός στηρίζεται στο ψέμα, στη διαστρέβλωση, τη συκοφαντία, την προβολή όλου του ιμπεριαλιστικού αντιδραστικού ιδεολογικού οπλοστασίου. Οι κομουνιστές χαρακτηρίζονται προδότες, «αποκαλύπτονται» κομμουνιστικές «συνομωσίες» ταυτίζεται η σοσιαλιστική επανάσταση με πραξικόπημα, παραλληλίζεται το σοσιαλιστικό κράτος (δικτατορία του προλεταριάτου) με το Φασισμό (κόκκινος και μαύρος φασισμός) κ.λ.π.
Α) Για τα αντικομμουνιστικά του Ιασωνίδη, χαρακτηριστικά είναι αυτά που γράφει η Βασιλική Λάζου Διδάκτωρ Ιστορίας στο Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Ιστορίας του Παντείου Πανεπιστημίου σ’ ένα αφιέρωμα στην «Ελευθεροτυπία» για το Μεταλλικό του Κιλκίς και το αγροτικό κίνημα: «Ο αγώνας για την ολοκλήρωση των απαλλοτριώσεων, τη διαγραφή των χρεών και την κατάργηση των φόρων θα κορυφωθεί με την κατάληψη ενός τμήματος του τσιφλικιού. Τον Απρίλιο 1931 το χωριό θα θρηνήσει τα πρώτα θύματα, τον Κώστα Σοφιανίδη και τον Αναστάσιο Χαραλαμπίδη. Το γεγονός πυροδότησε νέες συγκρούσεις, σε βαθμό μάλιστα που ο βενιζελικός υπουργός Πρόνοιας Λεωνίδας Ιασωνίδης, πρόσφυγας από τον Πόντο και ο ίδιος, πρότεινε στους Μεταλλικιώτες να τους κάνει τα έξοδα να επιστρέψουν στη Ρωσία, ώστε να σταματήσουν να «δυσφημούν» το Κιλκίς!«
Β) Ο Λεωνίδας Ιασωνίδης (τότε υπουργός Πρόνοιας) παραβρέθηκε στα εγκαίνια των γραφείων της οργάνωσης, «Εθνική Ένωσις Ελλάς (ΕΕΕ)» ή τρία έψιλον, της πρώτης φασιστικής οργάνωσης στην Ελλάδα, στις 4 Ιανουαρίου του 1931.Τασσόταν υπέρ αυτής και την στήριζε μέχρι το 1936 που ανήλθε στην εξουσία ο δικτάτορας Μεταξάς και η οργάνωση αδρανοποιήθηκε.
Η ΕΕΕ απαρτίζονταν κυρίως από έφεδρους αξιωματικούς και άτομα με εθνικιστικά, ρατσιστικά και αντισλαβικά - αντισημιτικά αισθήματα. Ήταν φανατικοί αντικομμουνιστές
Στο σημείο αυτό αξίζει να αναφερθεί ότι τα άτομα που έδρασαν μέσω της οργάνωσης ήταν πρόσφυγες Πόντιοι, κυρίως τουρκόφωνοι, και λίγοι Μικρασιάτες - Καπαδόκες της Καλαμαριάς και της Τούμπας.
Οι «Τριεψιλίτες» έλαβαν μέρος σε αρκετά περιστατικά που κορυφώθηκαν τον Ιούλιο του 1931 στο πογκρόμ του Κάμπελ, μιας εβραϊκής συνοικίας της Θεσσαλονίκης που πυρπολήθηκε. Να σημειωθεί ότι στις περισσότερες Εβραϊκές συνοικίες ζούσαν πτωχοί Εβραίοι εργαζόμενοι , πάρα πολλοί ως λιμενεργάτες. Έκαναν σειρά δολοφονικών επιθέσεων σε κομμουνιστές και συνδικαλιστές του εργατικού κινήματος.
Στην διάρκεια της κατοχής η ΕΕΕ ανασυστάθηκε με επικεφαλής τον ναζιστή Πούλο και συνεργάστηκε με τους Γερμανούς κατακτητές.
Αυτή την φασιστική οργάνωση στήριζε και υποστήριζε ο «δημοκράτης» Ιασωνίδης
Γ) Όπως όλα τα μέλη και οι βουλευτές των κυβερνήσεων του κέντρου (Πλαστήρας, Σ. Βενιζέλος, Γ. Παπανδρέου) ο Ιασωνίδης δεν υποστήριξε την απονομή χάριτος και δεν αντιτάχθηκε στην εκτέλεση του Μπελογιάννη και των συντρόφων του. Το ίδιο και ο Γεώργιος Παπανδρέου ο «Γέρων της δημοκρατίας», ο «και με την λαοκρατία είμαστε», είχε ταχθεί υπέρ των εκτελέσεων.
Οι μόνοι που αντέδρασαν στις εκτελέσεις, ήταν ο υπουργός Συντονισμού Γεώργιος Καρτάλης (που υπέβαλε και την παραίτηαή του), ο υπουργός Δικαιοσύνης Δημήτριος Παπασπύρου και μια ομάδα που συνιστούσε την αριστερά της ΕΠΕΚ.
«Ο Πλαστήρας μπορούσε με μια μόνο λέξη να σταματήσει την εκτέλεση του Μπελογιάννη. Αλλά δεν την είπε…»
Να θυμίσουμε εδώ ότι, η σύνθεση του δικαστηρίου έχει ήδη προεπιλεγεί από την παραστρατιωτική οργάνωση ΙΔΕΑ. Η τραγωδία της ελληνικής ιστορίας είναι πως ένας από τους στρατοδίκες του Μπελογιάννη είναι ο πρώην Ταγματασφαλίτης και μετέπειτα μέλος της Οργάνωσης Χ του Γρίβα και μετέπειτα δικτάτορας Γεώργιος Παπαδόπουλος.
Δ) Είναι σημαντικό να σημειώσουμε ότι όταν έγινε η δικτατορία Μεταξά το 1936 την «κοπάνησε» για τα Λονδίνα γιατί τάχα δεν μπορούσε να αντέξει την δικτατορία, την στιγμή που ακόμη και αστοί πολιτικοί αγωνίστηκαν ενάντιά της και φυλακίστηκαν. Εκεί έμεινε και στην διάρκεια της κατοχής ενώ ο ελληνικός λαός αγωνιζόταν και πέθαινε από την πείνα στην κατοχή. Από την Αγγλία γύρισε μετά την απελευθέρωση «συνάμενος, κουνάμενος, αρ@@@ια φορτωμένος, όπως έλεγε και ένας πόντιος σύντροφος ράπτης στην στοά της νέας αγοράς, στο Μοδιάνο.
Η στάση κάθε πολιτικού κόμματος και κάθε πολιτικής και πνευματικής προσωπικότητας απέναντι στους χιτλεροφασίστες κατακτητές στα δύσκολα εκείνα χρόνια του πολέμου και της Εθνικής Αντίστασης, αποτελεί κριτήριο πραγματικού πατριωτισμού ή πατριδοκαπηλίας
Αυτό που δεν είναι πραγματικότητα είναι ότι κατηγορήθηκε ότι κατασπατάλησε και οικειοποιήθηκε μέρος από τα τεράστια ποσά της αποκατάστασης των προσφύγων. Παρόλο που κυκλοφόρησε το παρακάτω ποίημα:
Εις το λιμάνι φέρανε φαγάνα
που «de profundis» ανασκάπτει τον πυθμένα
με κείνα της τα δόντια τ’ αγριεμένα
βγάζοντας πού και πού κανένα μύδι
αλλά προχτές η ατσάλινη νταρντάνα
μάσησε έναν εργάτη ζωντανό
με κείνο της το ράμφος το τρανό.
Λες κι έχει την ψυχή του Ιασωνίδη
.
Άχθος Αρούρης (ψευδώνυμο του Νίκου Σαραντάκου)
Είναι άδικη η συγκεκριμένη κατηγορία, γιατί ο ίδιος έζησε ταπεινή ζωή, δεν απέκτησε ούτε κατέλειπε περιουσία και δεν ζήτησε για τον εαυτό του προσφυγική αποκατάσταση (αν και δικαιούταν) για να μη κατηγορηθεί ποτέ για κατάχρηση.
Αυτά λοιπόν για τον Λεωνίδα Ιασωνίδη, έτσι για να αποδίδουμε στον καθένα όσα του πρέπουν σύμφωνα με όσα έκανε.
Γιάννης Πασαλίδης «ο γιατρός του λαού»
Ο Πασαλίδης γεννήθηκε από Σανταίους γονείς, φτωχούς αγρότες, στην Κουταΐδα του Καυκάσου το 1885. Το 1896 άρχισε τις σπουδές του στο ρωσικό γυμνάσιο της Τιφλίδας, κι όταν το τελείωσε, σπούδασε ιατρική στην Οδησσό την οποία και τελείωσε ενώ έκανε ειδίκευση στο Πανεπιστήμιο Λομονόσοφ της Μόσχας.
Το 1918, μετά την έκρηξη της Οκτωβριανής Επανάστασης, επέστρεψε στο Σοχούμ, συντάχθηκε με τους Μενσεβίκους (μειοψηφήσαντες στο 2ο Συνέδριο του Εργατικού Κόμματος Ρωσίας (ΣΔΕΚΡ) το 1903 σε σχέση με τους Μπολσεβίκους)) και εξελέγη βουλευτής με τους σοσιαλιστές στη Βουλή της Γεωργίας ενώ υπήρξε και υπουργός Εξωτερικών της Γεωργίας
Εγκαταστάθηκε στη Θεσσαλονίκη Εγκαταστάθηκε το 1923 , όπου άσκησε αφιλοκερδώς το ιατρικό επάγγελμα του γυναικολόγου και απέκτησε το προσωνύμιο «ο γιατρός του λαού» ή «ο γιατρός των φτωχών». Παράλληλα αναμίχθηκε στην πολιτική και εκλέχθηκε βουλευτής Θεσσαλονίκης, με τον Αλέξανδρο Παπαναστασίου.
ο Πασαλίδης ιδρύει τον «Σύλλογο Καυκασίων Θεσσαλονίκης» και εκδίδει το φιλολογικό περιοδικό «Μακρινές φωτιές», ενώ προεδρεύει σε δύο προσφυγικά συνέδρια.
Με πολλές προσπάθειες του ίδιου, ιδρύεται η Ομοσπονδία Γεωργικών Συνεταιρισμών Μακεδονίας.
Από το 1923 έως το 1930 υπηρετεί ως διευθυντής του «Ρωσικού Νοσοκομείου» της Θεσσαλονίκης ενώ την ίδια περίοδο λειτουργεί και τη δική του μαιευτική κλινική.
Όταν οι Γερμανοί εισέβαλαν στην Ελλάδα, επιβάλλοντας τον μεσαίωνα της χιτλερικής Κατοχής, έναν μήνα μετά την κατάκτηση της χώρας, ο Γιάννης Πασαλίδης πρωταγωνίστησε στη δημιουργία, στη Θεσσαλονίκη, της εθνικοαπελευθερωτικής οργάνωσης «Ελευθερία» που έχει καταγραφεί ως η πρώτη αντιστασιακή οργάνωση σε ολόκληρη την κατεχόμενη από τους Ναζί Ευρώπη.
Μετριοπαθής και ασυμβίβαστος συγχρόνως, προσηλωμένος στον κοινοβουλευτισμό, έχαιρε σεβασμού και εκτιμήσεως. Με τις πλούσιες εμπειρίες του σε εξαιρετικά δύσκολες συνθήκες, ίδρυσε την ΕΔΑ και το δημοσιογραφικό της όργανο Αυγή.
Αν και πρώην μενσεβίκος, είχε ξεκάθαρα επιλέξει τη συνεργασία με το ΚΚΕ και την συμπόρευση μαζί του στους μεγάλους αγώνες.
Στις εκλογές του 1958 η ΕΔΑ ως ΠΑΜΕ λαμβάνει 24% και ο Πασαλίδης με 79 βουλευτές γίνεται αρχηγός της Αξιωματικής Αντιπολίτευσης! Μια επιτυχία που τρόμαξε κυβέρνηση, παλάτι και Αμερικανούς.
Έμεινε ιστορική η ομιλία του στη Βουλή μετά τις εκλογές του 1958 ως αρχηγού της Αξιωματικής Αντιπολίτευσης με την έντονη ποντιακή προφορά. Να δύο αποσπάσματα από την ομιλία από τα επίσημα πρακτικά της Βουλής:
«Κύριοι βουλευταί, ἀπὸ τῆς θέσεως αὐτῆς ἀπευθύνομαι πρὸς τὴν κυβέρνησιν διὰ νὰ εἴπω ὅτι ἀναλαμβάνετε ἱστο-ρικὲς εὐθῦνες, συνεχίζοντας ἔτσι ἕνα προσανατολισμὸν
ποὺ ἀπειλεῖ μὲ θανασίμους κινδύνους τὸ Ἔθνος. Ἡ Ε∆Α τὸ γνωρίζετε πολὺ καλά, εἶναι ἀντίθετη πρὸς τὴν συμμετοχὴν τῆς Χώρας εἰς στρατιωτικοὺς συνασπισμοὺς καὶ κατὰ συνέπειαν καὶ εἰς τὸ ΝΑΤΟ
∆ὲν ζητεῖ, ἐν τούτοις, νὰ συμφωνήσητε μαζί της καὶ νὰ θέσητε θέμα ἐξόδου ἀπὸ τὴν συμμαχίαν αὐτήν. Ζητεῖ, ὅμως, τὴν ἄσκησιν πραγ μα τικὰ Ἑλληνικῆς πολιτικῆς ποὺ δὲν θὰ περιορίζεται στὰ λόγια, ἀλλὰ θὰ θεμελιώνεται μὲ τὴν καθημερινὴν πράξιν. Ἐγκαταλείψατε, κύριοι, τὴν μονόπλευρον προσήλωσιν πρὸς τὸν κόσμον τῆς
ἀποικιοκρατίας, ποὺ μόνον συμφορὲς προοιωνίζει διὰ τὴν Χώραν. Προχωρήσατε
κα θαρὰ στὴν ἐκ τῶν προτέρων ἀπόκρουσιν κἄθε ἰδέας περὶ ἐγκαταστάσεως πυραυλικῶν βάσεων εἰς τὴν Χώραν μας, ὅπως ἐζήτησε ὁ λαός μας μὲ τὴν ψῆφον του»
--------------------
«Ματαίως ὁ κύριος πρωθυπουργὸς προσπαθεῖ νὰ δημιουργήσῃ ἐντυ-πώσεις. Κανεὶς δὲν δημαγωγεῖ καὶ κανεὶς δὲν προκαλεῖ ἀνωμαλίας. Ἁπλῶς οἱ ἐργαζόμενοι, μὲ τὶς συνδικαλιστικές των ὀργανώσεις, ζητοῦν τὴν βελτίωσιν τῶν ὅρων τῆς ζωῆς των. Καὶ πλανᾶσθε, κύριοι, ἂν νομίζετε ὅτι μὲ τὶς ἀστυνομικὲς πιέσεις θὰ γεμίσετε τὰ στομάχια τῶν ἐργαζομένων. Οἱ δεξιοὶ π.χ., ἐργαζόμενοι καὶ συνταξιοῦχοι ποὺ σᾶς ζητοῦν
αὔξησιν τῶν μισθῶν, ἠμερομισθίων καὶ συντάξεων, [σᾶς τὴν ζητοῦν] ὄχι γιατὶ δημαγωγεῖ κανείς, ἀλλὰ γιατὶ δυστυχοῦν ὅπως καὶ οἱ ἀριστεροί.»
Την 1/4/1967, 20 ημέρες πριν από το πραξικόπημα, όταν δεχόταν τους πολιτικούς αρχηγούς στα Ανάκτορα για διαβουλεύσεις, υποδέχτηκε ο ίδιος τον Πασαλίδη. Κρατώντας τον, και καθώς τον οδηγούσε στην πολυθρόνα να καθίσει, του είπε με χιούμορ: «Στηριχθείτε στον θρόνο αγαπητέ πρόεδρε...». Και ο Πασαλίδης απάντησε: «Βεβαίως Μεγαλειότατε, αλλά και ο θρόνος να στηριχθεί στο λαό...».
Η απριλιανή δικτατορία διέλυσε όλα τα κόμματα. Ο Πασαλίδης δεν συνελήφθη και γύρισε τρεις μέρες μετά στη Θεσσαλονίκη με το τρένο και παρέμεινε σε κατ’ οίκον περιορισμό στο διαμέρισμα της Τσιμισκή. Πέθανε φτωχός, όπως όλοι οι ευπατρίδες πολιτικοί…Πέθανε στις 14 Μαρτίου 1968 φρουρούμενος από τα όργανα της Χούντας, που τον είχε θέσει σε κατ’ οίκον περιορισμό. Τελευταία επιθυμία του ήταν να ταφεί στο κοιμητήριο της Καλαμαριάς, η οποία θεωρείτο προέκταση της γης του Πόντου, που οι πιο πολλοί κάτοικοί της είχαν γεννηθεί εκεί ή κατάγονταν από αυτόν.
Όχι μόνο για ιστορικούς λόγους, σαν μία σημαντική μορφή που οφείλουμε, σεβόμενοι τις παραδόσεις της Αριστεράς, να μνημονεύουμε. Ο Πασαλίδης συνιστά ένα πρότυπο αριστερού πολιτικού και αγωνιστή, το οποίο εξακολουθεί να είναι επίκαιρο σήμερα που μια «κυβέρνηση της Αριστεράς» έχει κάνει όλες τις αντιλαϊκές επιλογές και πρακτικές.
