Από πατρίδες μυρωμένες με την ανάσα του πεύκου, τραγουδισμένες με το κελάρυσμα των νερών των ποταμών, από το θρόισμα των φύλλων των δένδρων  και το άκουσμα της ποντιακής λύρας. Από τόπους, όπου το κάθε λιθάρι έχει ζωγραφισμένο και από έναν άγιο, με άγρια μάτια και μαλλιά σκοινένια, όπως θα έλεγε ο ποιητής της Ρωμιοσύνης, Γιάννης Ρίτσος. 

Αλλά κι από πόλεις που αγκαλιάζουν σφιχτά τα μαυροθαλασσίτικα ακρογιάλια  όπως: Η Σινώπη, η Σαμψούντα, η Οινόη, τα Κοτύωρα, η Κερασούντα, η Τρίπολη, η Τραπεζούντα, τα Σούρμενα, ο Όφις, η Ριζούντα,  αλλά και από πόλεις φρουρούς επάνω  στα βουνά  και δίπλα στα αφροκύλιστα ποτάμια όπως: Η Αμάσεια, η Σεβάστεια, η Τοκάτη, η Νικόπολη, η Σαφράμπολη, η Νεοκαισάρεια, η Κασταμονή, η Αργυρούπολη...

Πόλεις «Ελληνίδας», κατά τον Ξενοφώντα. Φωτισμένες από το φανάρι του Διογένη, διαποτισμένες από το πνεύμα του Στράβωνα και αφηγημένες από την πένα του Δημήτρη Ψαθά.  Και πέρα  στον ματωμένο Καύκασο, μέσα από τη ρωγμή του βράχου,  αναβλύζει  το  προμηθεϊκό φως, με φορείς τους αετούς της Τραπεζούντας και τους οπλαρχηγούς του 21: Τους Κομνηνούς και τους Υψηλάντηδες. Και με θρησκευτικές μορφές όπως ο Γερμανός  Καραβαγγέλης της Αμάσειας ο Χρύσανθος της Τραπεζούντας.

Με χωριά γαντζωμένα σε βαθύσκιωτα βουνά, κουρνιασμένα δίπλα σε φαράγγια  και  θεμελιωμένα σε απρόσιτες βουνοπλαγιές, όπως η Ματσούκα, η Λαραχανή, η Κρώμνη, η Ίμερα, τα Χεροίανα και η επτάκωμη Σάντα. Με πολιτισμό αιώνων και με διάλεκτο που σώζει ατόφιες αρχαίες ελληνικές λέξεις.

Από τέτοια μέρη εκδιώχθηκαν οι πρόγονοί μας μέσα σ' ένα  ρέκβιεμ θανάτου, που το συνέθεταν, η σφαγή, η φυγή,  η οδύνη και ο πόνος.

Η γενοκτονία των Ελλήνων του Πόντου έχει όλα τα χαρακτηριστικά που έχει και η γενοκτονία των Αρμενίων. Μόνο, που στη δική μας περίπτωση η γενοκτονία ήταν πιο καλά οργανωμένη και μεθοδευμένη, καθώς χρησιμοποιήθηκαν, τρόποι φυσικής εξόντωσης, που δεν αφήνουν ίχνη, όπως τα περιβόητα τάγματα εργασίας και το κάψιμο των χωριών.

Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή κι ας δρασκελίσουμε το κατώφλι της ιστορικής πραγματικότητας.  Η καταπίεση του χριστιανικού στοιχείου στην Οθωμανική Αυτοκρατορία εκδηλώνεται από πολύ νωρίς. Να θυμηθούμε το Καπού Καγιά της Πάφρας, όπου το 1680, τριάντα  νέες κοπέλες προτίμησαν να πέσουν από την κορυφή του κάστρου, και να σκοτωθούν, παρά να παραδοθούν στους Τούρκους. Οι Παφραίοι χορεύουν από  τότε το χορό, γνωστό με το όνομα «τη θανατί το λάγγεμαν», για να τιμήσουν τη θυσία των κοριτσιών. Είναι ο ίδιος χορός, που χόρεψαν αργότερα οι γυναίκες στο Ζάλογγο και στην Αραπίτσα της Νάουσας.

Οι σκληρές, ωστόσο, διώξεις στον Πόντο αρχίζουν με την άνοδο των Νεότουρκων στην εξουσία, το 1908, και έχουν ως στόχο την εξόντωση του χριστιανικού πληθυσμού: του ελληνικού, του αρμενικού, και του ασσυριακού.

Η πρώτη φάση της γενοκτονίας διαδραματίζεται ανάμεσα στο 1914 και το 1918. Η στρατηγική που εφαρμόζεται, είναι η στρατηγική της εξόντωσης, μέσω της εκτόπισης, έτσι ώστε οι εκτοπιζόμενοι να μην αντέχουν στην πείνα, τη δίψα και τις κακουχίες. Οι μετατοπίσεις των πληθυσμών γίνονται κυρίως χειμώνα, δίχως να επιτρέπουν στους μετατοπιζόμενους να έχουν εφόδια μαζί τους.

Ο μαρκήσιος Pallavicini, πρεσβευτής της Αυστροουγγαρίας στην Κωνσταντινούπολη, περιγράφει με ακρίβεια τα πογκρόμ και τις σφαγές στην περιφέρεια της Σαμψούντας τον Δεκέμβρη του 1916.

 Στα αρχεία της Βιέννης υπάρχουν καταγεγραμμένα τα λόγια του «Μέγα Βεζύρη», Ταλάτ Πασά,  ότι «ήρθε η ώρα να ξεκαθαρίσουμε με τους Έλληνες, όπως κάναμε και με τους Αρμένιους το 1915».

Ο σοβιετικός απεσταλμένος στην Τουρκία, Φρούνζε, εξιστορεί, πως όλη η πλούσια και η πυκνοκατοικημένη περιοχή της Τουρκίας, ερημώθηκε σε απίστευτο βαθμό. Από τις 200.000 του ελληνικού πληθυσμού της Σαμψούντας, της Σινώπης και της Αμάσειας απέμειναν μόνον μερικές ανταρτοομάδες, που περιπλανιόνταν πάνω στα βουνά.

Στις 19 Μαΐου, το 1919, με την άφιξη του Κεμάλ στην Σαμψούντα, αρχίζει η δεύτερη φάση της γενοκτονίας, που διαρκεί ως το 1923. Ο Κεμάλ είχε συγκροτήσει  εθνικιστικό στρατό στον οποίο ενσωμάτωσε και ληστρικές ομάδες, από τα υπόλοιπα των Νεότουρκων.

Ένας από τους πιο αιμοδιψείς συνεργάτες του, ήταν ο περιβόητος Τοπάλ Οσμάν που διέπραξε μεγάλες σφαγές. Οι περιοχές της Κερασούντας, της Σαμψούντας της Χάβζας και πολλές άλλες ερημώθηκαν κυριολεκτικά.  Όλοι οι άνδρες, άνω των 15 χρόνων της περιφέρειας Τραπεζούντας και της ενδοχώρας εκτοπίζονται στα τάγματα εργασίας του Ερζερούμ, του Καρς και του Σαρίκαμις, αναφέρει ο Βρετανός αρμοστής στην Πόλη Horace Rumbola.

Ενώ, ο Λόιντ Τζόρτζ, πρωθυπουργός  της Βρετανίας, δηλώνει ενώπιον της Βουλής των κοινοτήτων ότι «...στον Πόντο δεκάδες χιλιάδες Ελλήνων, ανδρών, γυναικών και παιδιών, απελαύνονταν και πέθαιναν».  Αλλά και ο Τσόρτσιλ, στο βιβλίο του «η παγκόσμια κρίση», αναφέρεται στους εκτοπισμούς των Ελλήνων, από την Τραπεζούντα και τη Σαμψούντα.

Τέλος  ο Τζορτζ Χόρτον, πρόξενος των ΗΠΑ στη Θεσσαλονίκη και τη Σμύρνη, παρουσιάζει εκτενώς τον αφανισμό του Χριστιανικού πληθυσμού, με τρόπο σαφή και πειστικό. 

Η δεύτερη φάση της γενοκτονίας  ήταν πιο σκληρή από την πρώτη, με αποτέλεσμα να δυναμώσει περισσότερο το Αντάρτικο στον Πόντο, με θρυλικούς καπετάνιους όπως: Ο Βασίλειος Ανθόπουλος (Βασίλ Αγάς), ο Στυλιανός Κοσμίδης (Ιστυλ Αγάς), ο Βασίλης Τσαουσίδης (Πιτς Βασίλ) ο Καπετάν Ευκλείδης στα βουνά της Σάντας,  η Αντάρτισσα Πελαγία και πολλοί άλλοι.

Οι αριθμός των θυμάτων της γενοκτονίας μαρτυρά και το μέγεθός της. Μέσα σε μια δεκαετία, από το 1914 έως και το 1923, τα θύματά της ανέρχονται σε 353.000 χιλιάδες, σ' όλο τον Πόντο, με τον δυτικό Πόντο να έχει υποφέρει περισσότερο, από τις υπόλοιπες περιοχές: Να θυμηθούμε τη μάχη  της Παναγίας της Μάγαρας, στη σπηλιά Ότκαγια, όπου σφαγιάσθηκαν πάνω από 600 γυναικόπαιδα, όπως  και τις σφαγές στις εκκλησίες του Αγίου Χαραλάμπους και του Αγίου Γεωργίου στα χωριά Κιοβζέζου και Σελαμελίκ της Πάφρας.

Τέλος, να μην ξεχάσουμε τους 174 καταδικασθέντες στα Δικαστήρια της Ανεξαρτησίας, από τους οποίους οι 69 κρεμάστηκαν στην πλατεία της Αμάσειας τον Οκτώβρη του 1921.

Εκδιωγμένοι και κυνηγημένοι οι Πόντιοι, άφηναν πίσω τους πόρτες φιλόξενες, ακράνοιχτες, αυλές όπου ακούστηκε το πρώτο τους γέλιο και πήραν τον δρόμο για τον Καύκασο και για άλλες περιοχές με οδηγό την ελπίδα.

Ώρες και μέρες βάδιζαν με όλες τους τις δυνάμεις. Βίωσαν στιγμές που χαλυβδώνουν τον άνθρωπο και στιγμές που τον κάνουν εύθραυστο σαν λαμπογυάλι. Σύρθηκαν γυμνοί πάνω στις χορδές της ψυχής τους, γδάρθηκαν, μάτωσαν, αλλά συνέχισαν, γιατί οι ψυχές τους ήταν βαθύτερες από τις πληγές τους.

Η Βουλή των Ελλήνων, το Φλεβάρη του 1994, επί πρωθυπουργίας του Ανδρέα Παπανδρέου, ανακήρυξε ομόφωνα την 19η του Μάη ως ημέρα εθνικής μνήμης, αφιερωμένη  στη γενοκτονία των Ελλήνων του Πόντου. Η πλήρης ωστόσο δικαίωση των νεκρών μας, θα έρθει με τη διεθνή της αναγνώριση, η οποία και απαιτεί αγώνες από όλους μας, και κυρίως από την Ελληνική Πολιτεία, το οργανωμένο ποντιακό κίνημα, και τον ελληνισμό απανταχού του κόσμου.

Σε επίπεδο κρατών, τη γενοκτονία των Ελλήνων του Πόντου, την έχουν αναγνωρίσει η Κυπριακή Βουλή, και το σουηδικό κοινοβούλιο, ενώ σε Ομοσπονδιακό επίπεδο, αρκετές πολιτείες της Αμερικής, καθώς και το κοινοβούλιο της Νότιας Αυστραλίας.

Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, με απόφασή του, το 2006, καλεί την Τουρκία να συμβιβαστεί με το ιστορικό της παρελθόν και να δώσει στους ερευνητές της Ιστορίας τη δυνατότητα πρόσβασης στα αρχεία της, αναφορικά  με τη γενοκτονία των Ελλήνων, των Αρμενίων και των Ασσυρίων κατά την περίοδο 1914 - 1923.

Ακόμη,  «Η Διεθνής Ένωση Ακαδημαϊκών», αναγνωρίζει ότι «Τα γεγονότα που συνέβησαν στην Τουρκία, από το 1916 ως το 1922, δεν ήταν τίποτα άλλο από καθαρή Γενοκτονία». Το ίδιο υποστηρίζουν και πολλοί αξιόπιστοι ερευνητές, που ανέτρεξαν στα αρχεία της Γαλλίας, της Γερμανίας, της Αυστρίας, της Σουηδίας, της Αμερικής και της Αυστραλίας.

Στο σημείο αυτό επιθυμώ να αναφέρω κάτι που θα ακουστεί για πρώτη φορά, από εδώ στο Κιλκίς.  Ως τώρα γνωρίζαμε ότι ο όρος γενοκτονία επινοήθηκε μετά το τέλος του Β' παγκοσμίου Πολέμου, από τον πολωνοεβραίο Ραφαήλ Λέμκιν,  καθηγητή στο Πανεπιστήμιο  του Γέιλ, για να περιγράψει το έγκλημα της μαζικής εξόντωσης των Εβραίων από τους Ναζί,  κατά τη διάρκεια του πολέμου.

Ο  όρος γενοκτονία ειπώθηκε για πρώτη φορά το 1917,  από τον αρχηγό του σοσιαλδημοκρατικού κόμματος της Σουηδίας, και μετέπειτα πρωθυπουργό της, Γιέλμαρ Μπράντιγκ, σε ομιλία του στη Στοκχόλμη, δημοσιευμένη στην εφημερίδα Socialdemokraten, στις 28 Μαρτίου 1917, αναφερόμενος στη γενοκτονία των Αρμενίων. Ο  Ο.Η.Ε υιοθέτησε τον όρο 31 χρόνια αργότερα, το 1948.

Φίλες και Φίλοι. Η γενοκτονία των Ελλήνων του Πόντου, είναι ένα από τα θλιβερότερα  κεφάλαια της Ελληνικής ιστορίας. Χρέος μας είναι το κεφάλαιο αυτό να το αναδείξουμε και να το προστατέψουμε, έχοντας στο νου μας, την απάντηση του πρώην προέδρου της Δημοκρατίας, Κωστή Στεφανόπουλου, ο οποίος στην ερώτηση Έλληνα δημοσιογράφου, «Αν θα έπρεπε και εμείς στην Ελλάδα να έχουμε μνημείο της Γενοκτονίας των Ποντίων», όπως έχουν οι Αρμένιοι στη χώρα τους, η απάντηση του προέδρου ήταν σαφής: «Οι Πόντιοι –είπε- έχουν δίκαια παράπονα απέναντι σε όλους, γιατί ούτε την Ιστορία τους διδάσκουμε επαρκώς, ούτε και έχουμε αναγνωρίσει τις θυσίες τους...

Έτσι, ως  Πόντιοι χαιρετίζουμε τη δέσμευση του αρχηγού της αξιωματικής Αντιπολίτευσης,  Αλέξη Τσίπρα, για τη δημιουργία μιας μόνιμης διακομματικής επιτροπής, που σε συνεργασία με το Υπουργείο Εξωτερικών θα χαράξει ένα συγκεκριμένο σχέδιο δράσης, για τη διεθνή αναγνώριση της Γενοκτονίας του Ποντιακού Ελληνισμού 1914-1923, όπως και  η γενοκτονία των Ελλήνων του Πόντου  να τιμάται καθολικά κι αμετάκλητα στις 19 του Μάη.

Υπέρ της αναγνώρισης της γενοκτονίας των Ποντίων έχουν ταχθεί ακόμη  και Τούρκοι διανοητές, όπως: Ο Αλί Ερτέμ, κοινωνιολόγος, πρόεδρος του συλλόγου «Αναγνωρίστε τις Γενοκτονίες», ο Ορχάν Παμούκ, βραβευμένος με Νομπέλ λογοτεχνίας  και ο  πανεπιστημιακός καθηγητής της Ιστορίας,  Χαλίλ Μπερκτάι.

Η Τουρκία οφείλει να συμφιλιωθεί με το ιστορικό  παρελθόν της, να παραδεχτεί τη γενοκτονία και να ζητήσει συγνώμη.

Ο Όμηρος, στη Νέκυια της Οδύσσειας, στη Ραψωδία «λ», στην επίσκεψη δηλαδή του Οδυσσέα στον Άδη λέει: «Η ψυχή που δεν ζητά συγνώμη, και στον Άδη ακόμη υποφέρει, γιατί είναι δεμένη με τους εχθρούς της». Επομένως, η συγνώμη από πλευράς της Τουρκίας, έχει και το χαρακτήρα της λύτρωσής της.

Ως Πόντιοι αρνούμαστε να παραδώσουμε στη λήθη τις 353.000 χιλιάδες των νεκρών μας κι αγωνιζόμαστε για την αναγνώριση της γενοκτονίας μέχρι που να αναπαυθούν οι ψυχές τους. Η υποχώρηση από την υποχρέωση αυτή αποτελεί ηθική και εθνική ύβρη. Η αλήθεια απαιτεί σεβασμό στα γεγονότα και τιμή στα θύματα. Και θέτει ενώπιον των ευθυνών τους όλες τις ελληνικές κυβερνήσεις, τοποθετώντας το αίτημα της αναγνώρισης της γενοκτονίας ψηλά στην ατζέντα της πολιτικής.

Φίλες και φίλοι. Η 19η του Μάη είναι ημέρα μνήμης και δέησης για τις ψυχές των νεκρών μας, που εκτελέστηκαν μόνο και μόνο γιατί ήταν χριστιανοί και Έλληνες.

Κάθε χρόνο, στις 19 του Μάη, στέλνουμε με την ανάσα του αέρα την προσευχή μας, να ταξιδέψει απ' άκρη σ' άκρη σ' όλο τον Πόντο και σαν ψυχή να χαϊδέψει τη μνήμη που καίει στα περήφανα όρη, σαν άκαυτη βάτος. Εκεί στων βράχων τις θωριές, και στις απάτητες βουνοκορφές, όπου έχει την κατοικία της η Μνημοσύνη.

Εκεί η σιγή, εκεί η προσευχή, ο πόνος και η λύτρωση, στάγμα και απόσταγμα, νοτίζουν το άνθος της πέτρας, βαθιά ως τις ρίζες του.  Την ώρα που η κλαίουσα ιτιά προσκυνά τα νερά του Πυξίτη και στην Παναγία Σουμελά ψηλά σπάει ο βράχος, για να ελευθερώσει από μέσα του ένα δάκρυ.  Ένα καλά φυλαγμένο δάκρυ, σαν τη σιγή διάφανο και σαν το κρύσταλλο καθαρό. Να νοτίσει τη μνήμη και να της θυμίσει πως παράδοση δεν είναι μόνο η διάσωση της στάχτης,  αλλά και η διατήρηση της φλόγας.

Hjalmar Branting om armeniska folkmordet

I tidningen Socialdemokraten den 28 mars 1917 återges ett tal som Branting höll dagen före på Auditorium vid Norra Bantorget i Stockholm i ett opinionsmöte mot det armeniska folkmordet. I tidningen gick det att läsa: