Από το 1969 είχαμε μετακομίσει από τα Διαβατά στη Θεσσαλονίκη όπου ο πατέρας μου είχε το κυλικείο σε εξαώροφη οικοδομή στην περιοχή του Βαρδάρη όπου δούλευα κι εγώ βοηθώντας τον όταν δεν είχα σχολείο. Το κυλικείο ήταν στον ημιώροφο όπου στεγαζόταν και η Σχολή Βοηθών Ιατρικών Επαγγελμάτων (ΣΒΙΕ) ‘’ΓΑΛΗΝΟΣ’’.
Βρέθηκα στο κυλικείο του πατέρα μου σε ώρα αιχμής.
-Πώς τα πας με τα μαθήματα; με ρωτά ο πατέρας μου.
-Μια χαρά όλα αλλά δυσκολεύομαι με μια λαογραφική εργασία που μας ανέθεσε ο καθηγητής μας.
-Να πας στον Διευθυντή του Γαληνού τον κύριο Λευτέρη που ασχολείται με τα λαογραφικά των Ποντίων
Σε λίγο σερβίρω τον καφέ στον κύριο Λευτέρη που με ρωτά:
-Πώς τα πάμε με την Ακαδημία νεαρέ;
-Καλά κύριε Λευτέρη. Πρέπει να κάνω μια λαογραφική εργασία και θα ήθελα να με βοηθήσετε.
Αφού ενημερώθηκε, μου χάρισε ένα βιβλίο με τίτλο: ‘’Το νυφέπαρμαν’’.
-Εδώ περιγράφονται τα ποντιακά γαμήλια έθιμα που γίνονται όταν η νύφη αποχωρεί από το πατρικό της σπίτι, δούλεψέ το και κάνε κάτι δικό σου.
Μου έδωσε και χρήσιμες οδηγίες, τον ευχαρίστησα, πήρα το βιβλίο, κατέγραψα τα βασικά σημεία, τα έδεσα και έκανα την εργασία μου η οποία μάλιστα αξιολογήθηκε με θετικότατα σχόλια από τον καθηγητή μου.
Από την εργασία μου αυτή δεν θυμάμαι πολλά πράγματα, πέρασαν άλλωστε τόσα χρόνια, μού έμειναν όμως τα λόγια ενός τραγουδιού που έλεγαν:
‘’Σήμερα μαύρος ουρανός, σήμερα μαύρη μέρα,
σήμερα που χωρίουνταν, μάνα την θυγατέρα’’
Τώρα γιατί σας τα λέω όλα αυτά; Υπομονή και θα καταλάβετε.
Τα χρόνια πέρασαν και τελευταία, ταξιδεύοντας στην ιστορία μέσα στον χαώδη κόσμο του διαδικτύου, πέφτει το μάτι μου σε ένα κείμενο με τίτλο: Ελευθέριος Ελευθεριάδης. Από την Τραπεζούντα του Πόντου στην Κοζάνη και την Πιερία.
Στο πάνω μέρος του κειμένου είχε μια φωτογραφία από μια διάλεξη με έναν ομιλητή στο πρόσωπο του οποίου αναγνώρισα τον τότε Διευθυντή του Γαληνού που με βοήθησε στην εργασία μου. Ήταν ο κύριος Λευτέρης και τον ξαναείδα κοντά μισό αιώνα μετά.
Το κείμενο ήταν στην ιστοσελίδα ‘’Ολύμπιο Βήμα’’. Διαβάζοντάς το, ο κύριος Λευτέρης άρχισε να αναδεικνύεται μέσα μου σε μια τεράστια μορφή του Ποντιακού Ελληνισμού. Αντιγράφω:
‘’ Ο Ελευθέριος Ελευθεριάδης, γεννήθηκε στο χωριό Λαραχανή της Ματσούκας του Πόντου το έτος 1910. Πατέρας του ήταν ο Στάθης της οικογένειας των Χατζηλευτεράντων και μητέρα του η Σιμέλα, θυγατέρα του Χριστόφορου Ερκότ από το γειτονικό χωριό Κούτουλα της Ματσούκας. Ο δάσκαλος πατέρας του εξορίζεται το 1922 και στην πορεία σκοτώνεται από τους Τούρκους. Το 1923, η οικογένεια αποτελείται από τη μάνα του Στάθη τη γιαγιά Κερεκή, τη γυναίκα και χήρα του Σιμέλα 27 χρόνων και τα παιδιά, τον πρωτότοκο Λευτέρη 12 χρόνων, τους μικρότερους Γιάννη, Μαρία και τον Μωυσή μόλις 2 χρόνων.
Στην οικογένεια, προστέθηκε και ένα ορφανό παιδάκι, συνομήλικο του Γιάννη, ο Κωστάκης. Στον απάνθρωπο υποχρεωτικό ξεριζωμό με την ανταλλαγή, η γιαγιά Κερεκή αρνείται να υπακούσει. Επιστρέφει στο χωριό από την Τραπεζούντα όπου είχε καταφύγει όλη η οικογένεια και πεθαίνει στον τόπο των προγόνων της, τη Λαραχανή.
Η εξαμελής οικογένεια με αρχηγό των δωδεκάχρονο Λευτέρη, μπαίνει στο καράβι της ελπίδας για σωτηρία, αλλά καταλήγει στα μπουντρούμια της Θεολογικής Σχολής της Χάλκης, τα οποία οι Τούρκοι είχαν ονομάσει «καραντίνα».
Εκεί, χωρίς καμία υγειονομική περίθαλψη για περιορισμό και θεραπεία των επιδημικών ασθενειών που εμφανίστηκαν από τις άθλιες συνθήκες διαβίωσης, εξολοθρεύεται η οικογένεια και ο μοναδικός επιζών, ο Λευτέρης, βρίσκει τον τρόπο ν’ αποδράσει και να βρεθεί να περιπλανάται στους δρόμους της πόλης της Χάλκης. Φιλάνθρωπα χέρια τον περιμαζεύουν και τον στέλνουν στο ορφανοτροφείο της νήσου Πρίγκηπος. Εκεί έμεινε μέχρι το 1925 οπότε, μαζί με άλλους ανταλλάξιμους πρόσφυγες μεταφέρεται στην Ελλάδα. Η πικρή εμπειρία του από τις καραντίνες, τον οδηγεί ξανά σε απόδραση και καταλήγει στο χωριό Άγιος Δημήτριος Κοζάνης, όπου είχε πληροφορηθεί ότι εγκαταστάθηκαν οικογένειες από τη Λαραχανή.
Ο πεντάρφανος Λευτέρης, καταλήγει στο ορφανοτροφείο Γρεβενών, όπου παρακολουθεί το Γυμνάσιο και αποφοιτά από αυτό με το πρώτο βραβείο «επιμέλειας και χρηστότητας» που του απονέμεται από την Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών Θεσσαλονίκης.
Το έτος 1939, ο Λευτέρης, αποφοιτά από το Τμήμα Μαθηματικών της Φυσικομαθηματικής Σχολής του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και το 1940, με τον βαθμό του εφέδρου ανθυπολοχαγού παίρνει μέρος στον ελληνοϊταλικό πόλεμο. Για την ανδρεία του στον πόλεμο, τιμήθηκε με το μετάλλιο του Πολεμικού Σταυρού. Το 1952 εκλέγεται βουλευτής Πιερίας με την ΕΠΕΚ του Νικολάου Πλαστήρα. Επανεκλέγεται βουλευτής Πιερίας το 1974 και το 1977 με τη Νέα Δημοκρατία.
Τα ενδιαφέροντά του ποικίλα και η δραστηριότητά του σε διάφορους τομείς ενασχόλησής του πλούσια:
Διπλωματούχος της Δραματικής Σχολής του Κρατικού Ωδείου Θεσσαλονίκης, Γενικός Διευθυντής των σχολών ιατρικών επαγγελμάτων «Γαληνός» στη Θεσσαλονίκη, εκδότης και διευθυντής της εβδομαδιαίας εφημερίδας της Κατερίνης «Ο Θαρραλέος», … Διευθυντής του ΙΚΑ Κατερίνης κατά την ίδρυσή του, πρόεδρος του δημοτικού συμβουλίου Κατερίνης 1959 – 1964, στενός συνεργάτης του Φίλωνα Κτενίδη και από τα ιδρυτικά στελέχη του Πανελληνίου Ιερού Ιδρύματος «Παναγία Σουμελά» στο διοικητικό συμβούλιο του οποίου μετείχε μέχρι το 1987, πρώτος πρόεδρος της Πανελλήνιας Ένωσης Ποντιακών Σωματείων (ΠΕΠΣ) που μετεξελίχτηκε σε ΠΟΠΣ και τιμήθηκε με τον τίτλου του επίτιμου προέδρου της το 1987.
Πολυγραφότατος και αξιόλογος συγγραφέας
Έγραψε θεατρικά έργα στην ποντιακή διάλεκτο και στη δημοτική:
α) Στην ποντιακή : «Τη κουνί το χάραγμαν», «’Σ σην Ρωμανίαν δέβα», «Εν τούτω νίκα», «Μαρία Γκιουλ Μπαχάρ», «Το στύμνωμαν». Τα πρώτα δύο έργα του βραβεύτηκαν στους Α’ και Β΄ διαγωνισμούς συγγραφής θεατρικών έργων από τον Καλλιτεχνικό Οργανισμό Ποντίων Αθηνών.
β) Στη δημοτική : «Δαυίδ ο Κομνηνός, ο τελευταίος Αυτοκράτορας της Τραπεζούντας» και το Λαογραφικό έργο με τίτλο «Λαογραφικά Λαραχανής» το οποίο εκδόθηκε από τον Καλλιτεχνικό Οργανισμό Ποντίων Αθηνών το 1992.
Στο αρχείο της οικογένειας Ελευθεριάδη που φυλάει ως ατίμητο κειμήλιο η γυναίκα του Ευωδία, υπάρχει ογκώδης αυτοβιογραφία του με τίτλο «Ο Λευτέρης, ο τελευταίος των Χατζηλευτεράντων» με πλούτο στοιχείων για τους προγόνους του, την οικογένειά του, τη ζωή του στο σχολείο της Λαραχανής και στα παρχάρια της, την οδύσσειά του στα χρόνια του ξεριζωμού και για τον αγώνα του με πείσμα και χωρίς συμβιβασμό για επιβίωση και προκοπή.
Οι επισκέψεις του στον Πόντο – Το μοιραίο ταξίδι
Ο Ελευθέριος Ελευθεριάδης, πραγματοποίησε στον Πόντο τρία ταξίδια- προσκυνήματα. Το πρώτο το 1953 μόνος του, διάρκειας ενός μηνός. Το δεύτερο το 1979 συμμετέχοντας σε ομάδα της Ευξείνου Λέσχης Θεσσαλονίκης και το τρίτο με την ένωση Ποντίων Ματσούκας Θεσσαλονίκης το 1988. Για τα δύο πρώτα ταξίδια του έγραψε τις αναμνήσεις του, οι οποίες με την ευγενική διάθεση του εκδοτικού οίκου των Αδελφών Κυριακίδη, είδαν το φως της δημοσιότητας το 2004 με τον τίτλο «Πόντος, Επιστροφή στην Ιθάκη-Οδοιπορικό μνήμης και γεωγραφίας».
Το τελευταίο του ταξίδι τον Αύγουστο του 1988, έμελλε να είναι το μοιραίο. Επισκέφτηκε τη γενέτειρά του Λαραχανή, είδε τους παιδικούς του φίλους, τους χάρηκε και τον χάρηκαν, προσκύνησε στα ερείπια των σπιτιών του, ήπιε νερό από την οικογενειακή βρύση, κάθισε στον βράχο-μελετητήριο των μαθητικών του χρόνων, προσκύνησε στην Παναγία Σουμελά, πήγε παντού όπου αισθανόταν ότι έπρεπε να αφήσει χαιρετισμό και άφησε την τελευταία του πνοή στην ‘’πόλη των ονείρων του’’ την Τραπεζούντα.
Η επιθυμία του,’’Θέλω ν’ αποθάνω ‘ς σον τόπον ντ’ εγεννέθα και να θάφκουμαι ‘ς σην Παναΐαν Σουμελάν, ‘ς σο Βέρμιο’’ εκπληρώθηκε».
O Δήμος Κατερίνης τοποθέτησε προτομή του Ελευθέριου Ελευθεριάδη στην Πλατεία Γενοκτονίας του Ποντιακού Ελληνισμού.
Χριστόφορος Στ. Χριστοφορίδης – Σάρπογλης
Συγγραφέας και εκδότης του περιοδικού «Ποντιακό Βήμα» Κοζάνης
(Το κείμενό μου αυτό είναι ένα μικρό στάλαγμα μνήμης για τη Γενοκτονία των Ποντίων και είναι αφιερωμένο στον κύριο Λευτέρη του 1973 που με βοήθησε στην εργασία μου. Στον κύριο Λευτέρη που τότε δεν μπορούσα να φανταστώ ότι είχα μπροστά μου έναν άνθρωπο που έζησε μια ζωή σαν παραμύθι και αποτελούσε μια σπουδαία προσωπικότητα του Ποντιακού και όχι μόνο Ελληνισμού).
