Άλλοι από δόλο, για να κερδίσουν κάτι (το φρέσκο πελαγίσιο ψάρι που αποδεικνύεται μπαγιάτικο και ιχθυοτροφείου). Άλλοι λένε τερατώδη ψέματα, με σκοπό να εξαπατήσουν. Ορισμένοι από αυτούς είναι πολιτικοί (μας είπαν ψεύτες αλλά όχι κλέφτες) και άλλοι είναι κοινοί απατεώνες (πχ αυτοί που ξεχνούν να επιστρέψουν τα δανεικά που ζήτησαν). Αυτοί αποκαλύπτονται αργά, αφού πρώτα προκαλέσουν ζημιά στα θύματά τους.
Η απεραντοσύνη και η ταχύτητα του διαδικτύου προσέφερε μια ανέλπιστη δυνατότητα στους ταλαντούχους ψεύτες για να διασπείρουν τα ψέματα τους, με στόχο το κέρδος , πολιτικό ή οικονομικό. Η ιστορία που ακολουθεί περιγράφει το πόσο εύκολα κατασκευάζονται τα ψέματα την σύγχρονη εποχή.
Το φθινόπωρο του 2016 ο υποψήφιος για την προεδρία Ντόναλτ Τραμπ δήλωσε σε συγκέντρωση οπαδών του στο Οχάιο, ότι υπάρχουν αυξημένες αποδείξεις για νοθεία στις επερχόμενες εκλογές, χωρίς όμως να προσκομίσει κάποιο στοιχείο που να επιβεβαιώνει τον ισχυρισμό του. Κάποιος ονόματι Κάμερον Χάρις, ηλικίας 23 ετών, εκμεταλλεύτηκε την συγκυρία και πρόσφερε στους οπαδούς τού Τραμπ την ‘’απόδειξη’’ περί νοθείας που ήθελαν να ακούσουν. Με το αζημίωτο.
Προς τούτο δημιούργησε μια ηλεκτρονική εφημερίδα στο διαδίκτυο (του στοίχησε μόλις 5 δολ) όπου έγραψε μια ιστορία που κατασκεύασε με το μυαλό του. Ότι δήθεν κάποιος ηλεκτρολόγος του Οχάιο (διάλεξε επίτηδες την πολιτεία όπου ο Τραμπ ανήγγειλε τον φόβο του για νοθεία) που λεγόταν Πρινς (πρίγκηπας δηλαδή), βρήκε σε μια εγκαταλελειμμένη αποθήκη στοίβες με κάλπες που περιείχαν ψηφοδέλτια με τσεκαρισμένο το όνομα τής Χίλαρι Κλίντον (που ως γνωστόν ήταν η αντίπαλος του Τραμπ στις εκλογές). Για να προσθέσει στην είδηση την βαρύτητα που της αξίζει προσέθεσε: «η ανακάλυψη του κυρίου Πρινς θα μπορούσε να είναι η χειροπιαστή απόδειξη ότι εξελίσσεται μια μεγάλη επιχείρηση εκλογικής νοθείας προκειμένου να κερδίσει η Κλίντον στην σημαντική πολιτεία του Οχάιο… Πιθανός σκοπός της Κλίντον είναι να ανακατέψει τις ψεύτικες κάλπες με τις πραγματικές, την ώρα που θα μεταφέρονται στις δικαστικές αρχές την 8η Νοεμβρίου». Το κείμενο δεν ήταν αρκετά ισχυρό. Χρειαζόταν και κάποια τεκμηρίωση. Κάνοντας μια γρήγορη αναζήτηση στο διαδίκτυο βρήκε μια φωτογραφία (από παλαιότερες εκλογές στην Βρετανία!), που έδειχναν έναν κύριο, μαζί με κάτι κουτιά που είχαν ετικέτες με την ένδειξη κάλπη. Προσέθεσε αυτήν την φωτογραφία στο προηγούμενο κείμενο και έγραψε ως υποσημείωση: «Ο κύριος Πρινς φωτογραφίζεται μπροστά στις κάλπες που ανακάλυψε. Οι υπεύθυνοι για τις εκλογές συνεχίζουν τις έρευνες. Η εφημερίδα μας θα σας κρατά ενήμερους». Όλα ήταν έτοιμα.
Την 30 Σεπτεμβρίου 2016 το κείμενο με την ψευδή είδηση και την ψευδή φωτογραφία πέρασε στο facebook. Και χάθηκε σαν πύραυλος στο διαδίκτυο. Τις επόμενες ημέρες το είχαν ήδη διαβάσει περισσότερα από 6 εκατομμύρια άτομα! Η τεράστια απήχηση του κειμένου έφερε κέρδη 100.000 δολ. στον Χάρις, από τις διαφημίσεις που έσπευσε να προσθέσει η google.
Ο Χάρις δεν ήταν ούτε οπαδός του Τραμπ ούτε όργανο της ρωσικής κατασκοπίας. Μόλις είχε αποκτήσει το πτυχίο πολιτικών επιστήμων και είχε ανάγκη από χρήματα. Τα κέρδισε εκμεταλλευόμενος την αφέλεια των ανθρώπων που έψαχναν την επιβεβαίωση των πεποιθήσεων τους, εν προκειμένω την απόδειξη ότι η Κλίντον δεν μπορεί παρά να παίζει ένα ανέντιμο πολιτικό παιχνίδι (τόσο διεφθαρμένη την θεωρούσαν).
Ο Χάρις κατασκεύασε και διέσπειρε και άλλες ψεύτικες ειδήσεις μεταξύ των οποίων ότι δήθεν ο Μπιλ Κλίντον (σύζυγος της Χίλαρι) επρόκειτο να κατηγορηθεί για αποπλάνηση ανηλίκου, ότι δήθεν η Χίλαρι υπέβαλε αίτηση διαζυγίου κλπ. Τον Οκτώβριο 2016 η ηλεκτρονική του διεύθυνση ήταν μια από τις 20000 με τις πιο συχνές επισκέψεις στο διαδίκτυο. Θα μπορούσε να πουλήσει την ηλεκτρονική του εφημερίδα εκείνη την στιγμή και να κερδίσει περί τα 120000 δολ. Έκανε το λάθος και δεν την πούλησε. Μετά από τις εκλογές και μετά από την κατακραυγή για τον ρόλο που έπαιξε η βιομηχανία fake news στις αμερικανικές εκλογές, ή google αποφάσισε να μην βάζει πλέον διαφημίσεις σε ότι διακινεί ψευδείς ειδήσεις. Η εμπορική αξία της εφημερίδας του Χάρις μηδενίστηκε αυτομάτως. Η οικονομική του επιτυχία δεν κράτησε περισσότερο από 2 μήνες.
Η κατασκευή και διασπορά ψευδών ειδήσεων δημιουργεί ένα τεράστιο πρόβλημα με πολιτικές και οικονομικές επιπτώσεις. Τους τρεις τελευταίους μήνες της αμερικανικής εκλογικής περιόδου, τα 20 πιο χοντρά ψέματα που κυκλοφορήσαν, από διάφορες πήγες στο διαδίκτυο, είχαν μεγαλύτερη απήχηση από τα 20 πιο σημαντικά άρθρα σοβαρών εφημερίδων που κυκλοφόρησαν επίσης στο διαδίκτυο. Το πιο τερατώδες ψέμα αφορούσε την Κλίντον που δήθεν συμμετείχε σε ένα κύκλωμα παιδικής πορνείας, που έκρυβε τα παιδιά στην πιτσαρία Comet Ping Pong στην Ουάσιγκτον. Το ψέμα αποκαλύφτηκε όταν άνδρας, που πήρε τον νόμο στα χέρια του, εισέβαλε ένοπλος στην πιτσαρία για να απελευθερώσει τα δύσμοιρα παιδιά από το υπόγειο του καταστήματος!
Η διασπορά ψευδών ειδήσεων βασίζεται στην παρατήρηση ότι ο άνθρωπος χρησιμοποιεί το διαδίκτυο με το συναίσθημα και όχι με την λογική, και αναζητά αυτό ακριβώς που επιβεβαιώνει τις απόψεις του, αδιαφορώντας για την αλήθεια ή το ψέμα. Γι’ αυτό τον λόγο δεν είμαστε όλοι εξ’ ίσου ευάλωτοι στις ψευδείς ειδήσεις. Οι ψεύτικες ειδήσεις στοχεύουν συγκεκριμένους ανθρώπους. Αυτούς που έχουν συγκεκριμένες ιδέες και συγκεκριμένες προκαταλήψεις. Αυτούς που υιοθετούν ακρίτως ότι είναι αληθοφανές (ακόμη και κάτι που μοιάζει παράλογο) αρκεί να ταιριάζει με τις πεποιθήσεις τους. Αυτούς που αναζητούν μικρά εύπεπτα κείμενα που διαβάζονται γρήγορα και ξεκούραστα. Τελικά τα ψέματα τα δέχονται οι πνευματικά αδρανείς και οι διανοητικά οκνηροί. Σε αυτούς απευθύνονται και αυτοί τα καταναλώνουν σαν μασημένο σανό.
Η αναζήτηση της αλήθειας απαιτεί χρόνο, προσπάθεια, κριτικό πνεύμα, πνευματική ελευθερία και ηθική ακεραιότητα. Σε αυτήν την αναζήτηση σημαντικός αρωγός θα μπορούσε να είναι η ανάγνωση σοβαρών και αναγνωρισμένων εφημερίδων. Διότι δύσκολα διαψεύδεται μια ψεύτικη είδηση στο διαδίκτυο και εύκολα στην εφημερίδα. Το ψηφιακό μέσον διαθέτει ταχύτητα και μας προσφέρει την είδηση σε πραγματικό χρόνο. Ενώ το έντυπο μέσον και προσφέρει έγκυρη ενημέρωση και αφήνει χρόνο στον στοχασμό. Δηλαδή η ανάγνωση εφημερίδων επιτρέπει και ανάλυση και καλύτερη κατανόηση των γεγονότων. Η επιλογή είναι δική μας. Την έγκυρη πληροφόρηση την έχουμε περισσότερο ανάγκη τώρα, που βρισκόμαστε σε προεκλογική περίοδο με έντονα πολωμένο κλίμα. Και ας μην ξεχνάμε ότι στην θέση του γενικού γραμματέα Ενημερώσεως και Επικοινωνίας έχει προσφάτως διοριστεί ένας πρώην δυναμικός μαχητής του συριζαικού διαδικτύου και δεν ξέρουμε πως θα χρησιμοποιήσει τα χαρίσματα του (ΤΑΝΕΑ 24/11/18).
Πηγή: Courier International
Nο 1369, 26 Ιαν 2017
