Μεγάλωσα και έγινα δάσκαλος. Την Αριθμητική την έλεγαν πια Μαθηματικά, τα ποσά αντίστροφα έγιναν ποσά αντιστρόφως ανάλογα και οι μαθητές δεν έλεγαν τον κανόνα χορωδιακά σαν παπαγαλάκια.
Τώρα γιατί σας τα αραδιάζω όλα ετούτα…
Δεκαετία του 60 και στο καφενείο του πατέρα μου, μοναδικό στα πάνω Διαβατά τότε, σύχναζαν μεσήλικες και υπερήλικες, πρόσφυγες πρώτης γενιάς. Δεδομένου ότι το σπίτι μας ήταν ενωμένο με το καφενείο μας, μέσα σ’ αυτούς τους ανθρώπους μεγάλωσα και διαμορφώθηκα ως άνθρωπος.
Οι περισσότεροι, όλοι σχεδόν, ήταν εντελώς αγράμματοι. Πού και πότε να μάθουν γράμματα οι άνθρωποι; Στα πιο κρίσιμα χρόνια τους, παιδικά και εφηβικά, ταλαιπωρήθηκαν από τους διωγμούς από τα πατρογονικά τους χωριά στη Μικρασία, από την πολύχρονη περιπλάνηση στη νότια Ρωσία και τον οριστικό ξεριζωμό στην Ελλάδα με την ανταλλαγή. Όταν ερχόταν ο ταχυδρόμος για να μοιράσει τις συντάξεις έβλεπα τους παππούδες στο καφενείο μας να υπογράφουν σχηματίζοντας έναν σταυρό. Δύο μόνο ήξεραν ανάγνωση και γραφή και συνυπέγραφαν μαζί τους για να βεβαιώσουν ότι ο σταυρός αντιστοιχεί στο πρόσωπο. Οι ίδιοι δύο άνθρωποι διάβαζαν δυνατά την εφημερίδα ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ για να ακούν και να μαθαίνουν και οι υπόλοιποι τα ‘’νέα’’.
Πάντα θυμάμαι με αγάπη και τρυφερότητα όλους αυτούς τους αγράμματους ανθρώπους για το ήθος που απέπνεαν. Μιλούσαν χαμηλόφωνα και δεν θυμάμαι ποτέ να έγινε κάποιος καβγάς μεταξύ τους παρ’ ότι διαφωνούσαν πολλές φορές για κάποια θέματα. Υπήρχε ένας αλληλοσεβασμός ο οποίος αντικατόπτριζε ένα σημαντικό ανθρώπινο επίπεδο για τα δεδομένα της εποχής. Ποτέ δεν θυμάμαι να κάνουν πλάκα με τους ελάχιστους αδικημένους από τη φύση συνανθρώπους τους. Σέβονταν τη γυναίκα και ο λόγος τους στις συναλλαγές ήταν συμβόλαιο. Θυμάμαι όταν ερχόταν στο καφενείο μας ο τζαμπάζης (ζωέμπορος) για να αγοράσει οικόσιτα ζώα, οι ενδιαφερόμενοι έδιναν τα χέρια με τον τζαμπάζη και …αυτό ήταν. Ούτε χαρτιά ούτε υπογραφές ούτε τίποτα. Υπήρχε διάχυτη η αμοιβαία εμπιστοσύνη και δεν υπήρξε ποτέ παραβίαση της συμφωνίας από κάποιον.
Και τα χρόνια πέρασαν. Από τη δεκαετία του 70 και μετά άρχισε να ανεβαίνει το μορφωτικό επίπεδο του νεοέλληνα με αποτέλεσμα σήμερα όλοι σχεδόν να έχουν τελειώσει το Λύκειο, οι περισσότεροι είναι πτυχιούχοι ανώτερων και ανώτατων πανεπιστημιακών σχολών και πολλοί έχουν ένα ή περισσότερα μεταπτυχιακά. Οι νεοέλληνες ξέρουν μία ή περισσότερες ξένες γλώσσες και έχουν άμεση πρόσβαση στον πολιτισμό. Χειρίζονται το διαδίκτυο από όπου αντλούν άπειρες γνώσεις πάνω σε όλα τα θέματα που τους απασχολούν.
Να δούμε τώρα αν αυτή η ραγδαία άνοδος του μορφωτικού επιπέδου του νεοέλληνα μεταφράζεται σε ανάλογη άνοδο του ήθους και του επιπέδου του. Η προσωπική άρα υποκειμενική μου άποψη είναι δυστυχώς αρνητική. Καθημερινά βλέπω-βλέπουμε γύρω μας ‘’μορφωμένους’’ ανθρώπους να προσβάλλουν συνανθρώπους τους επειδή διαφωνούν κάπου. Τους βλέπουμε να χουλιγκανίζουν για τις ποδοσφαιρικές τους ομάδες. Βλέπουμε ‘’μορφωμένους’’ εντελώς χοντροκομμένους στην συμπεριφορά τους, να κοροϊδεύουν άτομα με ειδικές ανάγκες, να προσβάλλουν λεκτικά γυναίκες, να βρίζουν ασύστολα και χωρίς καμιά εσωτερική καλλιέργεια να χλευάζουν τους πάντες.
Και αναρωτιέται κανείς, όλα αυτά τα πτυχία που πήραν, όλα αυτά τα βιβλία που διάβασαν, κατά πόσο τους επηρέασαν θετικά στην ευρύτερη συμπεριφορά τους; Έγιναν ποιοτικότεροι άνθρωποί; Δυστυχώς βλέπουμε γύρω μας μορφωμένα γαϊδούρια που ο λόγος τους δεν έχει καμία ‘’μπέσα’’, κλέβουν, αδικούν, εκμεταλλεύονται τους συνανθρώπους τους και εξευτελίζουν αρχές και αξίες.
Τους βλέπω και θυμάμαι με νοσταλγία τα αγράμματα γεροντάκια στο καφενείο μας που υπέγραφαν με σταυρό, με το σπάνιο ήθος και το υψηλό επίπεδο ανθρώπινης λειτουργίας.
Υπάρχουν βέβαια γύρω μας και ουσιαστικά μορφωμένοι άνθρωποι που μετουσιώνουν την μόρφωσή τους σε ήθος, σε καλλιέργεια, σε προσφορά, δυστυχώς όμως το ποσοστό τους διαρκώς και μειώνεται.
Και τώρα τι μας προτείνεις κυρ δάσκαλε θα μου πει κανείς. Να μην μορφώνεται ο κόσμος; Όχι βέβαια. Έγραψα όλα αυτά για να επισημάνω ότι κάτι δεν πάει καλά με το εκπαιδευτικό μας σύστημα αλλά και με τα εκπαιδευτικά συστήματα παγκοσμίως. Παράγουν εκπαιδευμένα ‘’γρανάζια’’ για να κάνουν καλά μια συγκεκριμένη δουλειά αλλά δεν παράγουν ανθρώπους. Είθε η Εκπαίδευση να γίνει κάποτε Παιδεία πραγματική και ουσιαστική. Να τελειώνουν οι άνθρωποι το Λύκειο και να μην έχουν μετατραπεί σε κονσέρβες γνώσεων αλλά σε κοινωνούς του ανθρώπινου πολιτισμού όλων των εποχών και σε φορείς πανανθρώπινων και διαχρονικών αρχών και αξιών. Να έχουν ουσιαστική μόρφωση και εσωτερική καλλιέργεια.
Μέχρι τότε, πολύ φοβάμαι ότι τα ποσά ‘’μόρφωση’’ και ‘’σωστή ανθρώπινη λειτουργία’’ θα είναι ποσά αντιστρόφως ανάλογα.