Η ταυτότητα της ποντιακής και ο γλωσσικός της πλούτος φαίνεται από τη σχέση της με την αρχαία ελληνική. Κάθε γλώσσα πέρα από τα γλωσσολογικά της γνωρίσματα είναι κι ένας πολιτισμός. Απηχεί ιστορικές και συναισθηματικές στιγμές, δείχνει αρχές και φανερώνει αξίες.
Στην ποντιακή, για παράδειγμα, δεν λέμε «βαπτίζω» αλλά «φωτίζω», διότι εννοούμε τη βάπτιση ως φώτιση για τη ζωή του ανθρώπου. Τη γιαγιά την λέμε και «καλομάνα» χάρη στο σημαντικό ρόλο που έχει στην οικογένεια. Δεν λέμε ότι πηγαίνουμε στα «συλλυπητήρια», αλλά στο «χατίρ’» (χατίρι) για να τιμήσουμε το νεκρό.
Αρκούν τα τρία παραπάνω παραδείγματα για να καταλάβουμε ότι η διδασκαλία της ποντιακής αποτελεί εκτός από γλωσσική και πολιτισμική δράση, καθώς κάθε γλώσσα εκφράζει κι έναν πολιτισμό. Αν χαθεί η γλώσσα, θα χαθεί μοιραία και ο πολιτισμός που αυτή αντιπροσωπεύει.
Μαζί με τον χορό, αναγκαίο στοιχείο πολιτισμού, πρέπει οι Ποντιακές Ομοσπονδίες να αναλάβουν στα σοβαρά τη δημιουργία τμημάτων γλώσσας στους συλλόγους τους.
Λέγοντας εκμάθηση δεν εννοώ τη συστηματική διδασκαλία με γραμματική και συντακτικό, αλλά μια πρώτη επαφή των νέων παιδιών με τα τραγούδια που συνοδεύουν το χορό, έτσι ώστε να γνωρίζουν τι λένε οι στίχοι του τραγουδιού που χορεύουν.
Η κάθε λέξη σ’ ένα παραδοσιακό τραγούδι είναι και μια ανάκληση, από μνήμες και βιώματα, που η νέα γενιά δεν ξέρει, καθώς πέρασαν εκατό και πλέον χρόνια από τον ξεριζωμό των προγόνων μας από τα πατρώα εδάφη.
Βρισκόμαστε στο έσχατο σημείο μιας κρίσιμης καμπής σχετικά με το μέλλον της προγονικής γλώσσας. Αν δεν γίνει κάτι, τώρα για τις διαλέκτους της ελληνικής, θα σβήσουν, όπως και τόσες άλλες, άλλων χωρών.
Αναφορικά με την ποντιακή, να προσθέσω, ότι έχει το πλεονέκτημα να ζει έως ένα βαθμό μέσα στην αρχαία. Η λαλούμενη υπό των Ελλήνων, απ’ αρχαιοτάτων ήδη χρόνων στα παράλια του Ευξείνου Πόντου γλώσσα, δικαιούται να καυχιέται πως έχει το πρώτο διδακτορικό. Αναφέρομαι στη διατριβή του Δημοσθένη Οικονομίδη στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου της Λειψίας, ήδη από το 1887.
Τίποτα το πολυτιμότερο από τη γλώσσα ενός λαού, λέει εδώ κι οχτώ αιώνες ο Σέρβος βασιλιάς Στέφανος Νεμάνια προς τον γιο του, σε μια επιστολή, που παραμένει εξαιρετικά επίκαιρη και τώρα: «…πρόσεξε, αγαπητό μου τέκνο, τη γλώσσα όπως την πατρίδα σου. Μια λέξη μπορεί να χαθεί, όπως μια πόλη, όπως η χώρα, όπως η ψυχή. Τι γίνεται όμως όταν ο λαός χάνει τη γλώσσα, τη χώρα, την ψυχή του; Καλύτερα είναι για σένα να χάσεις τη μεγαλύτερη και την ισχυρότερη πόλη της χώρας σου, παρά την πιο μικρή και την πιο άγνωστη λέξη της γλώσσας σου. Οι χώρες και τα κράτη δεν κατακτώνται μόνο με τα σπαθιά, αλλά και με τις γλώσσες. Να ξέρεις ότι ο εχθρός σ’ έχει τόσο περισσότερο κυριεύσει και κατακτήσει, όσο σου έχει σβήσει τις λέξεις και τις έχει εξαφανίσει. Ένας λαός που έχει χάσει τις λέξεις του παύει να είναι λαός».
Τα παραπάνω λόγια ας γίνουν μάθημα και πυξίδα στη δράση των συλλόγων. Δεν αρκεί μόνο να λέμε ότι ο πολιτισμός μας είναι σύμφυτος με τη γλώσσα μας, αλλά οφείλουμε και να το αποδείξουμε στην πράξη. Μια καλή ιδέα είναι να ορίσουμε έτος γλώσσας σε σχέση με τα 100+ χρόνια του εκπατρισμού από τον Πόντο και τον Καύκασο και να δουλέψουμε προς αυτή την κατεύθυνση.
