Δικαιολογημένα, διότι στα στρατόπεδα συγκεντρώσεως των Ναζί δολοφονήθηκε το 87% τών περίπου 75000 Ελλήνων εβραίων. Το βαρύτερο τίμημα σε αριθμούς πλήρωσε η Θεσσαλονίκη από την οποία έφυγαν με τα τραίνα 46091 εβραίοι. Την μεγαλύτερη καταστροφή σε ποσοστά υπέστησαν οι εβραίοι της βουλγαροκρατούμενης Θράκης στην οποία επέστρεψαν μόνο 200 από τους 4500 εκτοπισμένους.(Σ. Χελιδόνης ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ 7/11/10)
Οι τσιγγάνοι έχουν την δική τους ημέρα μνήμης, την 2α Αυγούστου, για τους 500.000 τσιγγάνους που εξολοθρεύθηκαν στα ναζιστικά στρατόπεδα. Το δικό τους Ολοκαύτωμα λέγεται στην γλώσσα τους Porajmos και σημαίνει αφανισμός. (J.M.Turine -Marc BHMA 15/2/05).
Εβραίοι και τσιγγάνοι αντιμετωπίστηκαν ως κατώτερα όντα και εξολοθρεύθηκαν βάσει κρατικού σχεδίου που περιελάμβανε μαζικές εκτοπίσεις σε στρατόπεδα συγκεντρώσεως, καταναγκαστική εργασία μέχρι θανάτου για τους δυνατούς, εκτελέσεις και κρεματόρια για τους αδύναμους και για τα παιδιά.
Οι φρικαλεότητες που υπέστησαν οι εβραίοι από τους Γερμανούς θυμίζουν τους εξοντωτικούς διωγμούς που υπέστησαν οι χριστιανοί από τους Τούρκους στην καθ’ ημάς Ανατολή. Μοιάζουν κυρίως στο ότι τα θύματα και στις δυο περιπτώσεις επελέγησαν με κριτήριο την θρησκεία και την φυλή στην οποία ανήκαν. Αρμένιοι, Έλληνες Ορθόδοξοι και Χαλδαίοι κυνηγήθηκαν ανηλεώς ως εχθροί του τουρκικού έθνους. Αντίστοιχες ημέρες μνήμης υπενθυμίζουν τα τραγικά αυτά γεγονότα τους μήνες Απρίλιο, Μάιο και Σεπτέμβριο.
Οι ημέρες μνήμης έχουν πολλαπλή στόχευση. Τιμούν την μνήμη των θυμάτων, διδάσκουν την ιστορία στις επόμενες γενεές και δρουν αποτρεπτικά στην μελλοντική επανάληψη της ίδιας θηριωδίας.
Δεν εχει σημασία εάν οι διωγμοί του παρελθόντος, ανάλογα με το μέγεθος τους, αποκαλούνται γενοκτονία, εθνοκαθάρση, έγκλημα πολέμου ή βαρβαρότητα. Κοινός παρονομαστής τους είναι ο εξευτελισμός, τα βασανιστήρια, ο τραυματισμός ή δολοφονία, αθώων ανθρώπων επειδή ανήκουν σε άλλη φυλή, μιλούν άλλη γλώσσα, πιστεύουν σε άλλο θεό, έχουν άλλες πολιτικές απόψεις ή επιλέγουν φύλο που δεν αρέσει στους άλλους. Τέτοιες πράξεις θα έπρεπε να θεωρούνται από όλους αδιανόητες και αδικαιολόγητες και να μην κρίνονται ούτε ως φυσιολογικές ούτε ως αυτονόητες. Η ερώτηση είναι εάν τα τμήματα της κοινωνίας που έχουν κάποια ιδιαιτερότητα, που τα διαφοροποιεί από το σύνολο, μπορούν να προστατευτούν από όσους επιδιώκουν το ‘’αδιανόητο’’.
Η εκπαίδευση και η μόρφωση, αυτό δηλαδή που λέμε κουλτούρα, δεν είναι αρκετά για να αποτρέψουν το ‘’αδιανόητο’’. Το Ολοκαύτωμα συνετελέσθη επί ευρωπαϊκού εδάφους και οργανώθηκε από την πιο πολιτισμένη χώρα της ευρωπαϊκής ηπείρου. Ο φανατισμός, ο ρατσισμός μαζί με το ψέμα και την προπαγάνδα που τους συνοδεύουν, αποδείχθηκαν
ισχυρότερα από τις χριστιανικές παραδόσεις, από την εμπειρία του διαφωτισμού, από την χρήση του ορθού λόγου και από το υψηλό μορφωτικό επίπεδο των Γερμανών. Το ολοκαύτωμα, μαζί με τους δυο παγκοσμίους πολέμους ήταν η μεγαλύτερη ήττα του ευρωπαϊκού πολιτισμού.
Όμως ούτε η ιστορική γνώση αρκεί για να αποτραπεί η επανάληψη του αδιανόητου. Αν και όλος ο κόσμος γνωρίζει για την φρίκη του ολοκαυτώματος, αυτό δεν εμπόδισε πολλούς να μιμηθούν τους ναζί. Η συνταγή που χρησιμοποιείται είναι απλή. Χρειάζεται 1) Ο κατάλληλος ηγέτης. Ένας δικτάτορας ή ένας ψυχικά διαταραγμένος ή ένας αδίστακτος λαϊκιστής 2) Μια επιδέξια προπαγάνδα, για να ξεσηκώνει τα πλήθη και να αμβλύνει τις αντιστάσεις των λογικών 3) ένα κοινωνικό υπόβαθρο ρατσισμού και μισαλλοδοξίας (=μίσος για όποιον εχει διαφορετικές ιδέες), για να εχει αποτέλεσμα η προπαγάνδα.
Στην Καμπότζη 1.7 εκατομμύρια άτομα (20% των κατοίκων) εκτελέστηκαν ή πέθαναν (από το 1975 έως το 1979) όταν το σύνολο του πληθυσμού οδηγήθηκε σε στρατόπεδα εργασίας, σε μια προσπάθεια μαζικής κολεκτιβοποιήσεως της χώρας. Στην Ρουάντα, στην Αφρική, το 1994, μέλη της φυλής Χούτου κατέσφαξαν, μέσα σε 100 ημέρες, 850.000 μέλη της φυλής Τούτσι. Στις ημέρες μας το Κινεζικό κράτος (φυλή Χαν) διώκει ανελέητα τους αλλοεθνείς Ουιγούρους, που είναι μια τουρκογενής φυλή που διαμένει στα δυτικά σύνορα της χώρας και αριθμεί 11 εκατομμύρια μέλη. Εκτιμάται ότι 0.9-1.7 εκατομμύρια Ουιγούροι έχουν ήδη περάσει από στρατόπεδα εθνικού σωφρονισμού (LE MONDE 28/5/22). Στην Βιρμανία συνεχίζονται οι διώξεις, εκτελέσεις και βιασμοί των μουσουλμάνων Ροχινγκια από βουδιστές συνεπικουρούμενους από τον Βιρμανικό στρατό. Με την διάλυση της Γιουγκοσλαβίας, έγιναν στα Βαλκάνια μαζικές εκκαθαρίσεις με φυλετικά και θρησκευτικά χαρακτηριστικά. Οι δε ανά τον κόσμο τζιχαντιστές αρνούνται κάθε ανθρώπινο δικαίωμα στις γυναίκες και εκτελούν τους ‘’απίστους’’.
Είναι προφανές ότι το σύνθημα ‘’ποτέ ξανά’’ μπορεί να γίνει πράξη μόνο στα πλαίσια μίας δημοκρατικής και καλά πληροφορημένης (χωρίς προπαγάνδα) κοινωνίας. Σε όποια χώρα προστατεύονται τα ατομικά δικαιώματα των πολιτών, αυτομάτως προστατεύονται και τα δικαιώματα των φυλετικών και θρησκευτικών ομάδων στις οποίες αυτοί ανήκουν. Ο ΟΗΕ ψήφισε την 10/12/1948 την οικουμενική διακήρυξη των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Περιλαμβάνει μεταξύ άλλων το δικαίωμα στην ζωή, την ελευθερία και την προσωπική ασφάλεια (αρ.3) καθώς και το δικαίωμα να μην γίνεται μεταξύ των ανθρώπων διάκριση φυλής, χρώματος, φύλου, γλώσσας, πολιτικών και θρησκευτικών πεποιθήσεων, εθνικής η κοινωνικής καταγωγής (αρ.2). Τα κράτη της Ευρωπαϊκής Ενώσεως εφαρμόζουν το ψήφισμα στην πράξη. Οι πολίτες της ΕΕ δεν κινδυνεύουν να υποστούν βάρβαρες κρατικές συμπεριφορές όπως το ολοκαύτωμα, διότι το κράτος δικαίου τούς προστατεύει.
Όμως ενώ ο ευρωπαίος πολίτης δεν κινδυνεύει από το κράτος, παραδόξως απειλείται, σε ατομικό επίπεδο, από συμπεριφορές σαν αυτές που προηγήθηκαν και προετοίμασαν το ολοκαύτωμα. Συμπεριφορές που εκπορεύονται από φανατισμένες ομάδες που διαπνεόμενες από μισαλλοδοξία και από ρατσισμό αντιμετωπίζουν τον διαφορετικό και τον ξένο ως εχθρό. Που αυτοαναγορεύονται σε γνήσιους υπερασπιστές μιας πατρίδας ή μιας κοινωνίας που κινδυνεύει. Οι επιθέσεις κατά μεταναστών, οι τρομοκρατικές πράξεις (είτε αυτές στρέφονται κατά του κράτους είτε κατά των πολιτών) οι απόπειρες δολοφονίας κατά των αστυνομικών (πχ βόμβες μολότοφ), η βαρβαρότητα των μελών του Ρουβικώνα και οι βιαιοπραγίες και ακόμη περισσότερο οι δολοφονίες ανθρώπων από φανατισμένους ‘’οπαδούς’’ αθλητικών ομάδων καθώς και η βιαιότητα των ανδρών κατά των γυναικών, θα έπρεπε αυθορμήτως να καταδικάζονται από όλους. Προς τούτο θα έπρεπε τουλάχιστον να συμφωνούμε στο στοιχειώδες, ότι η βία δεν μπορεί να γίνεται αποδεκτή από την κοινωνία με καμία δικαιολογία. Διότι δεν υπάρχει καλή ή κακή βία, δεν υπάρχουν καλοί ή κακοί θύτες, δεν υπάρχουν θύματα για τα οποία λέμε καλά να πάθουν, δεν υπάρχουν θύματα για τα οποία πιστεύουμε ότι προκάλεσαν αυτά τον θύτη τους.
Η αντιμετώπιση του κακού θα μπορούσε να ξεκινήσει από το σχολείο και από την τηλεόραση. Το σχολείο διότι οι πράξεις βίας μεταξύ μαθητών, είτε υπό μορφή μπούλινγκ είτε με ξυλοδαρμούς, παίρνει ανησυχητικές διαστάσεις. Την δε τηλεόραση, διότι η διαρκής επανάληψη πράξεων βίας στην τηλεόραση, εισάγει την μικρής κλίμακος βία καθημερινά στα σπίτια μας και εθίζει μικρούς και μεγάλους στην ιδέα ότι η βία είναι μια φυσιολογική κατάσταση. Εάν αποδεχθούμε την βαρβαρότητα σαν κανονικότητα στην ζωή μας, θα είναι εύκολο για έναν δημαγωγό ηγέτη, να επιδιώξει με την κατάλληλη προπαγάνδα να πέτυχει το ‘’αδιανόητο’’.