Η ιστορία, ως λέξη, εννοιολογικά και ετυμολογικά παραπέμπει στη «γνώση». Εκτός, όμως, από την ερμηνεία αυτή, υπάρχει κι εκείνη στον «Κρατύλο» του Πλάτωνα, όπου o Σωκράτης εξηγεί ότι ιστορία σημαίνει το γεγονός, που σταματά τη (συνήθη) ροή. (από το ρήμα ίστημι + τον ρουν).
Ένα τέτοιο, γεγονός μάς οδηγεί απόψε εδώ, το οποίο  τιμούμε, αλλά και διεκδικούμε συνάμα τη διεθνή αναγνώρισή του. Καθώς, η ποντιακή γενοκτονία, αποτελεί  ένα από τα πλέον πένθιμα κεφάλαια της ελληνικής ιστορίας, και αναφέρεται στην εξόντωση του ελληνισμού, από τις πατρογονικές του εστίες.
Από μέρη γνωστά στον ελληνισμό, από την εποχή του μύθου και του θρύλου. Του Φρίξου και της Έλλης. Του Ιάσονα και της Αργοναυτικής εκστρατείας. Του Ηρακλή και των Αμαζόνων. Του Ορέστη, της Ιφιγένειας, και της τραγικής Μήδειας.
Από πατρίδες, μυρωμένες με την ανάσα του πεύκου, τραγουδισμένες με το κελάρυσμα των νερών, το θρόισμα των δέντρων, και το άκουσμα της ποντιακής λύρας. Από πατρίδες, Όπου, το κάθε λιθάρι έχει ζωγραφισμένο κι από έναν άγιο, με άγρια μάτια και μαλλιά σκοινένια, όπως θα έλεγε ο ποιητής της Ρωμιοσύνης, Γιάννης Ρίτσος.
Από πόλεις που αγκαλιάζουν σφιχτά τα μαυροθαλασσίτικα ακρογιάλια: Η Σινώπη, η Σαμψούντα, η Οινόη, τα Κοτύωρα, η Κερασούντα, η Τρίπολη, η Τραπεζούντα, τα Σούρμενα, ο Όφις και η Ριζούντα. Αλλά και πόλεις φρουρούς πάνω στα βουνά και δίπλα στα ποτάμια όπως:
➢    Η Αμάσεια,  η Σεβάστεια, η Τοκάτη,
➢    Η Νικόπολη η Νεοκαισάρεια,
➢    Η Σαφράμπολη, η Κασταμονή η Πάφρα,
➢    Η Αργυρούπολη, η Κρώμνη και η επτάκωμη     Σάντα.
Πόλεις «Ελληνίδας», κατά τη φράση του Ξενοφώντα. Φωτισμένες από το φανάρι του Διογένη, το πνεύμα του Στράβωνα, και την πένα του Δημήτρη Ψαθά. Και πιο πέρα, στον Καύκασο μέσα από τη ρωγμή του βράχου, πηγάζει το  προμηθεϊκό φως, με φορείς τους αετούς της Τραπεζούντας, και τους οπλαρχηγούς του 21: Τους Κομνηνούς και τους Υψηλάντηδες.
Και με  θρησκευτικές μορφές όπως ο Γερμανός Καραβαγγέλης της Αμάσειας και ο Χρύσανθος της Τραπεζούντας. Με πολιτισμό λαμπρό και διάλεκτο που σώζει ατόφιες, πολλές αρχαίες ελληνικές λέξεις.
Από χωριά, Θεμελιωμένα στα βαθύσκιωτα βουνά, σε φαράγγια αλλά και σε πλαγιές απρόσιτεςμε μοναδικά χαρακτηριστικά, Η Ματσούκα, η Λαραχανή, Η Κρώμνη, η Ίμερα και η Χεροίανα Από τέτοια μέρη εκδιώχθηκαν οι δικοί μας, μέσα σ’ ένα  ρέκβιεμ θανάτου, που το συνέθεταν, η σφαγή, η φυγή και ο πόνος. 
Η γενοκτονία των Ποντίων έχει όλα εκείνα τα γνωρίσματα που περιέχει και η γενοκτονία των Αρμενίων. Μόνο, που στη δική μας περίπτωση, η γενοκτονία ήταν πιο καλά οργανωμένη και  μεθοδευμένη. Γιατί χρησιμοποιήθηκαν, τρόποι φυσικής εξόντωσης, που δεν αφήνουν ίχνη, όπως, τα τάγματα εργασίας, και το κάψιμο των χωριών.
Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή, κι ας ανοίξουμε την πόρτα της σκληρής, ιστορικής πραγματικότητας. Η καταπίεση του χριστιανικού στοιχείου στην Οθωμανική Αυτοκρατορία εκδηλώνεται από πολύ νωρίς. Να θυμηθούμε το Καπού Καγιά της Πάφρας, όπου το 1680, τριάντα  κοπέλες προτίμησαν να πέσουν από την κορυφή του κάστρου, και να σκοτωθούν, παρά να παραδοθούν στους Τούρκους.
Οι Παφραίοι από τότε χορεύουν το χορό, τη «Θανατί το λάγγεμαν», για να τιμήσουν τη θυσία των κοριτσιών. Είναι ο ίδιος χορός, που χόρεψαν αργότερα οι γυναίκες στο Ζάλογγο και την Αραπίτσα. Οι σκληρές, ωστόσο,  διώξεις στον Πόντο, αρχίζουν με την άνοδο των Νεοτούρκων στην εξουσία το 1908, και έχουν ως στόχο την εξόντωση του χριστιανικού πληθυσμού δηλαδή του ελληνικού, του αρμενικού, και του ασσυριακού.

***
Η πρώτη φάση της γενοκτονίας γίνεται μεταξύ του  1914 και 1918, και αφορά στην άμεση εξαφάνιση των ανδρών και των γυναικόπαιδων στον Πόντο. Η στρατηγική που εφαρμόζεται, είναι η στρατηγική της εξόντωσης, μέσω της εκτόπισης, έτσι ώστε οι εκτοπιζόμενοι να μην αντέχουν στην πείνα, τη δίψα και τις κακουχίες. Οι μετατοπίσεις των πληθυσμών γίνονταν πιο πολύ το χειμώνα, δίχως να επιτρέπουν στους μετατοπιζόμενους να έχουν εφόδια μαζί τους…
Κατόπιν, λεηλατούσαν και έκαιγαν τα σπίτια τους, στο πνεύμα της καθολικής εθνοκάθαρσης. Ο μαρκήσιος Pallavicini, πρεσβευτής της Αυστροουγγαρίας στην Κωνσταντινούπολη, περιγράφει με μεγάλη ακρίβεια τα πογκρόμ και τις σφαγές στην περιφέρεια της Σαμψούντας το Δεκέμβρη του 1916.
Στα αρχεία της Βιέννης υπάρχουν καταγεγραμμένα τα λόγια του «Μέγα Βεζύρη», Ταλάτ Πασά ότι:  «ήρθε η ώρα να ξεκαθαρίσουμε με τους Έλληνες, όπως κάναμε και με τους Αρμένιους το 1915». Ο σοβιετικός απεσταλμένος στην Τουρκία, Φρούνζε, εξιστορεί, πως όλη η πλούσια και η πυκνοκατοικημένη περιοχή της Τουρκίας, ερημώθηκε, σε απίστευτο βαθμό. Από τις 200.000 του ελληνικού πληθυσμού της Σαμψούντας, της Σινώπης και της Αμάσειας απέμειναν μόνον μερικές ανταρτοομάδες, που περιπλανιόνταν στα βουνά.
Στις 19 του Μάη το 1919, με την άφιξη του Κεμάλ στην Σαμψούντα, αρχίζει η δεύτερη φάση της γενοκτονίας, που διαρκεί ως το 1923. Ο Μουσταφά Κεμάλ (κατά τους Τούρκους Ατατούρκ, που θα πει πατέρας των Τούρκων), συγκρότησε εθνικιστικό στρατό στον οποίο ενσωμάτωσε και ληστρικές ομάδες, από τα υπόλοιπα των Νεότουρκων. Ένας από τους πλέον αιμοδιψείς συνεργάτες του, ήταν ο περιβόητος Τοπάλ Οσμάν που διέπραξε μεγάλες σφαγές. Οι περιοχές της Κερασούντας, της Σαμψούντας της Χάβζας και πολλές άλλες ερημώθηκαν κυριολεκτικά. Οι κάτοικοί τους υπέστησαν τα πάνδεινα (βιασμοί, δηώσεις, λεηλασίες και εξοντώσεις). Οι Τούρκοι, δρουν τώρα, βάσει ενός μελετημένου και καλά οργανωμένου σχεδίου για την εξόντωση των χριστιανικού πληθυσμού. Όλοι οι άνδρες, άνω των 15 χρόνων της περιφέρειας Τραπεζούντας και της ενδοχώρας εκτοπίζονται στα τάγματα εργασίας του Ερζερούμ, του Καρς και του Σαρίκαμις, αναφέρει ο Βρετανός αρμοστής στην Κωνσταντινούπολη, Horace Rumbola. Ενώ, ο Βρετανός πρωθυπουργός, Λόιντ Τζόρτζ, δηλώνει επισήμως ενώπιον της βουλής των κοινοτήτων, ότι ‘’…(στον Πόντο) δεκάδες χιλιάδες (Ελλήνων), ανδρών, γυναικών και παιδιών, απελαύνονταν και πέθαιναν’’.  Αλλά και ο Τσώρτσιλ, στο βιβλίο του, “η παγκόσμια κρίση”,  γράφει για τους εκτοπισμούς των Ελλήνων, από την Τραπεζούντα και τη Σαμψούντα.                              
Η δεύτερη φάση της γενοκτονίας είναι πολύ πιο σκληρή, με αποτέλεσμα να δυναμώσει ακόμα περισσότερο, το Αντάρτικο στον Πόντο. Με θρυλικούς καπετάνιους όπως: Ο  Βασίλειος Ανθόπουλος (Βασίλ Αγάς), ο Στυλιανός Κοσμίδης (Στυλ Αγάς), ο Βασίλης Τσαουσίδης (Πιτς Βασίλ), ο Καπετάν Ευκλείδης στα βουνά της Σάντας, η Αντάρτισσα Πελαγία, και πολλοί άλλοι.
Οι αριθμός των θυμάτων της γενοκτονίας μαρτυρά και το μέγεθός της. Μέσα σε μια δεκαετία, από το 1914 έως και το 1923, τα θύματά της ανέρχονται σε 353.000 χιλιάδες, σ’ όλο τον Πόντο, με τον δυτικό Πόντο να έχει πληγεί περισσότερο, από τις υπόλοιπες περιοχές:
Να θυμηθούμε τη μάχη της Παναγίας της Μάγαρας στη σπηλιά Οτκαγια, όπου σφαγιάσθηκαν πάνω από 600 γυναικόπαιδα. Να σκεφθούμε τις σφαγές στις εκκλησίες του Αγίου Χαραλάμπους και του Αγίου Γεωργίου στα χωριά, Κιοβζέζου και Σελαμελίκ της Πάφρας. Και να μην ξεχάσουμε τους 174 καταδικασθέντες στα Δικαστήρια της Ανεξαρτησίας, τον Οκτώβρη του 1921, από τους οποίους οι 69 κρεμάστηκαν στην πλατεία της Αμάσειας, όπου σήμερα στην ίδια θέση δεσπόζει το άγαλμα του έφιππου Μουσταφά Κεμάλ.

***
Η Βουλή των Ελλήνων, με απόφασή της, ομόφωνη, το Φλεβάρη του1994, επί πρωθυπουργίας Ανδρέα Παπανδρέου, ανακήρυξε την 19η Μαΐου ως ημέρα εθνικής μνήμης, αφιερωμένη στη γενοκτονία των Ελλήνων του Πόντου.
Η πλήρης δικαίωση της μνήμης των νεκρών μας, θα έρθει με τη διεθνή της αναγνώριση, η οποία και απαιτεί αγώνες από όλους. Και, ιδίως, από την Ελληνική Πολιτεία, το οργανωμένο ποντιακό κίνημα, και τον ελληνισμό απανταχού του κόσμου.
Σε επίπεδο κρατών, τη γενοκτονία των Ελλήνων του Πόντου, την έχουν αναγνωρίσει η Κυπριακή Βουλή, και το σουηδικό κοινοβούλιο, ενώ σε Ομοσπονδιακό επίπεδο, αρκετές πολιτείες της Αμερικής, καθώς και το κοινοβούλιο της Νότιας Αυστραλίας, όπου, εκεί, ο πολιτειακός υπουργός Δικαιοσύνης, Μάικλ Άτκινσον, τόνισε δημοσίως, ότι η αναγνώριση της ποντιακής γενοκτονίας, επιβάλλεται να γίνει παγκοσμίως.
Επίσης, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το 2006, με απόφασή του, καλεί την Τουρκία να συμβιβαστεί με το ιστορικό της παρελθόν. Ακόμη να δώσει στους ερευνητές της Ιστορίας τη δυνατότητα πρόσβασης στα αρχεία της, αναφορικά με τη γενοκτονία των Ελλήνων, των Αρμενίων και των Ασσυρίων κατά την περίοδο 1914-1923.
Ακόμη, «η Διεθνής Ένωση Ακαδημαϊκών», αναγνωρίζει ότι: «Τα γεγονότα που συνέβησαν στην Τουρκία, μεταξύ 1916 – 1922, δεν ήταν τίποτα άλλο από καθαρή Γενοκτονία». Το ίδιο υποστηρίζουν και πολλοί αξιόπιστοι ερευνητές, που ανέτρεξαν στα αρχεία της Γαλλίας, της Γερμανίας, της Αυστρίας, της Σουηδίας, της Αμερικής και της Αυστραλίας. Ο αρχηγός του σοσιαλδημοκρατικού κόμματος Σουηδίας, Γιέλμαρ Μπράντιγκ, ήδη το 1917 εκφράστηκε ότι: «τα γεγονότα στην Οθωμανική Τουρκία δεν ήταν τίποτα άλλο, από μια συστηματική γενοκτονία. Και ήταν τότε που ο όρος γενοκτονία χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά. Ο Ο.Η.Ε υιοθέτησε τον όρο 31 χρόνια αργότερα δηλαδή το 1948.
Να πούμε ακόμη ότι ο Τζορτζ Χόρτον, πρόξενος των ΗΠΑ στη Θεσσαλονίκη και τη Σμύρνη, παρουσιάζει εκτενώς τον αφανισμό του Χριστιανικού πληθυσμού, με τρόπο σαφή και πειστικό. Στους αξιόπιστους μάρτυρες ανήκουν, κι όλοι όσοι έζησαν τα γεγονότα. Και, που για να γλυτώσουν από τις σφαγές, έφυγαν σε χώρες της πρώην Σοβιετικής Ένωσης, ή ήρθαν στην Ελλάδα.

***
Η γενοκτονία των Ελλήνων του Πόντου, είναι  κομμάτι της Ελληνικής ιστορίας. Χρέος μας είναι το κομμάτι αυτό να το αναδείξουμε και να το προστατέψουμε, έχοντας στο νου μας, την απάντηση του τέως προέδρου της Δημοκρατίας, Κωστή Στεφανόπουλου, κατά το ταξίδι του στην Αρμενία, στο μνημείο γενοκτονίας των Αρμενίων, όπου στην ερώτηση Έλληνα δημοσιογράφου. «Αν θα έπρεπε και εμείς να έχουμε μνημείο της Γενοκτονίας των Ποντίων»,
Η απάντηση του προέδρου ήταν γενναία και σαφής: «Οι Πόντιοι – είπε - έχουν δίκαια παράπονα απέναντι σε όλους, γιατί ούτε την Ιστορία τους διδάσκουμε επαρκώς, ούτε έχουμε αναγνωρίσει τις θυσίες, τις οποίες ξέρουμε…
«Δεν υπάρχει Μνημείο Γενοκτονίας των Ποντίων», στην χώρα μας ομολόγησε ο Κωστής Στεφανόπουλος. Να θυμηθούμε, επίσης, ότι υπέρ της αναγνώρισης της γενοκτονίας των Ποντίων, έχουν ταχθεί και Τούρκοι διανοητές, όπως:
➢    Ο Αλί Ερτέμ, κοινωνιολόγος, πρόεδρος του συλλόγου, «αναγνωρίστε τις γενοκτονίες»,
➢    Ο Ορχάν Παμούκ, βραβευμένος με Νομπέλ λογοτεχνίας,
➢    και ο  πανεπιστημιακός καθηγητής της Ιστορίας,  Χαλίλ Μπερκτάι.
Η Τουρκία, επομένως, οφείλει να συμφιλιωθεί με το ιστορικό  της παρελθόν. Να παραδεχτεί τη γενοκτονία που διέπραξε και να ζητήσει συγνώμη.
Ο Όμηρος, στη Νέκυια της Οδύσσειας (δηλαδή στην επίσκεψη του Οδυσσέα στον Άδη) λέει, ότι «η ψυχή που δεν ζητά συγνώμη, και στον Άδη ακόμη υποφέρει, γιατί είναι δεμένη με τους εχθρούς της». Συνεπώς, η συγνώμη, από πλευράς Τουρκίας, έχει επιπλέον και το χαρακτήρα της λύτρωσής της.

***
Ως Έλληνες και ως Πόντιοι, αρνούμαστε να παραδώσουμε στη λήθη τις 353.000 χιλιάδες των νεκρών μας. Κι αγωνιζόμαστε μέχρι που να αναπαυθούν οι ψυχές τους. Η υποχώρηση από την υποχρέωση αυτή, αποτελεί ηθική, αλλά και εθνική ύβρη.  Η αλήθεια απαιτεί σεβασμό στα γεγονότα και τιμή στα θύματα. Και θέτει ενώπιον των ευθυνών τους όλες τις ελληνικές κυβερνήσεις, τοποθετώντας το αίτημα της αναγνώρισης της γενοκτονίας, στην ατζέντα της πολιτικής.
Η μέρα τούτη, είναι ημέρα μνήμης. Είναι ημέρα δέησης για τις ψυχές των νεκρών μας. Εκείνων, που εκτελέστηκαν, μόνο και μόνο, γιατί ήταν Χριστιανοί και Έλληνες. Τούτη την ώρα, ας στείλουμε με την ανάσα του αέρα την προσευχή μας, να ταξιδέψει, απ’ άκρη σ’ άκρη, σ’ όλο τον Πόντο, και σαν ψυχή να χαϊδέψει τη μνήμη που καίει, στα περήφανα όρη, σαν άκαυτη βάτος.
Την ώρα που η κλαίουσα ιτιά, προσκυνά τα νερά του Πυξίτη, και στην Παναγιά τη Σουμελά σπάει ο βράχος, για να ελευθερώσει από μέσα του ένα δάκρυ. Ένα καλά φυλαγμένο δάκρυ. Σαν τη σιγή διάφανο και σαν το κρύσταλλο καθαρό. Να νοτίσει τη σκέψη και να θυμίσει, το νόημα που έχει η σημερινή μέρα. Γιατί, παράδοση δεν είναι, μόνο, η συντήρηση της στάχτης, αλλά και η διατήρηση της φλόγας.