χει τα εξτρά του και τα κυβικά του. Έχει την ισχύ του αλλά και την τελική του. Η σχέση του με την κοινωνία είναι σχέση αλληλεπίδρασης: την αλλάζει και αλλάζεται μέσα από αυτήν. Την διαμορφώνει και διαμορφώνεται από αυτήν, όπως ο ποταμός διαμορφώνει και διαμορφώνεται μέσα από την κοίτη του.
Οσονούπω εθνικές εκλογές. Εξίσου σημαντικό, αν όχι σημαντικότερο κι από τα κόμματα, είναι τα πρόσωπα που στελεχώνουν τα ψηφοδέλτια. Τα πρόσωπα που με τη δράση και την πράξη τους δίνουν την ιδεολογική ταυτότητα σε κάθε κόμμα. Το να λες ότι πιστεύεις σε κάτι, αλλά πρακτικά να λειτουργείς ενάντια σ' αυτό που λες, δεν πείθεις. Το να θες να βοηθήσεις τον τόπο σου, αλλά η σχέση σου μ' αυτόν να είναι μια διαρκής απουσία, και ποτέ να μην έχεις συμμετάσχει πουθενά και στα πλέον σημαντικά, είναι μια διαρκής παραφωνία.
Όπως με καλούς παίκτες κάνεις καλή ομάδα και με καλούς πολιτικούς κάνεις καλή πολιτεία. Στη δημοκρατία, καμιά πατρίδα δεν είναι έργο μόνο των πολιτικών της, αλλά και των πολιτών της. Στη χώρα όπου όλοι μιλούν για όλα, δεν μπορεί να παρατηρηθεί πρόοδος. Πρόοδος υπάρχει εκεί όπου ο καθένας μιλά γι' αυτό που ξέρει και κάνει καλύτερα. Όπου ο γεωργός μιλά για γεωργία, ο γιατρός για ιατρική και ο κηπουρός για κηπουρική. Όπου ο ένας τσαλαβουτά στα νερά του άλλου, εκεί μιλά η κοροϊδία. Ουδείς είναι ειδήμων των πάντων. Ο καθείς και τα όπλα του, θα έλεγε ξανά ο Ελύτης.
Έλα, όμως, που για τον πολιτικό τα πράγματα είναι αλλιώς. Ο πολιτικός μιλά για όλους και για όλα. Για θέματα που δεν κατέχει και που δεν έχει εντρυφήσει σ' αυτά. Μιλά για την κοινωνία κι ας μην ξέρει από οικονομία. Μιλά για γεωργία κι ας μην έχει φυτέψει μια πατάτα. Μιλά για κτηνοτροφία και μην έχει δει αγελάδα από κοντά. Νομίζει πως η ιδιοτητά του και μόνο αρκεί για να είναι γνώστης των πάντων, αγνοώντας τη βασικότερη ρήση του Σωκράτους ότι: "χειρότερη κι από την άγνοια είναι η άγνοια της άγνοιας”.
Στην πολιτική οι πιο πολλοί που λένε ότι μπαίνουν για να μας σώσουν, στην ουσία μπαίνουν για να σωθούν και να ανελιχθούν οι ίδιοι. Κανείς που δεν έχει διακριθεί σε αυτό που κάνει, δεν μπορεί να εγγυηθεί προκοπή στην Ελλάδα. Μόνον οι καλοί είναι ικανοί για αλλαγή, και σε υπερθετικό βαθμό οι άριστοι. Αυτό ας το "κρατήσει" καλά στο νου της η Αριστερά, τη στιγμή μάλιστα που ετυμολογικά παραπέμπει στη λέξη άριστος.
Η πολιτική, όπως έχει εξελιχθεί είναι η "τέχνη" που καταργεί όρους και όρια. Είναι η μόνη επιστήμη, που δεν απαιτεί εξειδίκευση κι εμπειρία πουθενά. Ο πολιτικός λειτουργεί ανάλογα με την εποχή και τα προβλήματά της. Στο σεισμό κάνει το σεισμολόγο, στη βροχή το μετεωρολόγο και στην πυρκαγιά τον πυροσβέστη. Είναι ο παντός καιρού και παντός επιστητού ειδήμων.
Είναι γεγονός πως για το δικαίωμα της ψήφου έγιναν πολλοί και σκληροί αγώνες. Σήμερα, το δικαίωμα αυτό το έχει ο πολίτης από τα 17 του, χωρίς καμιά προσπάθεια. Το κακό είναι ότι δεν το αξιοποιεί. Δεν μπαίνει καν στον κόπο να το ασκήσει μιας και δεν είναι υποχρεωτικό. Το ίδιο θα ίσχυε και για το στρατό, αν δεν ήταν υποχρεωτική η στρατιωτική θητεία. Λίγοι θα πήγαιναν μόνοι τους στα σύνορα από καθαρή φιλοπατρία.
Γεγονός είναι ακόμη ότι Έλληνας παρότι δεν θέλει τη βασιλεία, υιοθετεί την οικογενειοκρατία. Μιλά για δημοκρατία, αλλά την καταργεί μέσα στο ίδιο του το κόμμα. Υπερθεματίζει για την αξιοκρατία αλλά δεν την στηρίζει στα κομματικά ψηφοδέλτια. Κι ο συνδικαλισμός έχει αλλοτριωθεί κι αυτός. Δεν υπηρετεί τους εργαζόμενους αλλά τα κόμματα. Ο τόπος μας είναι πολύ μικρός και τα βλέπουμε όλα αυτά.
Δυστυχώς, η κοινωνία που εθελοτυφλεί στο ρεαλισμό δεν έχει οραματισμό. Γίνεται μια συντηρητική κοινωνία, που περιορίζει κάθε καλή ιδέα στο μέγεθος εκείνων που την εκπροσωπούν.
Όπου το εγχώριο πολιτικό προσωπικό είναι κατώτερο των προβλημάτων του τόπου του, εκεί τα προβλήματα θα διαιωνίζονται. Καμία επιχείρηση ιδιωτική ή κρατική δεν μπορεί να σημειώσει πρόοδο χωρίς αξιόλογο στελεχικό δυναμικό. Όπου το πολιτικό φάρμακο δεν είναι καλό, θα γίνει φαρμάκι για το λαό. Για το λαό που παντελώς ανεξήγητα μπορεί να κάνει εραστή μέχρι και το βιαστή του.