Έχοντας γνώση των διεθνών προοδευτικών εκπαιδευτικών ρευμάτων της δεκαετίας του 1920, την εκπαιδευτική φιλοσοφία του John Dewey και άλλων, πρότειναν την εισαγωγή καινοτόμων για την εποχή τους παιδαγωγικών προσεγγίσεων: την ενεργητική μάθηση, τη χρήση της δημοτικής γλώσσας στη διδασκαλία και την έμφαση στην κριτική σκέψη. Η θεσμοθέτηση των Πειραματικών Σχολείων και η λειτουργία τους διήλθε από ποικίλες φάσεις. Στο πέρασμα των δεκαετιών καθιερώθηκαν ως χώροι πρωτοπορίας και εξέλιξης, προσφέροντας στους μαθητές/τριες ένα περιβάλλον ενίσχυσης της δημιουργικότητας και εκκόλαψης γνώσης.
Σήμερα υπάρχει στην πατρίδα μας ένα δίκτυο τέτοιων σχολείων, κυρίως της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης, που εστιάζεται στο νομό Αττικής και στο νομό Θεσσαλονίκης. Στην περιφέρεια κεντρικής Μακεδονίας, Πειραματικά Δημοτικά Σχολεία υπάρχουν μόνο στο νομό Θεσσαλονίκης και στο νομό Σερρών.
Η Διεύθυνση Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης είχε συμπεριλάβει στον προγραμματισμό και τη στοχοθεσία της τη δημιουργία και λειτουργία Πειραματικών Δημοτικών Σχολείων, αλλά τα χρόνια της πανδημίας υπήρξαν ανασταλτικός παράγοντας. Μετά από πρόσκληση του Υπουργείου Παιδείας για υποβολή αιτημάτων από τις Διευθύνσεις Εκπαίδευσης, υποβάλαμε αίτηση για χαρακτηρισμό δύο σχολείων μας ως Πειραματικά: το 5ο Δημοτικό σχολείο Κιλκίς από το δήμο Κιλκίς και το 1ο Δημοτικό σχολείο Πολυκάστρου από το δήμο Παιονίας. Αναμένουμε πλέον τις αποφάσεις της αρμόδιας Διοικούσας Επιτροπής Πειραματικών και Πρότυπων Σχολείων (Δ.Ε.Π.Π.Σ.) και τις εισηγήσεις της προς τον Υπουργό Παιδείας και το Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής (Ι.Ε.Π.). Ευελπιστούμε πως από την επόμενη σχολική χρονιά ο νομός Κιλκίς θα είναι ο τρίτος από τους επτά νομούς της Κεντρικής Μακεδονίας με λειτουργία Πειραματικών Δημοτικών Σχολείων.
Η δημιουργία ενός πειραματικού σχολείου δεν είναι χωρίς προκλήσεις. Ωστόσο, τα οφέλη που προκύπτουν υπερτερούν κατά πολύ των προκλήσεων. Αυτό είναι επαληθεύσιμο, μεταξύ άλλων, και από την μεγάλη αποδοχή τους από τους γονείς. Σχεδόν πάντα οι αιτήσεις για εισαγωγή νέων μαθητών/τριών είναι αθρόες και πολύ περισσότερες από τις θέσεις φοίτησης που προσφέρονται.
Ποια είναι τα χαρακτηριστικά των Πειραματικών Δημοτικών Σχολείων;
- Προώθηση Εκπαιδευτικής Καινοτομίας
Τα Πειραματικά Σχολεία προωθούν την εκπαιδευτική καινοτομία, προσφέροντας ένα περιβάλλον όπου νέες διδακτικές μέθοδοι και πρακτικές μπορούν πιο εύκολα να δοκιμαστούν. Αυτό όχι μόνο διευρύνει τις εκπαιδευτικές δυνατότητες, αλλά και δημιουργεί ένα υπόδειγμα που μπορεί να επεκταθεί. Η ευρεία υιοθέτηση πρακτικών όπως η ‘’διαθεματική μάθηση’’, η χρήση ψηφιακής τεχνολογίας και η δυνατότητα ερευνητικών δραστηριοτήτων, αποτελούν βήματα ενίσχυσης της εκπαιδευτικής κουλτούρας. Για την ανάπτυξη των ιδιαίτερων ικανοτήτων, κλίσεων και ενδιαφερόντων των μαθητών, δημιουργούνται όμιλοι δημιουργικότητας και καινοτομίας. Αφορούν ποικίλους γνωστικούς τομείς όπως τα μαθηματικά, τις φυσικές επιστήμες, τη γλώσσα, τη λογοτεχνία, τα εικαστικά, τη ρομποτική, τον αθλητισμό κ. ά. Οι ώρες διδασκαλίας στους ομίλους προσμετρώνται στο διδακτικό ωράριο των εκπαιδευτικών. Μπορούν να συμμετέχουν εκτός από τους μαθητές/τριες του Πειραματικού και μαθητές/τριες από άλλα σχολεία της δημόσιας εκπαίδευσης.
Τα Πειραματικά Δημοτικά Σχολεία δεν είναι μόνο χώροι μάθησης αλλά μπορούν να λειτουργούν ως κέντρα επιμόρφωσης και επαγγελματικής ανάπτυξης, προωθώντας τη συμμετοχή σε ερευνητικά προγράμματα και εκπαιδευτικές δράσεις. Συνεργάζονται με πανεπιστημιακές σχολές, δίνοντας τη δυνατότητα στους εκπαιδευτικούς να είναι σε επαφή με το ‘’νέο’’ και να εφαρμόζουν τις πιο πρόσφατες επιστημονικές μεθόδους. Αυτή η δυναμική εμπλουτίζει το εκπαιδευτικό σύστημα κάθε νομού όπου δραστηριοποιούνται. Ήδη βρισκόμαστε σε επαφές με πανεπιστημιακά ιδρύματα και σχολές εξετάζοντας προοπτικές διασύνδεσης.
- Δυνατότητες αυτονομίας
Τα Πειραματικά Δημοτικά Σχολεία δύνανται μετά από αίτημα τους να αναμορφώνουν το αναλυτικό ή ωρολόγιο πρόγραμμα τους, προκειμένου να υλοποιούν ερευνητικά προγράμματα, διασχολικές δράσεις, συνεργασίες και συμμετοχές σε δίκτυα σχολείων. Για την προώθηση του εκπαιδευτικού έργου, όπως δράσεις ενδοεπιμόρφωσης, πρακτικές ασκήσεις φοιτητών, δράσεις διάχυσης καλών εκπαιδευτικών πρακτικών και πειραματική εφαρμογή νέων προγραμμάτων σπουδών, μπορούν να διατίθενται δύο ώρες εβδομαδιαίως από το διδακτικό ωράριο κάθε εκπαιδευτικού.
- Ενίσχυση της Τοπικής Κοινότητας
Η ίδρυση Πειραματικών Δημοτικών Σχολείων έχει ευρύτερο αντίκτυπο στην τοπική κοινότητα. Οι αυξημένες δυνατότητες εξωστρεφών δράσεων τα καθιστά κέντρα εκπαιδευτικής δραστηριότητας για ολόκληρη την κοινότητα. Οι εκπαιδευτικοί όμιλοι που δέχονται μαθητές/τριες και από άλλα σχολεία, οι προσκλήσεις για συνέργειες με πρόσωπα και συλλόγους και οι δυνατότητες δικτύωσης με άλλα πειραματικά, κομίζουν αυξημένες και εναλλακτικές εκπαιδευτικές δυνατότητες. Μέσα από εκδηλώσεις, εργαστήρια και συνεργασίες με τοπικούς φορείς, μπορούν να αποτελούν σημεία αναφοράς για την πολιτιστική και πνευματική ζωή της περιοχής όπου λειτουργούν. Κάτω από ικανή διεύθυνση έχουν την ευχέρεια να προσφέρουν όχι μόνο εκπαιδευτικά, αλλά ταυτόχρονα κοινωνικά και πολιτιστικά.
Ένα Πειραματικό Δημοτικό Σχολείο δεν είναι μόνο μια εξελιγμένη εκπαιδευτική μονάδα αλλά και ένα μέσο για την αναβάθμιση του εκπαιδευτικού χάρτη μιας περιοχής. Δεν είναι απλώς μια ‘’επένδυση’’ στην εκπαίδευση. Όταν λειτουργεί με όραμα είναι μια επένδυση στο μέλλον και στην ευημερία της περιοχής του, ένα αντίβαρο στη στασιμότητα και τον εφησυχασμό στους μη μενετούς ψηφιακούς καιρούς μας. Μπορεί να προσφέρει αυξημένες ευκαιρίες προοδευτικών αλλαγών σε έναν κόσμο που μεταβάλλεται πολλαπλώς γρηγορότερα από ότι συνέβαινε στο παρελθόν.
Ο Διευθυντής Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης Κιλκίς
Δρ Σωτήρης Μαρκάδας
