Διαδηλώσεις είχαν πραγματοποιηθεί έξω από ένα πυρηνικό εργοστάσιο που χτιζόταν και ένας διαδηλωτής είχε πεθάνει σε συμπλοκές με την αστυνομία. Θυμάμαι καλά το εξώφυλλο: η απόλυτη καρικατούρα ενός ζωώδους γάλλου αστυνομικού να κρατά στο χέρι του το κεφάλι ενός μακρυμάλλη χίπη που έσταζε αίμα.

Σπασίκλας έφηβος εγώ, θυμάμαι ότι σκέφτηκα: δεν έχουμε τέτοια στην Αγγλία!

Τι θράσος! Η εικόνα ήταν τόσο χονδροειδώς υπερβολική που γνώριζες ότι το μήνυμα βρισκόταν βαθύτερα. Δεν έλεγε απλώς: πιστεύουμε ότι οι αστυνομικοί είναι ζώα. Ελεγε: πιστεύουμε ότι οι αστυνομικοί είναι ζώα και, για να το δηλώσουμε, είμαστε έτοιμοι να σπρώξουμε στα όρια κάθε έννοια γούστου, ευπρέπειας και ακριβολογίας. Γιατί; Γιατί μπορούμε, γιατί είναι αστείο, γιατί όχι;

Οι συντηρητικοί τύποι σοκάρονταν από το "Charlie Hebdo". Και έτσι έπρεπε. Εκείνη την εποχή ο κύριος στόχος, εκτός από την αστυνομία, ήταν η Καθολική Εκκλησία. Είδα τον Πάπα να αφοδεύει, καλόγριες σε σεξουαλικά όργια, καλόγριες σε σεξουαλικά όργια να αφοδεύουν πάνω στον Πάπα. Το "Charlie Hebdo" συνεχίζει μια αντικληρική παράδοση που πηγαίνει πολύ πίσω στη Γαλλία και κάποια στιγμή, σοφά, η Εκκλησία έπαψε να παραπονιέται.

Το "Charlie Hebdo" προστέθηκε στις υπόλοιπες παιδικές μου αναμνήσεις από τη Γαλλία: βουκολικές εικόνες, πύργοι και, αίφνης, αυτή η έκρηξη ωμής αναρχίας.

Ο καλλιτέχνης που σχεδίασε εκείνη την υπερβολική γελοιογραφία με τον γάλλο αστυνομικό ήταν κατά πάσα πιθανότητα ο Καμπί, που εργαζόταν για το "Charlie Hebdo" στη δεκαετία του '70. Σήμερα είναι νεκρός. Δολοφονήθηκε. Θα το ξαναπώ - δολοφονήθηκε. Δολοφονήθηκε επειδή σχεδίαζε εικόνες.

Ούτε στους πιο τρελούς του εφιάλτες δεν θα είχε φανταστεί ο Καμπί, όταν ξεκινούσε την καριέρα του να τα βάζει με το κατεστημένο πριν από 60 χρόνια, ότι τα τελευταία του δευτερόλεπτα σ' αυτή τη γη θα ήταν εκείνος ο ξαφνικός θόρυβος στην αίθουσα συσκέψεων, οι κραυγές, οι πυροβολισμοί.

Και ύστερα ρώτησαν "Ποιος από σας είναι ο Καμπί;" και το Καλάσνικοφ των ισλαμιστών σημάδεψε το κεφάλι του.

Τόσο μακριά έχει προχωρήσει ο κόσμος. Οταν ξεκίνησε ο Καμπί, ήταν η αστυνομία και ο Πάπας. Σήμερα, μας απασχολούν άλλα πράγματα.

Αν υπάρχει ένα πράγμα που ενοχλεί τους πάντες στη Δύση, είναι το ισλάμ, ο ισλαμισμός, η σχέση των χωρών μας με το ισλάμ και ο φόβος μας για το τι κρύβει το μέλλον σε έναν κόσμο όπου το ισλάμ θα αποτελεί πλέον μέρος δικό μας.

Ο Καμπί και οι υπόλοιποι το γνώριζαν και η αντίδρασή τους ήταν να πουν: αν αποτελείτε μέρος μας, τότε να σκέφτεστε σαν εμάς, να είστε σαν εμάς. Καταλάβετε ότι υπάρχει διαφορά ανάμεσα στην κοροϊδία και τη δίωξη, ότι τα λόγια και οι εικόνες είναι απλώς αυτό, και ότι μέρος της "συμφωνίας" είναι να ανυψωθούμε πάνω από την προσβολή - ναι, ακόμη και όταν απευθύνεται προς τη θρησκεία μας.

Ο Καμπί θα είχε ικανοποιηθεί από την τεράστια υποστήριξη στους δρόμους της Γαλλίας τις τελευταίες αυτές φριχτές μέρες. Αλλά και μάλλον θα είχε προσθέσει: πού ήσασταν όταν σας χρειαζόμασταν; Ο ίδιος και οι υπόλοιποι βγήκαν μπροστά για χάρη της ελευθερίας μας. Κανείς άλλος δεν το έκανε.

Μου λείπει ο κόσμος της αναρχικής δεκαετίας του '70, όταν το χειρότερο που μπορούσε να συμβεί όταν έδειχνες τη φιγούρα του Χριστού να αφοδεύει ήταν μια επιστολή στη "Le Figaro" από "εξοργισμένους" από το Εξ-λε-Μπεν. Σήμερα πεθαίνεις».