Ας ξεκινήσουμε λοιπόν με μία διαπίστωση. Ο ισχυρισμός του Κυριάκου Μητσοτάκη πως η λέξη nationality μεταφράζεται ως “εθνότητα” στα ελληνικά, είναι αβάσιμος. Ο υποψήφιος πρωθυπουργός μας (που σπούδασε και κοινωνικές επιστήμες στο Χάρβαρντ) θα έπρεπε να συμβουλεύεται συχνότερα κάποιο λεξικό, ώστε να δει πως η επίμαχη λέξη μεταφράζεται στα ελληνικά ως “εθνικότητα”, “υπηκοότητα” ή “ιθαγένεια” - αλλά ποτέ ως “εθνότητα”. Αυτό θα μπορούσε να του απαντήσει ο Αλέξης Τσίπρας. Προτίμησε ωστόσο και εκείνος την τηλεοπτική παράσταση με την ταυτότητα, γιατί την κίνησή του θα μπορούσε να την αντιληφθεί κι ο τελευταίος πολίτης. Ενώ ένα λεξικό ή μία εγκυκλοπαίδεια, δεν θα 'χε καμία σημασία για τους πολίτες-τηλεθεατές...
Πάμε όμως παρακάτω. Αν η επίμαχη αγγλική λέξη μπορεί να μεταφραστεί και ως “εθνικότητα”, αυτό δεν σημαίνει αναγνώριση ενός έθνους, έστω και έμμεσα; Θα μπορούσε πράγματι να το ισχυριστεί κανείς, εάν τα Σκόπια ήταν εθνικό κράτος, ή αναγνώριζε κάτι τέτοιο ρητά η συμφωνία. Τι ακριβώς συμβαίνει στην περίπτωσή μας; Τα Σκόπια δεν είναι εθνικό κράτος, παρά αποτελούνται από δύο εθνότητες (τους Σλαβομακεδόνες και τους Αλβανούς). Όσο για τη συμφωνία, αυτή έχει καταστρωθεί με σπουδή και με ορισμένες “πονηρές” διατυπώσεις, που αξίζει να μελετήσουμε.
Στη συμφωνία η λέξεις “έθνος” και “εθνότητα” δεν απαντώνται. Η ονομασία του σκοπιανού nationality, αυτού δηλαδή που θα αναγράφεται στα διαβατήρια και επίσημα έγγραφα των γειτόνων μας, θα είναι επίσημα “Μακεδονική – Πολίτης της Βόρειας Μακεδονίας”. Ο όρος κατά συνέπεια, παραπέμπει σε ιθαγένεια, καθώς οι Σκοπιανοί θα νοούνται ως Μακεδόνες, μονάχα με την έννοια του “πολίτη της Βόρειας Μακεδονίας” και όχι με την έννοια ενός έθνους ή εθνότητας, όπως οι ίδιοι εμφανίζονταν.
Αν λοιπόν οι Σκοπιανοί πρόκειται να έχουν μακεδονική ιθαγένεια υπό την έννοια του “Πολίτη της Βόρειας Μακεδονίας”, ποια θα είναι η ονομασία τους σαν λαού; Πώς θα ονομάζουν τους εαυτούς τους; Την απάντηση μας δίνει το άρθρο 7 της συμφωνίας, όπου συναντούμε και τη λέξη “Μακεδόνας”. Στο άρθρο αυτό λοιπόν, τα Σκόπια δηλώνουν (κι εμείς αποδεχόμαστε) πως με τη λέξη Μακεδόνας εννοούν “τον πληθυσμό της Βόρειας Μακεδονίας”. Τον πληθυσμό – και όχι το έθνος ή την εθνότητα.
Αν ο αναγνώστης έχει μπερδευτεί, ας θυμηθεί τη δήλωση του Αντώνη Σαμαρά στο Ζάππειο το 2012: “Η Ελλάδα είναι χώρα, δεν είναι χώρος. Οι Έλληνες είναι λαός, όχι πληθυσμός”. Στην συμφωνία λοιπόν, η Βόρεια Μακεδονία είναι “επικράτεια” και οι Μακεδόνες κάτοικοί της “πληθυσμός”. Ο πληθυσμός αυτός, έχει μία δική του σλαβική μακεδονική γλώσσα - και χαρακτηριστικά που δηλώνονται ως άσχετα με την γλώσσα, ιστορία, κουλτούρα και κληρονομιά της Βόρειας Ελλάδας. Η ιδεολογία του σλαβομακεδονικού αλυτρωτισμού δηλαδή, παύει να έχει πλέον κρατική υπόσταση στα Σκόπια, και ο μακεδονισμός των Σκοπιανών περιορίζεται στο έδαφός τους.
Πρόκειται αδιαμφισβήτητα περί ενός συμβιβασμού, οδυνηρού ενδεχομένως για πολλούς από εμάς, και μιας διατύπωσης σκόπιμα αμφίσημης, ώστε τα δύο μέρη να διακρίνουνε σ' αυτήν αυτό που θέλουν. Τα Σκόπια διατηρούν μια μακεδονική ταυτότητα υπό όρους, κι εμείς επιστρέφουμε σ' αυτό που πάντα λέγαμε: Πως οι Σλαβομακεδόνες αποκαλούσαν αρχικά τον εαυτό τους “Μακεδόνα”, λόγω εντοπιότητας και ελλείψει άλλης εθνικής ταυτότητας. Με τη συμφωνία, αποδεχόμαστε την αφετηρία τους και το κράτος που προέκυψε, χωρίς να αναγνωρίζουμε “μακεδονικό έθνος” ή εθνότητα, που θα μπορούσε να δώσει λαβές για αναζήτηση “εθνικά Μακεδόνων” εντός της ελληνικής επικράτειας στο μέλλον.
