Όλα αυτά έχουν μακρά παράδοση στις ΗΠΑ και δεν είχαν εκλείψει, απλά είχαν «ναρκωθεί» σε κάποιο βαθμό κατά τον 20ο αιώνα. Γιατί είχαν ναρκωθεί;
Διότι σχεδόν σε όλη τη διάρκεια του 20ου αιώνα η Αμερική ΠΙΕΣΤΗΚΕ και ΑΝΑΓΚΑΣΤΗΚΕ να γίνει διεθνιστική, οικουμενική. Ποιες δυνάμεις την πίεσαν;
Οι δύο παγκόσμιοι πόλεμοι και αμέσως κατόπιν ο Ψυχρός Πόλεμος. Όταν πρέπει να αντιμετωπίσεις τη χιτλερική Γερμανία και αμέσως μετά τη σταλινική Σοβιετική Ένωση, θα αναγκαστείς να αναπτύξεις ένα πρόσωπο πιο οικουμενικό, πιο αλτρουιστικό, πιο «δημοκρατικό», προκειμένου να κερδίσεις τα μυαλά και τις καρδιές των ανθρώπων παγκοσμίως. Αυτό έκανε η αμερικανική ηγεσία στον 20ο αιώνα. Ταυτόχρονα, απέναντι στον λαό της, τον λαό των ΗΠΑ, ανέπτυξαν το αφήγημα μιας «παγκόσμιας αποστολής» :οι ΗΠΑ ήταν, σύμφωνα με αυτό το αφήγημα, ο θεματοφύλακας της παγκόσμιας ελευθερίας, ο ηγέτης του «ελεύθερου κόσμου».
Και βέβαια, σ’ αυτά τα πλαίσια, δεν είναι δυνατόν στο εσωτερικό της χώρας σου να επιτρέπεις να κυριαρχούν ή να δίνουν τον τόνο τα φαινόμενα του ρατσισμού και της ανισότητας, γιατί καταστρέφουν τη διεθνή εικόνα της παγκόσμιας «καλοκάγαθης αυτοκρατορίας», της «αυτοκρατορίας του καλού».
Συν τοις άλλοις, η αμερικανική ηγεσία, από τη δεκαετία του 1930 και μετά, στην προσπάθειά της να αποκρούσει την όποια έλξη του κομμουνισμού στο εσωτερικό της κοινωνίας της, θέσπισε πράγματι ένα σοβαρό κράτος πρόνοιας (New Deal) και όντως μείωσε τις οικονομικές ανισότητες στις ΗΠΑ. Την ίδια λογική και τους ίδιους σκοπούς υπηρετούσε και το Σχέδιο Μάρσαλ (τα τεράστια χρηματικά ποσά που χορήγησε η Αμερική στις ευρωπαϊκές χώρες το 1947 για την μεταπολεμική τους ανασυγκρότηση).
Όλα αυτά είχαν, επαναλαμβάνω, ως αποτέλεσμα, για πολλές δεκαετίες, να κρυφτούν, να συμπιεστούν, να υποστούν «λίφτινγκ» τα πραγματικά χαρακτηριστικά της φυσιογνωμίας της Αμερικής ή, τουλάχιστον, ενός μεγάλου τμήματός της.
Όλα αυτά όμως άλλαξαν μετά την «επανάσταση» του Ρήγκαν (νεοφιλελευθερισμός και νεοσυντηρητισμός) και κυρίως μετά την πτώση της Σοβιετικής Ένωσης. Διότι τότε εξέλιπε ο μεγάλος αντίπαλος, ο πολύτιμος εχθρός που ανάγκαζε την Αμερική να δείχνει το «καλό της πρόσωπο» και να αισθάνεται, ως κοινωνία, ότι έχει μια «παγκόσμια αποστολή». Έτσι, τις τελευταίες δεκαετίες και ιδίως τα τελευταία χρόνια με τον Τραμπ, όλα γίνονται σαν να ήταν τεχνητό, σε μεγάλο βαθμό, το «καλό πρόσωπο» της Αμερικής της περιόδου 1930-1990 (χονδρικά τα χρονικά όρια). Σα να κατέβαλλαν μια υπερπροσπάθεια η αμερικανική ηγεσία και κοινωνία εκείνων των χρόνων, ώστε να αποκτήσει η Αμερική και να δείξει ένα πρόσωπο που δεν ανταποκρινόταν στην πραγματικότητα. Σα να συμπίεζαν, εξ ανάγκης, ένα ελατήριο.
Τώρα που δεν υπάρχουν πια οι λόγοι που ώθησαν την Αμερική σ΄αυτήν την υπερπροσπάθεια, άρχισε πάλι να φαίνεται η πραγματικότητα. Η πραγματικότητα που ποτέ δεν είχε εξαλειφθεί. Οι κάθε είδους ανισότητες, η απέχθεια προς τους αδύναμους, ο απομονωτισμός και η μονομέρεια στις διεθνείς σχέσεις, η ωμότητα του ισχυρού. Πρόκειται για τον «σκληρό» κάουμπόι της άγριας Δύσης, τύπου Τζον Γουέιν. Συνεπώς, δεν είναι μόνο ζήτημα ενός «ακραίου» προσώπου (του Τραμπ). Ο Τραμπ εκφράζει αυτή τη «ναρκωμένη» για δεκαετίες πραγματικότητα (θα ήταν αδιανόητο να εκλεγεί πρόεδρος το 1960, όταν οι Αμερικανοί εξέλεξαν για πρόεδρο έναν Τζων Κένεντι. Ακόμα και ο Ρίτσαρντ Νίξον-δεξιός και συντηρητικός-φαντάζει προοδευτικός διεθνιστής μπροστά στον Τραμπ).
Όλα τα παραπάνω δεν σημαίνουν ότι οι ΗΠΑ χάνουν την παγκόσμια πρωτοκαθεδρία τους σε όρους σκληρής ισχύος. Εξακολουθούν να διαθέτουν οικονομική και στρατιωτική υπεροχή σε σύγκριση με οποιαδήποτε χώρα του πλανήτη (παράγουν το 25 % του παγκόσμιου ΑΕΠ). Αυτό που απώλεσε η Αμερική με ραγδαίους ρυθμούς, ειδικά τα τελευταία χρόνια, είναι η ιδεολογική της ακτινοβολία, η γοητεία της, το κύρος της. Στοιχεία όμως εξίσου απαραίτητα για μια υπερδύναμη.
Μένει να δούμε αν η αμερικανική κοινωνία, με τον αδιαμφισβήτητο δυναμισμό που τη διακρίνει, ξεπεράσει την πολύπλευρη κρίση της. Θα ήταν προς το συμφέρον της ανθρωπότητας.
