Θα ξεκινήσω παραθέτοντας έναν αριθμό πoυ δυστυχώς στοιχειώνει τη νεολαία της χώρας μας. Εν μέσω κρίσης, το ποσοστό ανεργίας στους νέους βρίσκεται σύμφωνα με τελευταία στοιχεία στο 50% (Eurostat). Ένας στους δυο νέους στη χώρα μας δεν μπορεί να βρει εργασία. Εύλογα γεννάται λοιπόν το ερώτημα, ποιές είναι οι επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης στη ζωή των νέων Ελλήνων και τι αντίκτυπο μπορεί να έχουν αυτές στην παραγωγική ζωή της χώρας; Προσπαθώντας να απαντήσω αυτό το ερώτημα θα ήθελα να εστιάσω σε δύο καταστάσεις – το λεγόμενο brain drain και τις πιέσεις που υφίστανται οι νέοι της ηλικίας 16-18 ετών.
Στην πρώτη περίπτωση, αυτή του brain drain μιλάμε για την απομύζηση που υφίσταται μια χώρα από επιστημονικό και καταρτισμένο προσωπικό. Η σημαντικότερη διάσταση του brain drain είναι οι επιπτώσεις που έχει στην κοινωνία της χώρας προέλευσης. Εκτιμάται ότι ήδη 114000 με 139000 Έλληνες επιστήμονες εργάζονται στο εξωτερικό. Σε πρόσφατο άρθρο εφημερίδας διάβαζα για τα ποσοστά Ελλήνων που αναζητούν εργασία στο εξωτερικό συμπληρώνοντας το Ευρωπαϊκό Βιογραφικό Σημείωμα. Το 2007 είχαν συμπληρωθεί 3369 Ευρωπαϊκά βιογραφικά ενώ τα αντίστοιχα βιογραφικά μόνο για τους μήνες Ιανουάριο ως Μάρτιο του τρέχοντος έτους ανέρχονται σε 41445. Ανάμεσα σε άλλα στοιχεία αναφερόταν ότι ένας στους τρεις χρήστες γνωρίζει τουλάχιστον 4 ξένες γλώσσες ενώ οι μισοί γνωρίζουν καλά 2, στοιχείο το οποίο καταδεικνύει το μορφωτικό επίπεδο των ανθρώπων που βρίσκονται σε αναζήτηση εργασίας στο εξωτερικό. Πως μπορούμε να μιλάμε για ανάπτυξη στη Ελλάδα αν ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού πάνω στο οποίο θα έπρεπε να βασιστεί η όποιας μορφής ανάπτυξη θα έχει μεταναστεύσει;
Το δεύτερο σημείο που ανέφερα αφορά στις αναπόφευκτες επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης σε νέους 16-18 ετών. Να διευκρινίσω ότι αναφέρομαι σε αυτήν την ηλικιακή ομάδα γιατί αποτελεί το τελευταίο σκαλοπάτι πριν την έναρξη ακαδημαϊκής ή επαγγελματικής πορείας. Σε έρευνα του 2005,από τη γενική Γραμματεία Νέας Γενιάς, διαπιστώθηκε ότι τα κύρια θέματα που απασχολούσαν και προβλημάτιζαν τους νέους ήταν η εκπλήρωση των επαγγελματικών τους στόχων και η εξασφάλιση θέσης εργασίας. Επίσης η ίδια αυτή έρευνα έδειξε ότι το θέμα που κυρίως απασχολούσε την μερίδα ερωτηθέντων που φοιτούσαν ακόμα στο λύκειο ήταν η είσοδος στο πανεπιστήμιο και το να πάρουν πανεπιστημιακό πτυχίο, κάτι που παραδοσιακά συνδέεται άμεσα με την επίτευξη επαγγελματικών στόχων . Αυτή η έγνοια, αν θέλετε, των νέων Ελλήνων σχετίζεται και με την κοινωνική πραγματικότητα και κουλτούρα της χώρας, Μιας χώρας στην οποία όπως έχει ειπωθεί γίνεται ‘οικογενειακή επένδυση στην εκπαίδευση’. Επένδυση άρρηκτα συνδεδεμένη με την έννοια της κοινωνικής κινητικότητας, τη βελτίωση της θέσης του ατόμου και κατά προέκταση της οικογενειακής μονάδας μέσα από την εξασφάλιση κατάλληλης επαγγελματικής θέσης και ανάλογου εισοδήματος.
Σε αυτή λοιπόν την κοινωνική πραγματικότητα έρχεται η οικονομική κρίση να παρέμβει, όπως πιστεύω με δύο τρόπους. Ο πρώτος είναι προφανής. Η συνεχώς αυξανόμενη ανεργία ουσιαστικά σβήνει τις ελπίδες για την εξασφάλιση μας θέσης εργασίας. Ο δεύτερος έχει πιστεύω να κάνει με την εξασφάλιση εκείνων των προϋποθέσεων που μπορούν δυνητικά να οδηγήσουν σε θέσεις εργασίας. Στην Ελλάδα έχουμε ένα άκρως ανταγωνιστικό σύστημα εισαγωγής στα πανεπιστήμια, ενώ τελευταία ακούγονται προτάσεις για μείωση των θέσεων εισακτέων στα πανεπιστήμια λόγω περικοπών στον κρατικό προϋπολογισμό. Συγχρόνως, σημειώνονται συνεχείς μειώσεις των οικογενειακών προϋπολογισμών. Αυτό μπορεί να μεταφραστεί σε αδυναμία πληρωμής φροντιστηριακών μαθημάτων, τα οποία στη χώρα μας θεωρούνται απαραίτητη προϋπόθεση για την εισαγωγή στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, αδυναμία πληρωμής διδάκτρων ιδιωτικών φορέων εκπαίδευσης ή ακόμα και εξόδων διαβίωσης φοιτητών που σπουδάζουν μακριά από τον τόπο κατοικίας τους.
Άρα οι νέοι στη χώρα μας, όχι μόνο αντιμετωπίζουν δυσκολίες στη εύρεση εργασίας, αλλά πιθανώς βλέπουν το δρόμο που οδηγεί στην εξασφάλιση της -δηλαδή τη φοίτηση στην τριτοβάθμια εκπαίδευση- να στενεύει διαρκώς. Για μένα τα ερωτήματα που προκύπτουν είναι τα εξής:
- Ποιές θα είναι οι επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης στην δυνατότητα των νέων μας να κάνουν όνειρα για το μέλλον τους;
- Τι μορφή θα πάρει μια κοινωνία της οποίας η νεολαία έχει τέτοιου είδους βιώματα;
Ως κοινωνική ψυχολόγος παρακολουθώ τις εξελίξεις με ανησυχία.
Ως ενεργός πολίτης και ως νέος άνθρωπος στην αγορά εργασίας με αποφασιστικότητα θέλω μαζί σας να αντιμετωπίσω το ζοφερό μέλλον που άλλοι ετοίμασαν για μας. Αυτό άλλωστε σημαίνει η συμμετοχή μου στη ΔΗΜ.ΑΡ. και στις επερχόμενες εκλογές.
