Οι βασικοί άξονες
Το σύστημα διακυβέρνησης της αυτοδιοίκησης που παρουσιάζει σήμερα η «Κ.Ε.» θα τεθεί σε άμεση εφαρμογή από 1-1-2011 και στους βασικούς του άξονες περιλαμβάνει:
* Τη λειτουργία Εκτελεστικής Επιτροπής -εν είδει υπουργικού συμβουλίου- η οποία στους δήμους θα αποτελείται από τον δήμαρχο και τους αντιδημάρχους και στην περιφέρεια από τον περιφερειάρχη και τους αντιπεριφερειάρχες. Στη σκέψη του υπουργείου Εσωτερικών Γ. Ραγκούση είναι το όργανο αυτό να αποτελεί «το βασικό συλλογικό όργανο άσκησης, συντονισμού και λογοδοσίας της εκτελεστικής λειτουργίας στην αυτοδιοίκηση, με σκοπό να περιοριστεί η συγκέντρωση εξουσίας στο δήμαρχο και στον περιφερειάρχη».
* Ορίζονται αντιδημάρχοι και εκλέγονται άμεσα αντιπεριφερειάρχες με τοπική αρμοδιότητα, ώστε να διασφαλιστεί η διεύθυνση των υπηρεσιών σε καταργούμενους δήμους και νομαρχίες, όπου υφίστανται σήμερα σημαντικές υπηρεσίες.
* Εκλέγεται διαπαραταξιακό προεδρείο του δημοτικού συμβουλίου με εκπροσώπηση και της ελάσσονος αντιπολίτευσης.
* Ιδρύονται συμβούλια δημοτικών κοινοτήτων (σε δήμους άνω των 2.000 κατοίκων) για την ενίσχυση της δημοτικής αποκέντρωσης με την παροχή νέων αρμοδιοτήτων.

Οι κοινότητες
* Παραχωρούνται αρμοδιότητες στα συμβούλια τοπικών κοινοτήτων με ταυτόχρονη διασφάλιση των οικονομικών τους. Κατοχυρώνεται η συμμετοχή των προέδρων τους στα δημοτικά συμβούλια (με ψήφο όποτε αποφασίζεται ζήτημα που αφορά άμεσα την κοινότητά τους).
* Διασφαλίζεται η εκπροσώπηση όλων των συνενούμενων δήμων και κοινοτήτων, μέσω της καθιέρωσης εκλογικών περιφερειών που αντιστοιχούν σε αυτούς ακριβώς τους δήμους/κοινότητες και την επιτόπια εκλογή των δημοτικών συμβούλων. Το ίδιο ακριβώς θα ισχύει κατ' αντιστοιχία και στις περιφέρειες (τέως νομοί ή νομαρχίες ως εκλογικές περιφέρειες) με βασικό στόχο την καταπολέμηση της αποξένωσης μεταξύ τοπικών κοινωνιών και αιρετών.
* Στο σχεδιασμό προβλέπεται επίσης ότι η Δημαρχιακή Επιτροπή θα μετονομαστεί σε Οικονομική και αναβαθμίζεται ως προς τις λειτουργίες οικονομικού ελέγχου και τακτικής παρακολούθησης της υλοποίησης του προϋπολογισμού. Αντίστοιχη επιτροπή λειτουργεί και στις περιφέρειες.
* Συστήνεται επίσης στους δήμους η Επιτροπή Ποιότητας Ζωής με αρμοδιότητες για θέματα πολεοδομικού και περιβαλλοντικού χαρακτήρα. Εχει επίσης ευθύνη και για τις αδειοδοτήσεις καταστημάτων και επιχειρήσεων.
Σημαντική παράμετρος του νέου συστήματος διακυβέρνησης αποτελεί η καθιέρωση δύο σημαντικών οργάνων διαβούλευσης και διαμεσολάβησης:

Αυτοέλεγχος
1. Καθιερώνεται η Επιτροπή Διαβούλευσης τόσο σε δήμους με πληθυσμό άνω των 10.000 κατοίκων όσο και στις περιφέρειες, με στόχο να συζητούνται θέματα τοπικού ενδιαφέροντος. Τα μέλη της επιτροπής προέρχονται από τους παραγωγικούς φορείς του δήμου ή της περιφέρειας (εκπρόσωποι εργαζομένων, επιχειρήσεων, επιστημονικοί σύλλογοι, αθλητικοί - πολιτιστικοί σύλλογοι). Οι ανωτέρω φορείς επιλέγονται από το Δημοτικό ή Περιφερειακό Συμβούλιο με την αυξημένη πλειοψηφία των 2/3 των μελών του. Σημαντική καινοτομία αποτελεί ότι το 1/3 των μελών της Επιτροπής Διαβούλευσης αποτελείται από πολίτες οι οποίοι κληρώνονται από το σύνολο των εγγεγραμμένων στους οικείους εκλογικούς καταλόγους.
2. Δημιουργείται επίσης στους δήμους και τις περιφέρειες ένα επιπλέον όργανο με τον τίτλο «Συμπαραστάτης». Αποτελεί θεσμό εσωτερικής καταπολέμησης της κακοδιοίκησης και διαμεσολάβησης μεταξύ πολιτών, επιχειρήσεων και ΟΤΑ. Εχει ως αποστολή την έγκαιρη καταπολέμηση της κακοδιοίκησης, τη διασφάλιση της αμεροληψίας των δημοτικών αρχών, τη βελτίωση της εξυπηρέτησης των πολιτών και των επιχειρήσεων, καθώς και την αποσυμφόρηση του δημάρχου και άλλων αιρετών οργάνων του δήμου από τη συσσώρευση αιτημάτων και παραπόνων των πολιτών. Φιλοδοξία είναι μέσω του «Συμπαραστάτη» πολλά προβλήματα κακοδιοίκησης να επιλύονται στο πλαίσιο του ίδιου του ΟΤΑ και να μη χρειάζεται να καταφεύγει ο πολίτης στα δικαστήρια.
* Καθιερώνονται επίσης νέοι θεσμοί συμμετοχής των πολιτών στη διοίκηση μονάδων παροχής υπηρεσιών (λ.χ. τους παιδικούς σταθμούς).
* Επιπλέον σε κάθε δήμο συγκροτείται και λειτουργεί, με απόφαση του δημοτικού συμβουλίου, Συμβούλιο Ενταξης Μεταναστών. Είναι κυρίως ένα συμβουλευτικό, γνωμοδοτικό όργανο του δήμου για την ενίσχυση της ένταξης των μεταναστών στην τοπική κοινωνία. Εργο αυτών των οργάνων είναι η καταγραφή και η διερεύνηση προβλημάτων που αντιμετωπίζουν οι μετανάστες, οι οποίοι κατοικούν μόνιμα στην περιφέρεια του δήμου.

ΜΙΚΤΟ  ΣΥΣΤΗΜΑ ΓΙΑ  ΣΥΜΒΟΥΛΟΥΣ
Μικτό εκλογικό σύστημα για την εκλογή περιφερειακών και δημοτικών συμβούλων προκρίνει η κυβέρνηση. Σύμφωνα με πληροφορίες στο κείμενο του νομοσχεδίου που όπως έχει γράψει η αυτοδιοίκηση gr πρόκειται να παρουσιαστεί σε πανηγυρική συνεδρίαση του υπουργικού συμβουλίου στις 20 Απριλίου θα προτείνονται τα εξής:
-  Όσον αφορά τους περιφερειακούς συμβούλους θα εκλέγονται από κάθε περιφερειακό διαμέρισμα (τις σημερινές νομαρχίες), αναλογικά με τον πληθυσμό του. Ωστόσο τόσο ο υποψήφιος περιφερειάρχης όσο και οι αντιπεριφερειάρχες, τα ονόματα των οποίων θα είναι γνωστά εκ των προτέρων δεν θα χρειάζονται σταυρό για την εκλογή τους.
Με αυτό τον τρόπο το υπουργείο Εσωτερικών επιχειρεί να περιορίσει τη δύναμη των «μικρών πρωθυπουργών», καθώς αφενός οι αντιπεριφερειάρχες δεν θα επιλέγονται από τον περιφερειάρχη ανάμεσα από τους εκλεγμένους περιφερειακούς συμβούλους αλλά μέσα από συλλογικές διαδικασίες του κόμματός τους και αφετέρου θα έχουν και αυτοί σημαντικό μερίδιο στην νίκη του συνδυασμού, καθώς θα κατέρχονται ως ομάδα κατά τα πρότυπα των σημερινών υπερνομαρχιών. Πάντως, ο περιφερειάρχης θα επιλέγει τις αρμοδιότητες αλλά και το διαμέρισμα του αντιπεριφερειάρχη του.
Επιπλέον, το νομοσχέδιο προβλέπει ότι "το περιφερειακό συμβούλιο αποτελείται από σαράντα ένα (41) μέλη σε περιφέρειες με πληθυσμό έως 300.000 κατοίκους, πενήντα ένα (51) μέλη σε περιφέρειες με πληθυσμό από 300.001 έως 800.000 κατοίκους, εβδομήντα ένα (71) μέλη σε περιφέρειες άνω των 800.000 κατοίκων. Το περιφερειακό συμβούλιο της περιφέρειας Αττικής αποτελείται από εκατόν ένα (101) μέλη. Το περιφερειακό συμβούλιο Νοτίου Αιγαίου αποτελείται από πενήντα ένα (51) μέλη".
Όσον αφορά τον αριθμό των σταυρών προτίμησης "ο εκλογέας στις περιφέρειες με 41μελή περιφερειακά συμβούλια μπορεί να εκφράζει την προτίμησή του προς έναν ή δύο υποψηφίους, στις περιφέρειες με 51μελή περιφερειακά συμβούλια μπορεί να εκφράζει την προτίμησή προς έναν ή δύο ή τρεις υποψηφίους και στις περιφέρειες με 71μελή περιφερειακά συμβούλια μπορεί να εκφράζει την προτίμησή του προς έναν ή δύο ή τρεις ή τέσσερις υποψηφίους και στις περιφέρειες με 101μελή περιφερειακά συμβούλια μπορεί να εκφράζει την προτίμησή του προς έναν ή δύο ή τρεις ή τέσσερις ή πέντε υποψηφίους.
Σε κάθε περίπτωση ο μέγιστος αριθμός των σταυρών δεν μπορεί να υπερβαίνει τον αριθμό των εδρών της αντίστοιχης εκλογικής περιφέρειας. Ψηφοδέλτιο συνδυασμού με περισσότερους σταυρούς προτίμησης από τους ανωτέρω κατά περίπτωση οριζόμενους είναι έγκυρο, χωρίς να λαμβάνεται υπόψη κανένας σταυρός προτίμησης".
-  Μικτό, αλλά διαφορετικού τύπου, θα είναι και το σύστημα εκλογής των δημοτικών συμβούλων. Στην περίπτωση αυτή το υπουργείο Εσωτερικών προκρίνει την εξής λύση:  "ο εκλογέας μπορεί να εκφράσει την προτίμησή του υπέρ ενός ή δύο ή τριών υποψηφίων της εκλογικής περιφέρειας στους καταλόγους της οποίας είναι γραμμένος και υπέρ ενός υποψηφίου σε μία από τις άλλες εκλογικές περιφέρειες του
οικείου δήμου.
Στις μονοεδρικές, διεδρικές και τριεδρικές εκλογικές περιφέρειες ο εκλογέας μπορεί να εκφράσει την προτίμησή του μόνο υπέρ ενός υποψηφίου της εκλογικής περιφέρειας στους καταλόγους της οποίας είναι γραμμένος και υπέρ ενός υποψηφίου σε μία από τις άλλες εκλογικές περιφέρειες του οικείου δήμου". Επιπλέον, στους δήμους, όπως ισχύει και σήμερα, σταυρό για την εκλογή του δεν θα χρειάζεται μόνο ο δήμαρχος, ο οποίος και θα επιλέγει τους αντιδημάρχους.
Παράλληλα, ο πλειοψηφών συνδυασμός (ο οποίος σημειωτέον ότι θα εκλέγεται πλέον με 50%+1 και όχι 42%) τόσο στην περιφέρεια όσο και στο δήμο θα λαμβάνει τα 3/5 των συμβούλων.