Ωστόσο υπάρχουν ανοιχτές πληγές και πτυχές του θέματος της επιλογής αρδευτικών έργων στο ν. Κιλκίς που έμειναν στην αφάνεια και μερικές από αυτές είναι απολύτως κρίσιμες έως καθοριστικές για τη λήψη ορθολογικών αποφάσεων.
Να ξεκινήσουμε από τις πληγές:
Πριν τα νέα αρδευτικά οφείλουμε να αξιολογήσουμε τα παλιά. Και εκεί η εικόνα είναι θολή.
Στο μεγαλύτερο αρδευτικό δίκτυο, το 2Ζ της Αρτζάν, δυναμικότητας 12.000 στρεμμάτων τώρα αξιοποιείται το 1/3 αφού μόλις 4.000 στρέμματα αρδεύονται ενώ στη μέγιστη ακμή του από το δίκτυο αρδεύονταν τα μισά στρέμματα. Τις πταίει; Το αυξημένο κόστος στην παραγωγή που οδήγησε εκατοντάδες παραγωγούς της περιοχής στην έξοδο από το επάγγελμα. Δεν είναι έξοδος οφειλόμενη στην γήρανση. Αν συνέφερε η καλλιέργεια τα στρέμματα θα είχαν νοικιαστεί, ο αποχωρών αγρότης θα είχε υποκατασταθεί με τον ένα ή τον άλλο τρόπο.
Η εύκολη ερμηνεία είναι πως οι νέοι τώρα δεν θέλουν να κουραστούν, να εργαστούν στα χωράφια κ.ο.κ. Αλλά αν ρωτήσετε κι όσους απόμειναν στα χωράφια θα σας πουν πως αν είχαν την ελάχιστη έστω εναλλακτική προ πολλού θα είχαν …μετακομίσει σε αυτήν.
Δεν είναι μόνο η Αρτζάν. Κι άλλα μικρότερα δίκτυα δυναμικότητας έως 1500 στρεμμάτων στο νομό είτε υπολειτουργούν είτε καταστράφηκαν. Χωρίς ποτέ να αναληφθεί οργανωμένη προσπάθεια αναβίωσής τους. Αιτία η απόσυρση των παραγωγών. Ένα τρανταχτό παράδειγμα αποτελεί η τύχη του αρδευτικού Χέρσου.
Οι αγρότες αποσύρθηκαν και νέοι μπαίνουν στην παραγωγή με το σταγονόμετρο. Η παραγωγική ανασυγκρότηση της χώρας αφέθηκε στους ανίδεους περί την πρωτογενή παραγωγή γραφιάδες προεκλογικών προγραμμάτων. Και εκεί έμεινε.
Η χωροθέτηση νέων αρδευτικών δικτύων λοιπόν στην εποχή μας και στον τόπο μας οφείλει να υπακούει σε δυο παράγοντες. Αν υπάρχει εκεί νερό κι αν υπάρχουν διαθέσιμοι αγρότες να το αξιοποιήσουν.
Πρόσφατα ανακοινώθηκε ένα φράγμα στο Μεταξοχώρι, αρδευτικής δυναμικότητας 7.500 στρεμμάτων. Είναι βέβαιο ότι θα βοηθήσει στην τόνωση της αγροτοκτηνοτοφικής παραγωγής. Και περισσότερο από βέβαιο ότι ένα δίκτυο μικρότερων φραγμάτων διάσπαρτο σε όλα τα Κρούσια θα είχε αναφορά σε περισσότερο πληθυσμό, δυνητικών αγροτών. Επομένως υψηλότερης χρηστικότητας και χρησιμότητας.
Νερό και τοπική διαθεσιμότητα αγροτών οι δυο πρώτες προϋποθέσεις για να κατασκευαστεί ένα αρδευτικό δίκτυο. Εξίσου σημαντική και μια τρίτη: η δυνατότητα βιώσιμων καλλιεργειών.
Και πάλι επί του πεδίου η συζήτηση: Στην κάτω πλευρά του ενιαίου δικτύου Αρτζάν Αματόβου, στο δίκτυο 2Ζ που περιλαμβάνει κυρίως την περιοχή Αματόβου, όπως προαναφέραμε, αρδεύονται μόνο 4.000 στρέμματα, από τα δυνητικά 12.000.
Δυτικότερα της Αρτζάν, στη Γουμένισσα ούτε καν σε 20 χιλιόμετρα απόσταση, καταγράφεται πλήρως αντεστραμμένη εικόνα. Αγρότες αμπελοκαλλιεργητές υπάρχουν. Διψούν για νερό, το υφιστάμενο δίκτυο είναι μικρό και εν μέρει κατεστραμμένο, η καλλιέργεια οινοποιήσιμου σταφυλιού έχει εξαιρετικό παρόν και μέλλον και οι άνθρωποι εκλιπαρούν για περισσότερη προσοχή. Ένα αρδευτικό δίκτυο της προκοπής που σε χρόνο dt θα είναι ικανό να πολλαπλασιάσει την καλλιεργήσιμη έκταση, την παραγωγή και τον τοπικό πλούτο.
Τα σταφύλια τους είναι ανάρπαστα φέτος, όπως κάθε χρόνο άλλωστε. Οι τιμές καλές. Κι αν κάποιοι τούς πρόσεχαν εδώ και χρόνια κατασκευάζοντας αρδευτικά δίκτυα και μπορούσαν να καλλιεργήσουν περισσότερα στρέμματα η περιοχή θα ευημερούσε.
Όμως δεν τους πρόσεξαν. Διότι κατά την επιλογή των αρδευτικών έργων, πέραν των τριών κριτηρίων, παρεισφρέουν και άλλα. Ποιος πρόεδρος και τοπικός παράγων είναι περισσότερο καπάτσος ή έχει καλύτερα «κονέ» με τους εφήμερους ισχυρούς ή…
Κάπως έτσι το παραγωγικότατο Νέο Αγιονέρι έμεινε χωρίς οργανωμένο αρδευτικό, κάπως έτσι χωριά με ισχυρότατη παράδοση σε ξηρικές καλλιέργειες -και ισχυρότατους πολιτικά παράγοντες- πλουτίστηκαν με αρδευτικό δίκτυο για να καταλήξει στα αζήτητα -το δίκτυο όχι ο παράγων- λόγω αχρησίας.
Το παρόν κείμενο γράφηκε με αφορμή την κάλλιστη φετινή αμπελοοινική χρονιά στη Γουμένισσα με μια έκκληση: Επενδύστε εκεί που υπάρχουν άνθρωποι και καλλιέργειες. Εκεί που κάθε επενδυμένο ευρώ θα επιστρέψει πολλαπλάσια στον τοπικό και εθνικό πλούτο.
Θεοφύλακτος Παγλαρίδης