Ο θεσμός της αποκαλούμενης βουλευτικής ασυλίας υπάρχει σε όλη την Ευρώπη. Πρόκειται για ένα άτυπο συνταγματικό έθιμο, για μια συνταγματική ευρωπαϊκή παράδοση από την οποία καμία ευρωπαϊκή χώρα δεν διέφυγε. Στο Σύνταγμα της Ελλάδας η ασυλία του βουλευτή κατοχυρώνεται με δύο άρθρα: το 61 Σ. περί ανευθύνου του βουλευτή για ψήφο που έδωσε ή για γνώμη που εξέφρασε κατά την άσκηση των βουλευτικών του καθηκόντων και το 62 Σ. περί ακαταδιώκτου των βουλευτών.
Κακά τα ψέματα. Ο όρος βουλευτική ασυλία προκαλεί αρνητικό συναίσθημα στον κάθε πολίτη. Όχι αδίκως. Ευθύνεται η πολιτική συμπεριφορά της ίδιας της Βουλής η οποία επί δεκαετίες αρνείτο πεισματικά να αποδεχθεί εισαγγελικά αιτήματα για άρση ασυλίας βουλευτή. Επί της ουσίας αρνήθηκε το δικαίωμα σε εκατοντάδες πολίτες να κριθεί η υπόθεσή τους από τον φυσικό δικαστή ακόμα κι αν η υπόθεση αναγόταν σε χρόνο πολύ προγενέστερο της βουλευτικής ιδιότητας του αντιδίκου τους. Είναι χαρακτηριστικό ότι σε περίπου 700 αιτήματα άρσης ασυλίας από το 1974 μέχρι το 2000 η Βουλή έδωσε άδεια άσκησης δίωξης σε βουλευτή μόλις σε πέντε περιπτώσεις.
Η Βουλή υπονόμευσε το ίδιο της το κύρος δίνοντας στέγη σε μια κάκιστη πρακτική, η οποία διήρκεσε για δεκαετίες.
Σε λίγες ημέρες η Βουλή θα μπει στη δεύτερη σύνοδο της τρέχουσας κοινοβουλευτικής περιόδου. Έχω την τιμή να προεδρεύω στην Επιτροπή Κοινοβουλευτικής Δεοντολογίας από τον Ιούλιο του 2023. Οι αριθμοί που λένε πάντα την αλήθεια επιβεβαιώνουν ότι στο συγκεκριμένο ζήτημα κάτι έχει αλλάξει.
Ήδη από το 2010 το τοπίο και η συμπεριφορά της Βουλής άρχισε να αλλάζει έπειτα και από τις αλλαγές στον Κανονισμό της Βουλής. Από το 2019 η κατάσταση έχει μεταστραφεί πλήρως. Κανόνας πλέον είναι η άρση και όχι η προστασία. Η συντριπτική πλειοψηφία των αιτημάτων για άρση ασυλίας βουλευτή ικανοποιούνται. Ο ίδιος ο πολιτικός κόσμος δείχνει ότι έχει ωριμάσει.
Η προσέγγιση κάθε εισαγγελικού αιτήματος δεν γίνεται στη λογική μιας προστατευόμενης ελίτ σε σχέση με τους υπόλοιπους συμπολίτες μας. Ειδικότερα, τον τελευταίο χρόνο εισήχθησαν στην Επιτροπή 33 εισαγγελικά αιτήματα για άρση ασυλίας βουλευτή. Υιοθετώντας την εισήγηση της Επιτροπής, η οποία οφείλω να ομολογήσω ότι σε όλες σχεδόν τις περιπτώσεις εκφράστηκε ομοφώνως η Ολομέλεια ήρε την ασυλία βουλευτή στις 32 περιπτώσεις δηλαδή στο 97% των περιπτώσεων.
Η αλλαγή στην προσέγγιση του θεσμού της βουλευτικής ασυλίας από την ίδια τη Βουλή είναι δεδομένη. Οφείλουμε να το αναδείξουμε πρώτοι από όλους οι ίδιοι οι βουλευτές προκειμένου να ενισχύσουμε την εμπιστοσύνη των πολιτών προς τους θεσμούς . Ο ρόλος μιας Βουλής-ασπίδας σε πράξεις οι οποίες δεν είχαν καμία σχέση με την άσκηση βουλευτικών καθηκόντων έχει παρέλθει ανεπιστρεπτί.
Ενόψει και της επικείμενης συνταγματικής αναθεώρησης είναι βέβαιο πως θα ακουστούν ξανά προτάσεις για κατάργηση του θεσμού της βουλευτικής ασυλίας . Τα όσα περιέγραψα παραπάνω επιβεβαιώνουν ότι το πρόβλημα δεν είναι η ανυπαρξία σχετικών διατάξεων. Το πρόβλημα είναι η καταπάτηση των υπαρχουσών διατάξεων. Οφείλουμε να σταθούμε στο ύψος των περιστάσεων. Ο θεσμός της βουλευτικής ασυλίας οφείλει να συνεχιστεί. Οφείλει όμως και να εκσυγχρονίζεται συνεχώς περιοριζόμενος στη διασφάλιση των απαραιτήτων εχεγγύων στον βουλευτή να ασκεί ελεύθερος τα καθήκοντά του.
