Την ίδια περίοδο μαζί με άλλους εκλεκτούς συνδημότες, τον κο Χρήστο Τσανασίδη (τότε Αντιδήμαρχο) και τον κ. Μιχάλη Ευαγγελίδη, είχαμε την ευθύνη της Διοίκησης-φροντίδας των κοιμητηρίων του Δήμου, όλων των Οικισμών από Κορώνα μέχρι Αξιοχώρι και των οικισμών της Κοινότητος Βαφειοχωρίου.

   Εκείνη την περίοδο έγιναν σημαντικές   παρεμβάσεις σε όλα τα κοιμητήρια, ιδιαἰτερα στα του Πολυκάστρου ολοκληρώθηκαν εργασίες στο Ναό των Κοιμητηρίων, κατασκευάστηκε το στέγαστρο με τις βρύσες στη κεντρική είσοδο(μεσαία), κατασκευάστηκαν τουαλέτες, έγινε η αρίθμηση των τάφων και γενικά ευπρεπίστηκε στο σύνολο του ο χώρος όπου αναπαύονται χιλιάδες Πολυκαστρινοί, αυτό ήταν ένα ελάχιστο χρέος τιμής προς τους προγόνους μας.

  Το Μάρτιο του 2000 και για αρκετές ημέρες προσωπικά ασχολήθηκα με την καταγραφή όλων των τάφων και των κεκοιμημένων Πολυκαστρινών, πράγμα που γινόταν για πρώτη φορά.

  Για την ιστορία τέλος Μαρτίου του 2000 είχα καταγράψει στα 3 τμήματα του κοιμητηρίου μας(ανατολικό, μεσαίο και δυτικό) 1681 τάφους και τα ονόματα 2282 κεκοιμημένων συμπολιτών μας, σήμερα βέβαια είναι πολύ περισσότεροι, ξεπερνούν τους 3000.

 ΛΙΘΟΙ ΦΘΕΓΓΟΜΕΝΟΙ - ΟΙ ΠΕΤΡΕΣ ΠΟΥ ΜΙΛΟΥΝ

Κατά τη διάρκεια της καταγραφής που πραγματοποίησα, έκπληκτος και εντυπωσιασμένος από αυτό που αντίκρισα σε αρκετούς τάφους συνδημοτών μας ΣΙΝΑΠΛΙΩΤΩΝ ήταν η μαρμάρινες πλάκες, επιτύμβιες στήλες, έργα δια χειρός του Παναγιώτη Θ. Μαρμαρά. 

  Γραμμένα τα ονόματα όπως ακούγονταν εκείνο τον καιρό και από κάτω όμορφες ανάγλυφες ζωγραφιές και στοιχεία από το επάγγελμα ή την ιδιότητα του κεκοιμημένου.

  Εντυπωσιακές παραστάσεις γυναικών με την παραδοσιακή Σιναπλιώτικη φορεσιά (Τσούκνα) με την "γκουμπιλίτσα" και τα "μπακίρια" να μεταφέρει το νερό, από τη βρύση του χωριού.

 

  Η γυναίκα πάντα παραδοσιακά ντυμένη και με το αδράχτι στο χέρι ή το παιδί δίπλα της εφόσον η θανούσα ήταν μικρομάνα.

  Ο άντρας με τα "πουτούρια", με τη γκλίτσα και ένα αρνί δίπλα εάν ήταν κτηνοτρόφος. Ο ίδιος με το δίσκο στο χέρι εφόσον ήταν καφετζής, με την γκαϊντα στην αγκαλιά του εφόσον ήταν ο παραδοσιακός οργανοπαίχτης, ο κυνηγός με το τουφέκι του και το σκύλο δίπλα του και ένα σωρό άλλες παραστάσεις της ζωής.

 

 Όλα αυτά πραγματικά "έργα τέχνης" από τα επιδέξια χέρια ενός λαϊκού τεχνίτη που ζωγράφιζε- σμίλευε επί ώρες επάνω στις μαρμάρινες πλάκες, τέχνη που την εξασκούσε και στο γενέθλιο τόπο, το Σιναπλή, της Ανατολικής Ρωμυλίας, κι αυτός ήτανε ο Παναγιώτης Μαρμαράς.

 

 Ο Παναγιώτης γεννήθηκε το 1894 στο Σιναπλή και απεβίωσε το 1972 στο Πολύκαστρο, με την σύζυγό του Θεοδώρα (1896 - 1936) και τον πρωτότοκο γιό του Θωμά(1922-1997) εγκαταστάθηκαν στο Πολύκαστρο μαζί με την πλειοψηφία των Σιναπλιωτών το Νοέμβριο του 1924 στην οδό Ανατολικής Ρωμυλίας και Σωκράτους γωνία όπου ήταν και το εργαστήριο του.

 

 Στο Πολύκαστρο απέκτησαν άλλα τρία παιδιά την Μαρία, σύζυγο του Παναγιώτη Χαμουρούδη (ψιλικατζή), την Κυριακή σύζυγο Ηλία Ζαφειρούδη (Ήλτσου) και τον Γιώργο.

 Ο Παναγιώτης το 1936 έχασε στα 40 της χρόνια την αγαπημένη του σύζυγο Θεοδώρα, δεν ξαναπαντρεύτηκε, αφοσιώθηκε στην ανατροφή των παιδιών του και την τέχνη του μαρμαρά.

 

  Τα έργα του μικρά κομψοτεχνήματα, το Μάρτιο του 2000 που κατέγραψα στο σύνολο τους ήταν 23, σήμερα Νοέμβριο 2024, δυστυχώς είναι πολύ λιγότερα και αυτό είναι πολύ λυπηρό.

  Αντικρίζοντας και διαβάζοντας αυτές τις πλάκες δεν είναι μὀνον η ανάγνωση αλλά κυρίως η γνώση που μας μεταδίδουν, για τις παραδοσιακές (χειροποίητες) ενδυμασίες, για τα επαγγέλματα κ.α. τα έργα του στα κοιμητήρια μας είναι από το 1925 (πρώτοι νεκροί Σιναπλιώτες) μέχρι και το 1943 η τελευταία που κατέγραψα οι οποία είναι εντυπωσιακή(καφετζής και κυνηγός).

  Πριν χαθούν και οι τελευταίες που υπάρχουν ακόμη, πρέπει κάποιες από αυτές σε συνεννόηση  με τους συγγενείς των κεκοιμημένων να διασωθούν και να μεταφερθούν στο χώρο του μουσείου του Συλλόγου Ανατολικοευρωπαϊκών.

 Οι πρώτες που υπάρχουν ακόμα από το 1925 συμπλήρωσαν φέτος 99 χρόνια.

 

"Λίθοι φθεγγόμενοι" είναι τα έργα του αλησμόνητου Παναγιώτη Θ. Μαρμαρά.