Για
σεβασμό των αυτονόητων κατά τη διάρκεια των μυστηρίων της βάφτισης
και του γάμου προσκάλεσε, έστω πρόσταξε καθότι δεσπότης, ο νέος
μητροπολίτης μας κ. Εμμανουήλ. Λιτότητα στο στολισμό των ναών, σεβασμό
του ιερού χώρου από όλους κατά την ώρα τέλεσης των μυστηρίων…είναι
μερικά από τα σημεία της εγκυκλίου του κ. Εμμανουήλ προς τους ιερείς της
μητρόπολης. Και στη μικρή μας κοινωνία εκδηλώθηκαν αντιδράσεις.
Ορισμένοι ανακάλυψαν πνεύμα μεσαίωνα στα διαλαμβανόμενα στις εγκυκλίους. Και ως σύγχρονοι …Βολταίροι εκστράτευσαν κατά του μεσαιωνικού πνεύματος που εκπορεύεται από τον κ. Εμμανουήλ..
Άλλοι, επικαλέστηκαν οικονομικούς λόγους. Θα ανακοπεί ο αναπτυξιακός μας δρόμος, λένε, διότι περί την προετοιμασία των μυστηρίων απασχολούνται μερικές δεκάδες φίλεργοι συμπολίτες μας και αν κοντύνουν τα έξοδα των μυστηρίων θα απολέσουν έσοδα …
Να πω την αμαρτία μου, χριστιανός βαφτίστηκα, αλλά στην εκκλησία και στη ζωή της συμμετέχω σχεδόν εθιμοτυπικά. Ξέρετε, γάμοι, κηδείες, βαφτίσια… Παρότι σκέφτομαι πως σχεδόν δεν απέχω πολύ από τη μέση χριστιανοσύνη του Έλληνα, δυσκολεύομαι να ασκήσω κριτική ή να πω την άποψή μου σε θέματα της Εκκλησίας, αφού δεν αποτελώ ενεργό μέλος της. Και κάμποσα στοιχεία του τυπικού της και της δράσης των κληρικών της – ιδιαίτερα των ανώτατων-με εξοργίζουν
Αλλά το βαθύτερο και πνευματικό περιεχόμενο της χριστιανικής θρησκείας, όπως το αντίστοιχο κάθε θρησκείας, αξίζει απόλυτου σεβασμού. Είτε ομολογείς είτε όχι, είτε συμφωνείς είτε όχι. Για δυο βασικούς λόγους.
Α. Ως κώδικες αξιών συνιστούν απόλυτες αξίες. Επομένως ο σεβασμός σε κάθε αξία ή αξιακό σύστημα είναι αυταπόδεικτος, εκτός εάν ζούμε σε φασιστικό καθεστώς.
Β. Ο σεβασμός στους συνανθρώπους, συμπολίτες που ομολογούν πίστη σε μια θρησκεία σημαίνει αυτόματα και σεβασμό της ίδιας της θρησκείας, της πίστης δηλαδή και του αξιακού υπόβαθρου των ανθρώπων με τους οποίους συγκροτείς μια κοινωνία.
Με τούτα ως εισαγωγή, σπεύδω να καταθέσω μερικές σκέψεις με το φτωχό μου το μυαλό. Διάβασα από περιέργεια τις δυο εγκυκλίους. Δυσκολεύτηκα να κατανοήσω γιατί άξιζαν τόσης καταφρόνησης. Μυστήρια είναι και οι δυο τελετές. Κανείς δεν υποχρεώνει σήμερα οποιονδήποτε Έλληνα είτε να βαφτίσει το παιδί του είτε να παντρευτεί με θρησκευτικό γάμο. Σπεύδεις στην Εκκλησία διότι επιθυμείς την ευλογία της, την ευλογία του Κυρίου στον οποίο ομολογείς πίστη.
Δεν αξίζει λοιπόν να προστατευθεί η ιερότητα του μυστηρίου, η λιτότητα της πνευματικής τελετής, η ισότητα τέλος πάντων μέσα στην ίδια την εκκλησία όλων των πιστών;
Και πως επιτυγχάνονται όλα αυτά τα αυτονόητα σε κάθε σκεπτόμενο πολίτη - κι όχι κατ΄ανάγκη θρησκευόμενο - με τις φρικώδεις διαστάσεις της επίδειξης πλούτου, σπατάλης και επίδειξης, καθώς και έλλειψης κάθε έννοιας σεβασμού στον ιερό χώρο; Από πότε αποτελεί έθιμο να ξοδεύεται μια μικρή περιουσία για να γεμίσει με λουλούδια και λοιπά διακοσμητικά στοιχεία ένας ναός εν ώρα τέλεσης του μυστηρίου του γάμου. Εξ όσων γνωρίζουμε οι γονείς και οι παπούδες μας παντρεύτηκαν με ένα μπουκέτο λουλούδια στα χέρια της νύφης, και έτερον ουδέν. Και κάμποσοι δεν είχαν ούτε γαμπριάτικο κοστούμι να ράψουν. Πότε λοιπόν πρόλαβαν και αναπτύχθηκαν τα «έθιμα» της σπατάλης και της επίδειξης και της ασέβειας απέναντι στον χώρο και στο μυστήριο;
Προάγεται η ιερότητα της στιγμής όταν σε κάθε γάμο και βάφτιση η εκκλησία μετατρέπεται σε στούντιο όπου οι πάντες- ακόμα και ο ιερέας- οφείλουν να υπακούουν στις ανάγκες της απαθανάτισης της τελετής;
Διάβασα και το καταπληκτικό: πως ο μητροπολίτης απαγορεύει την υπέρμετρη καθυστέρηση της νύφης αφού αποτελεί έθιμο ή το εκ Πόντου έτερον έθιμο, εκείνο της συνοδείας της νύφης με όργανα μέχρι την πόρτα της εκκλησίας;
Λες και τα κάθε λογής έθιμα υπερέχουν και υπερτερούν ακόμα κι όταν προσβάλλουν την ιερότητα θρησκευτικών μυστηρίων και χώρων. Εξάλλου έθιμα είχαν κι άλλα οι πρόγονοι. Χαρτόπαιζαν, κάπνιζαν χασίς, έδερναν τις γυναίκες τους… Και ακόμη πιο βάρβαρα ... Να τα σεβαστούμε όλα;
Ή μήπως πιστεύουν ορισμένοι πως η θορυβώδης είσοδος συμποσιαζομένων και εν πλήρη ευθυμία διατελούντων σε γαμήλια γλέντια στην εκκλησία μαζί ενδεχομένως με κλαρίνα και κεμεντσέδες προάγει τα ήθη και έθιμα του λαού μας, τα οποία προσβάλλονται όταν συνιστάται ο σεβασμός της ιερότητας της Εκκλησίας και του τελούμενου εκεί μυστηρίου.
Θα ήταν κατανοητή η επίκληση της οικονομικής ζημιάς από την περιστολή δράσεων εντός του ναού (στολισμός, βιντεοσκοπήσεις και φωτογραφίσεις κ.ο.κ). Είναι σεβαστή η διαμαρτυρία ανθρώπων που χάνουν δουλειές, έστω κι αυτές δεν συνάδουν με την ιερότητα ενός μυστηρίου. Αλλά εκείνο που εξοργίζει είναι η ελαφρότητα με την οποία καταλογίζεται πνεύμα μεσαίωνα στις οδηγίες του επισκόπου.
Κοντολογίς,. Σεβασμιώτατε, γεια στο στόμα σας. Και λίγα γράφετε στις εγκυκλίους σας. Αλλά φοβάμαι πως οι αντιδράσεις καταδεικνύουν μια απείρως πιο δυσάρεστη αλήθεια: είναι πολλοί εκείνοι που στενεύουν την Εκκλησία σε απλό χώρο τέλεσης λαογραφικών εθίμων και διοικητικών τελετών. Κι αυτή είναι μια διαπίστωση που θα έπρεπε να σας στεναχωρεί περισσότερο από τις «μεσαιωνικές» ανοησίες ορισμένων εγχώριων …διαφωτιστών..
Πολύ περισσότερο όταν για την εμπέδωση της εικόνας αυτής δεν είναι άμοιρη ευθυνών η ίδια η ιεραρχία της Εκκλησίας.
Θεοφύλακτος Παγλαρίδης