Το τελευταίο διάστημα αντιμετώπιζε αναπνευστικά προβλήματα, εξαιτίας των οποίων χρειάστηκε να νοσηλευτεί για περίπου έναν μήνα στο νοσοκομείο και σε συνδυασμό με τα κινητικά του προβλήματα, η υγεία του επιβαρύνθηκε πολύ. Τις τελευταίες μέρες μάλιστα είχε επιδεινωθεί και το πρωί εκοιμήθη ήσυχα στο δωμάτιό του.
Η κηδεία του θα γίνει το Σάββατο (15/3) το πρωί στις 11 τον Ναό της Του Θεού Σοφίας, ενώ από σήμερα το απόγευμα το ποίμνιό του θα τον αποχαιρετά, καθώς το σκήνωμά του θα τεθεί σε λαϊκό προσκύνημα στην ίδια εκκλησία.
Προσωπικότητα ισχυρή, παρεμβατική σε όλους τους τόνους, άνθρωπος πείσμων και ιεράρχης αγαπητός, ο κατά κόσμον Διονύσιος Ρούσσας με καταγωγή από τη Σαλμώνη του Πύργου Ηλείας, έγινε Μητροπολίτης Θεσσαλονίκης τον Απρίλιο του 2004 και η εκλογή του -με μετάθεση μάλιστα από την Αλεξανδρούπολη, όπου ήταν ως τότε Μητροπολίτης- σημαδεύτηκε από μια μεγάλη κρίση μεταξύ της Εκκλησίας της Ελλάδος και του Οικουμενικού Πατριαρχείου.
Ο τότε Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και Πάσης Ελλάδος, μακαριστός Χριστόδουλος, δεν είχε στείλει τους καταλόγους των υποψηφίων στο Οικουμενικό Πατριαρχείο, όπως προβλέπει ο Καταστατικός Χάρτης κι ακολούθησε μια σοβαρή κρίση μεταξύ των δύο πλευρών. Το Οικουμενικό Πατριαρχείο διέγραψε τον Χριστόδουλο από τα Εκκλησιαστικά Δίπτυχα και χρειάστηκαν μεγάλες πιέσεις για να επανέλθει η κανονικότητα και να γίνει εν τέλει η ενθρόνιση του Άνθιμου στις 18 Ιουνίου 2004 στον Καθεδρικό Ναό της Του Θεού Σοφίας.
Έτσι, από την έλευσή του κιόλας φέβηκε πως ο Μητροπολίτης δεν θα περιορίζεται στα ιεραρχικά του καθήκοντα. Είχε άποψη για πλήθος ζητημάτων, την υποστήριζε με πάθος, ενώ φημολογείται και δεν πήρε εύκολα την απόφαση να κλείσει τον 60ετή του κύκλο τον Αύγουστο του 2023 και χρειάστηκε να δεχτεί έντονες πιέσεις για να αποχωρήσει. Τα σοβαρά προβλήματα υγείας που αντιμετώπιζε καθιστούσαν δύσκολη την ανταπόκρισή του στις αυξημένες υποχρεώσεις μιας μεγάλης Μητρόπολης, όπως αυτή της Θεσσαλονίκης, αλλά ο ίδιος πίστευε πως μπορούσε να παραμείνει στη θέση του. Υπέβαλε την παραίτησή του στις 8 Αυγούστου του 2023, αλλά δεν εγκατέλειψε την πόλη και τη Μητρόπολη, ενώ ο νέος Μητροπολίτης κ. Φιλόθεος τον είχε δίπλα του στις λειτουργίες, τουλάχιστον το πρώτο διάστημα και πάντοτε μιλά με θερμά λόγια για εκείνον.
Η κόντρα που έγραψε ιστορία
Πανταχού παρών στα μεγάλα γεγονότα, με καλές σχέσεις με την πολιτική και τοπική ηγεσία της πόλης, ο Άνθιμος δεν άφηνε τίποτε να πέσει κάτω. Σχολίαζε τα τεκταινόμενα στην εγχώρια πολιτική σκηνή, τις διεθνείς εξελίξεις, τις κρίσεις, είχε άποψη για όλα και για όλους. Αναμφισβήτητα μια από τις πιο έντονες σχέσεις αγάπης-μίσους ήταν με τον αείμνηστο πρώην δήμαρχο Γιάννη Μπουτάρη. Εκρηκτικοί κι ανυποχώρητοι χαρακτήρες και οι δύο ξεκίνησαν μια λυκοφιλία, στην πορεία ωστόσο δήμαρχος και Μητροπολίτης συνεργάστηκαν αρμονικά. Ή έτσι τουλάχιστον έδειχναν.
Πριν ακόμη εκλεγεί δήμαρχος, το 2010, ο Γιάννης Μπουτάρης προσπαθούσε να αποτινάξει η Θεσσαλονίκη τη ρετσινιά της συντηρητικής εσωστρεφούς ψυχοκόρης και μιλούσε συνεχώς για το «τρίγωνο της συμφοράς», Ψωμιάδη-Παπαγεωργόπουλο-Άνθιμο. Ειδικά μάλιστα για τον τελευταίο έλεγε πως «ο Άνθιμος μου θυμίζει Μουτζαχεντίν».
Πώς λοιπόν να μην προκαλέσει την οργή του Άνθιμου, ο οποίος τον είδε τη χρονιά εκείνη στην εκκλησία του Αγίου Δημητρίου ανήμερα της γιορτής του Πολιούχου και ανέκραξε «τι θες εσύ εδώ;», για να προσθέσει στο ίδιο οργισμένο ύφος «Πρόσεχε καλά! Όσο ζω εγώ, δήμο δεν θα δεις!». Ταυτόχρονα δε πλησίασε και τον τότε πρωθυπουργό Γιώργο Παπανδρέου γρυλίζοντας στο αφτί του «μαζέψτε τον Μπουτάρη. Θα γίνουμε άνω κάτω».
Ο Μπουτάρης είδε δήμο, έστω και με διαφορά μόλις 328 ψήφων έναντι του αντιπάλου του, του βουλευτή της ΝΔ, Κώστα Γιουλέκα. Στη θεία λειτουργία εκείνης της Πρωτοχρονιάς βρέθηκαν και οι δύο στη Μητρόπολη και στην ερώτηση αν έλιωσαν οι πάγοι μεταξύ τους ο μεν Άνθιμος απάντησε «είχαν λιώσει ήδη», ο δε Μπουτάρης -που εν τω μεταξύ είχε δώσει πολιτικό όρκο και δεν χρειάστηκε τις υπηρεσίες του Μητροπολίτη-, με το γνωστό σκωπτικό του ύφος δήλωσε, «θέσαμε το κοινωνικό πλαίσιο συνεργασίας, από εκεί και ύστερα όμως, μην τρελαίνεστε, δεν θα είμαστε και αγκαλιά όλη τη μέρα…».
Αργότερα βέβαια, τον Απρίλιο του 2013, οι δυο τους έδωσαν κοινή συνέντευξη τύπου για δράσεις και πρωτοβουλίες που ανέλαβαν σε θέματα προστασίας του περιβάλλοντος, ανακύκλωσης και καθαριότητας, με τον δήμαρχο να λέει «και τα ζευγάρια σκοτώνονται μεταξύ τους. Το θέμα είναι να μην έχουμε διαζύγιο....Έχουμε ένα κοινό πράγμα: Την αγάπη για την πόλη» και τον κ. Άνθιμο να συμφωνεί υπομειδιώντας.
Η σχέση δεν ομαλοποιήθηκε ποτέ, άλλωστε και οι δυο ήταν εκρηκτικοί χαρακτήρες και δεν υποχωρούσαν εύκολα. Είναι μάλιστα χαρακτηριστικό πως σε συνέντευξή του σε τοπική εφημερίδα και με αφορμή τη δήλωση Μπουτάρη πως «ο Άνθιμος είναι ακραίων αντιλήψεων», ο τότε Μητροπολίτης ανέφερε: «Είναι βλακεία αυτό που είπε ο Μπουτάρης! Ο Μπουτάρης είναι δήμαρχος για μιάμιση θητεία. Εμένα ο Θεός με αξίωσε 52 χρόνια στη Θράκη και στη Μακεδονία να κάνω αυτό που είναι δυνατό και εφικτό για να υπηρετήσουμε ανθρώπους».
Η μελανή σελίδα του Παπάφειου
Το πέρασμά του από την πόλη τα τελευταία 20 χρόνια συνοδεύτηκε από εντάσεις και συγκρούσεις και με άλλους, ωστόσο το πιο μελανό σημείο στη διάρκεια της διακονίας του στη Θεσσαλονίκη, ήταν η υπόθεση του Παπάφειου με τις καταγγελίες ανήλικου τρόφιμου του ορφανοτροφείου για βιασμούς κατ΄ εξακολούθηση από επίσης ανήλικους και επίσης τρόφιμους. Οι καταγγελίες έγιναν το 2012 και εκείνο που προκάλεσε αλγεινή εντύπωση ήταν η εισαγγελική πρόταση πως υπήρξε προσπάθεια ομερτάς και συγκάλυψης από τη διοίκηση του ιδρύματος, πρόεδρος του οποίου ήταν ο Άνθιμος. Σε βάρος του ίδιου και άλλων πέντε μελών της διοίκησης ασκήθηκαν διώξεις για τα αδικήματα της παράβασης καθήκοντος και της υπόθαλψης εγκληματία και ο Άνθιμος κάτω από το βάρος των αποκαλύψεων αναγκάστηκε να εκδώσει ανακοίνωση στην οποία χαρακτήριζε το περιστατικό ως «το μοναδικό στην υπερεκατονταετή ιστορία του ιδρύματος», ζητώντας να «μην χρησιμοποιηθεί ως αφορμή για την δυσφήμηση του έργου μας». Το 2016 το βούλευμα του Συμβουλίου Πλημμελειοδικών Θεσσαλονίκης τον απάλλαξε από τις κατηγορίες, αλλά η υπόθεση μένει γραμμένη με μαύρο χρώμα στην ιστορία του Παπάφειου.
Πολιτικές παρεμβάσεις
Ο Άνθιμος σχολίαζε την πολιτική επικαιρότητα, κάποιες φορές λιγότερο κομψά και δεχόταν στο γραφείο του στελέχη της κεντρικής πολιτικής σκηνής, της τοπικής αυτοδιοίκησης, εκπροσώπους φορέων, κ.ά., ενώ πάντα ήθελε αυτός να κάνει την τελευταία δήλωση της συνάντησης. Οι επιλογές του ωστόσο δεν ήταν πάντα αποδεκτές - κάποιες μάλιστα ήταν και προκλητικές. Σωρεία αντιδράσεων και αρνητικών σχολίων προκάλεσε η συνάντηση που είχε στο γραφείο του στη Μητρόπολη τον Μάρτιο του 2017 με τον αρχηγό της Χρυσής Αυγής Νίκο Μιχαλολιάκο και τη σύζυγό του, Ελένη Ζαρούλια. Οι τρεις τους φωτογραφήθηκαν χαμογελαστοί σαν να γνωρίζονταν χρόνια και συζήτησαν -όπως αναφέρθηκε σε σχετική ανακοίνωση- θέματα της τρέχουσας επικαιρότητας και της ορθοδοξίας.
Μιλούσε πάντα για τη Μακεδονία, τη μακραίωνη ιστορία της και ήταν μεταξύ των 22 μητροπολιτών της Μακεδονίας που υπέγραψαν επιστολή τον Δεκέμβριο του 2018 εκφράζοντας την αντίθεσή τους στη Συμφωνία των Πρεσπών. Έναν μήνα νωρίτερα, σε τηλεοπτική του συνέντευξη, κληθείς να σχολιάσει τη συνάντηση Τσίπρα-Ιερώνυμου και τις πληροφορίες περί χωρισμού κράτους-εκκλησίας, είπε πως «δεν μπορεί να περάσει αυτή η συμφωνία, τέτοια ενέργεια είναι εθνική αυτοκτονία».
Έντονες ήταν οι αντιδράσεις και βαθύ το παρασκήνιο στην αιφνιδιαστική -τελικά- αναγόρευσή του σε επίτιμο διδάκτορα του τμήματος Θεολογίας, μια εκδήλωση που έγινε κυριολεκτικά εν κρυπτώ στο γραφείο του πρύτανη τον Ιούλιο του 2019. Η αναγόρευση είχε ανακοινωθεί για τον Νοέμβριο του 2017, αλλά προκλήθηκε σάλος εντός της πανεπιστημιακής κοινότητας, με αποτέλεσμα να αναβληθεί με το πρόσχημα να οργανωθεί καλύτερα. Είναι χαρακτηριστικό πως μόλις έγινε γνωστό ότι θα αναγορευτεί σε επίτιμο διδάκτορα, αρκετοί πολίτες, μεταξύ αυτών και πανεπιστημιακοί, πήραν την πρωτοβουλία να μαζέψουν υπογραφές μέσω της διαδικτυακής πλατφόρμας avaaz προκειμένου να ακυρωθεί η σχετική απόφαση του ΑΠΘ. Τη δεύτερη μέρα του ψηφίσματος, οι υπογραφές είχαν ξεπεράσει τις 24.000. «Είναι αδιανόητο να τιμούμε με τον οποιονδήποτε τρόπο ανθρώπους με τοξικές, αναχρονιστικές απόψεις», αναφερόταν στο κείμενο της διαδικτυακής καμπάνιας.
Ο καθηγητής και τότε πρόεδρος του Τμήματος Πολιτικών Επιστημών, Άρις Στυλιανού, βγήκε δημόσια και είπε πως η αναγόρευση του Άνθιμου σε επίτιμο διδάκτορα αποτελεί μια «μαύρη μέρα, μία μαύρη σελίδα για το ΑΠΘ» και ανέφερε χαρακτηριστικά: «Ντρέπομαι γι’αυτό και ζητάω συγγνώμη από τους δημοκρατικούς ανθρώπους».
Σταθερά αντίθετος στις εκδηλώσεις του Pride Thessaloniki ήταν αυτός που καθιέρωσε τις αγρυπνίες εν μέσω της παρέλασης, ενώ για την ομοφυλοφιλία έχει πει πως «για την πίστη μας, αγιογραφικά, είναι θανάσιμο αμάρτημα. Είναι γραμμένο στην Αγία Γραφή, δεν χωράει κουβέντα» και σε κήρυγμά του «πότε υπήρξε τέτοιο φαινόμενο 2015 χρόνια να παντρεύεται άνδρας τον άνδρα και γυναίκα τη γυναίκα; Αλλά και να θέλουν ποιος τους δίνει το δικαίωμα να έχουν ξένα παιδιά, για να τα μεγαλώσουν και να τους πουν τι; Ούτε τα ζώα δεν έχουν τέτοιες διαθέσεις… Κύριε Ελέησον».
Λίγο πριν αποχωρήσει από τη Μητρόπολη, το καλοκαίρι του 2023 ήρθε στο προσκήνιο μια υπόθεση που έχει οσμή σκανδάλου σε έναν από τους μεγαλύτερους ναούς της πόλης και της Μητρόπολης, αυτόν του Κυρίλλου και Μεθοδίου στη Νέα Παραλία. Οι διωκτικές αρχές ξεκίνησαν έρευνα μετά από καταγγελίες για αρπαγή μεγάλων ποσών που κατέθεσαν ως δωρεές, γνωστοί επιχειρηματίες, ενώ έγιναν αναφορές και για κύκλωμα σεξουαλικής εκμετάλλευσης νεαρών ατόμων.
Μεγάλο, αθόρυβο φιλανθρωπικό έργο
Όσο θορυβώδεις ήταν οι παρεμβάσεις του στη δημόσια σφαίρα, τόσο αθόρυβα κινούνταν στο φιλανθρωπικό του έργο για να στηρίξει όσους είχαν ανάγκη. Έστησε 14 συσσίτια σε ισάριθμες ενορίες, στα οποία μπορούν να βρουν φαγητό άποροι χωρίς καμία διάκριση και συχνά πυκνά επισκεπτόταν τα κατηχητικά σχολεία και συνομιλούσε με τα παιδιά. Με προσωπική του απόφαση παραχωρήθηκε το οικοτροφείο στην Ιερά Μονή Αγίας Θεοδώρας στο κέντρο της πόλης για να φιλοξενούνται κληρικοί ομόδοξων Πατριαρχείων που φοιτούν στο ΑΠΘ, ενώ άποροι φοιτητές διαμένουν δωρεάν στο οικοτροφείο του Αγίου Αντωνίου και στον ξενώνα Παναγία η Δεξιά. Φροντίδα στους ηλικιωμένους παρέχει το Χαρίσειο Γηροκομείο και πλούσιο είναι το έργο του Εκπαιδευτικού και Πολιτιστικού Ιδρύματος «Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς», το οποίο συστεγάζεται με την Ανώτατη Εκκλησιαστική Ακαδημία Θεσσαλονίκης στην Πυλαία.
Σήμερα, Πέμπτη 13 Μαρτίου 2025, γράφεται το τέλος εποχής για τον Μητροπολίτη, πρώην Θεσσαλονίκης, Άνθιμο. Για τις επόμενες τρεις μέρες το ποίμνιό του περίλυπο θα σκύβει το κεφάλι μπροστά στο σκήνωμά του και θα του εύχεται «καλό ταξίδι στο φως», ενθυμούμενο την παρουσία του εντός των Ναών και των ιδρυμάτων που διακονούσε. Μετά, θα αναλάβει η ιστορία να κρίνει με τρόπο αυστηρό μεν, δίκαιο δε, την πολύχρονη παρουσία του, την ιεροσύνη του κυρίως, αλλά και τη δημόσια παρουσία του...
voria.gr
