Μίλησαν με την ακόλουθη σειρά ο Γιώργος Καμίνης (Βουλευτής του Κινήματος Αλλαγής – ΠΑΣΟΚ και πρώην Δήμαρχος Δήμου Αθηναίων), ο Μανώλης Όθωνας (πρώην Υπουργός και Διευθυντής του Γραφείου της Φώφης Γεννηματά), ο Γιώργος Παπακωνσταντίνου (καθηγητής και Διευθυντής στο School of Transnational Governance του European University Institute, πρώην Υπουργός Οικονομικών και Ευρωβουλευτής) και η η Άννα Διαμαντοπούλου (Πρόεδρος του Δικτύου, πρώην Υπουργό και Επίτροπος). Το συντονισμό έκανε ο Λευτέρης Παπαγιαννάκης (Διευθυντής του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου για τους Πρόσφυγες και πρώην Αντιδήμαρχος Δήμου Αθηναίων).

Ο Στέφανος Παραστατίδης έθεσε τα βασικά διλήμματα της σύγχρονης Σοσιαλδημοκρατίας, προσδιορίζοντας τους λόγους που παραμένει επίκαιρη και κυρίως αποτελεί απάντηση στα πολιτικά ερωτήματα της εποχής. Όπως ανέφερε η απάντηση πρέπει και οφείλει να είναι ο πολιτικός λόγος και οι ιδέες, επισημαίνοντας την αναγκαιότητα για μία Αλλαγή Παραδείγματος έναντι των αδιέξοδων διλημμάτων του χθες, μέσα από τις ιδέες μας, τις προτάσεις μας, τις δράσεις μας. Συγκεκριμένα ανέφερε:

«Είμαστε η χώρα που αδυνατεί να επιφέρει την κάθαρση στην πελατειακή λειτουργία του κράτους και εξακολουθεί να το αντιμετωπίζει ως λάφυρο προς διανομή από τον εκάστοτε νικητή των εκλογών. Είμαστε η χώρα που χρεοκόπησε και έριξε στην πυρά όσους διέγνωσαν το γιατί, αναπαράγοντας τις αιτίες χρεοκοπίας και επιζητώντας την παραμονή σε ένα φαύλο κύκλο χωρίς τελειωμό. Αυτό πρέπει να αλλάξει.

Συνοψίζοντας, δοκίμασα να περιγράψω τη μεγάλη εικόνα, ξεκινώντας από την ιστορία της σοσιαλδημοκρατίας. Μιας ιδεολογίας που έφερε μια τεράστια ρήξη και άλλαξε τον κόσμο προς το καλύτερο. Και τον άλλαξε βάζοντας στο επίκεντρο το λόγο και τη δημοκρατία αντί για τα όπλα, τη βία και τον αυταρχισμό. Το έκανε φέρνοντας στο προσκήνιο τους αόρατους ανθρώπους του χθες, βγάζοντας τους απ’ το περιθώριο και τις σκιές. Οι προκλήσεις που έχουμε μπροστά μας σήμερα σε έναν σύνθετο κόσμο μοιάζουν καινούριες αλλά το κεντρικό ερώτημα που αντιμετωπίζουμε πατάει σε μια παλιά εικόνα: πώς θα αντιστρέψουμε την ισχύ που συγκεντρώνεται όλο και περισσότερο στα χέρια των λίγων; Και πώς θα προστατεύσουμε τους πολλούς αδύναμους από αυτή την εντεινόμενη ασυμμετρία ισχύος;

Στην χώρα μας εξακολουθούμε είμαστε εγκλωβισμένοι σε κοκορομαχίες, στρατοπεδοποίηση και ψευτοδιλήμματα άλλων εποχών. Παγιδευμένοι σε ένα αδιέξοδο που είναι και παλιό και απωθητικό για τον κόσμο. Πρέπει να φύγουμε απ’ όλα αυτά.

Χρειαζόμαστε Αλλαγή παραδείγματος. Στην καρδιά αυτού του νέου παραδείγματος είναι για μένα το τρίπτυχο

1) δημοκρατία & αντίβαρα,

2) ανοιχτοί πολιτικοί και οικονομικοί θεσμοί και

3) ισχυρή, χειραφετημένη κοινωνία.»

Μάλιστα επισήμανε ότι η Σοσιαλδημοκρατία δεν κλείνει εδώ, γιατί η πολιτική είναι, όπως κι ζωή, ένα συναρπαστικό ταξίδι που το κάνουμε παρέα με συνοδοιπόρους. Όσο μακρύ και αν είναι το ταξίδι αυτό».

Ο Γιώργος Καμίνης μίλησε για τις προϋποθέσεις συνεργασίας των προοδευτικών κομμάτων ενώ επισήμανε ότι τα τελευταία οκτώ χρόνια το ΠΑΣΟΚ προσπαθεί να βρει τον βηματισμό του, διεκδικώντας από τον ΣΥΡΙΖΑ την ηγεμονία στον ευρύτερο χώρο της κεντροαριστεράς. Συγκεκριμένα ανέφερε:

«Είναι αποφασιστικού χαρακτήρα η σχέση που οικοδομεί η σοσιαλδημοκρατία με τον δημόσιο τομέα. Αν θα υποστηρίξει σθεναρά τη διαφάνεια και τη δημόσια λογοδοσία, την αξιοκρατία, την αποκέντρωση της εξουσίας, την ανεξαρτησία της δικαιοσύνης, με λίγα λόγια κάθε αρχή και αξία που οικοδομεί θεσμούς που λειτουργούν υπέρ της κοινωνίας. Θεσμούς που σε τελική ανάλυση ενδυναμώνουν την ίδια την κοινωνία, εξοπλίζοντας με δικαιώματα τους πολίτες και τονώνοντας συνάμα την ευθύνη τους απέναντι στο κοινωνικό σύνολο.

Οι αρχές αυτές συγκροτούν βεβαίως την πολυεπίπεδη σχέση της σοσιαλδημοκρατίας όχι μόνο με το εθνικό κράτος αλλά και με τις διεθνείς ή διακρατικές οντότητες μέσα στις οποίες καλείται να ασκήσει την επιρροή της. Και για να επιστρέψουμε εκεί από όπου ξεκινήσαμε, οφείλουμε να συμφωνήσουμε πως η παγκοσμιοποίηση είναι ένα φαινόμενο που δεν έχει επιστροφή.

Το ζητούμενο για τη σοσιαλδημοκρατία λοιπόν δεν είναι η αμυντική αναδίπλωση στα στενά όρια του έθνους κράτους, αλλά το πώς θα σταματήσει τον εκτροχιασμό της παγκοσμιοποίησης από μια διαδικασία που ευνοεί τους λίγους σε μια άλλη υπέρ των πολλών, από την απορρύθμιση των αγορών στην οικεία στη σοσιαλδημοκρατία πολιτική της ρύθμισης, σήμερα όμως πια σε πλανητικό επίπεδο. Για τις ευρωπαϊκές χώρες λοιπόν, όπου γεννήθηκε και άκμασε η σοσιαλδημοκρατία, ο μόνος δρόμος είναι η διαρκής εμβάθυνση της διαδικασίας προς την ευρωπαϊκή ενοποίηση».

Ο Μανώλης Όθωνας αναφέρθηκε στις κυβερνητικές συνεργασίες με σαφείς και εκ των προτέρων γνωστούς προγραμματικούς όρους που θα μπορούσαν να είναι η απάντηση για πολιτική και κυβερνητική σταθερότητα. Επισήμανε ωστόσο ότι στην Ελλάδα του 2023 με δεδομένα τις πολιτικές συνθήκες, το πολιτικό σύστημα και τους διαφαινόμενους πολιτικούς συσχετισμούς, δεν υπάρχουν θεμελιώδεις προϋποθέσεις για την συγκρότηση κυβερνητικού σχήματος συνεργασίας που θα προωθήσει σοσιαλδημοκρατικές πολιτικές.

Συγκεκριμένα ανέφερε:

«Σήμερα που υπάρχει ξανά μια έντονη κινητικότητα στην ανακατανομή της γεωπολιτικής και οικονομικής ισχύος και σε ένα κόσμο που αλλάζει με φρενήρεις ρυθμούς τεχνολογικής εξέλιξης οι απαντήσεις θα αναζητηθούν στη βάση των αρχών της "ιστορικής" ευρωπαϊκής σοσιαλδημοκρατίας και στα διακριτά αλλά άλληλο-συμπληρωματικά χαρακτηριστικά της Αλλαγής και του Εκσυγχρονισμού», ενώ τόνισε:

«Πιστεύω ότι πρέπει να προτάξουμε να υπηρετήσουμε το λαό και τη χώρα όχι προφανώς ως κόμμα διαμαρτυρίας αλλά ως κόμμα εξουσίας που διατυπώνει, εκφράζει, διεκδικεί και συμβάλλει την προώθηση των κοινωνικών και πολιτικών αιτημάτων της περιόδου με όρους σύγχρονης Σοσιαλδημοκρατίας που ναι, επιστρέφει ξανά στο προσκήνιο. Ως κόμμα εξουσίας που δεν  έχει όμως την εξουσία ως αυτοσκοπό αλλά ως μέσο υπηρέτησης αρχών, αξιών και πολιτικών επιλογών. Ως κόμμα εξουσίας που έχει την πίστη, την αυτοπεποίθησή και το πάθος να διεκδικήσει την εξουσία και όχι να την επαιτεί ούτε να του απονέμεται ή να του επιβάλλεται από εξωθεσμικά κέντρα για να λειτουργεί ως αναγκαίο κακό ή ως άλλοθι. Και ναι, κανείς μας δεν θα συμβιβαστεί με ένα ΠΑΣΟΚ «ΚΚΕ του Κέντρου» αλλά σας καλώ να μην συμβιβαστούμε ούτε με ένα ΠΑΣΟΚ «Τσόντα ή Εταίρα του Κέντρου.

Μια τέτοια καθαρή θέση απαιτεί υπερβάσεις και πιθανόν μεταθέτει χρονικά την εφαρμογή πολιτικών που πράγματι είναι επείγουσες για τη χώρα. Αυτό όμως τελικά είναι ευθύνη και απόφαση των πολιτών. Αναγνωρίζω ότι ο δρόμος αυτός είναι δύσκολος, επίπονος, ανηφορικός. Δρόμος που δεν οδηγεί κάποιους μονίμως εν αναμονή υπουργούς στο προσκήνιο ξανά αλλά είναι ο μόνος που μπορεί να οδηγήσει  την Σοσιαλδημοκρατία στο προσκήνιο ξανά».

Ο Γιώργος Παπακωνσταντίνου μίλησε για το ρόλο της Σοσιαλδημοκρατίας σε περιόδους κρίσεων με ιδιαίτερες αναφορές στην κρίση του 2009. Όπως επισήμανε χρειάστηκε μια σοσιαλδημοκρατική κυβέρνηση και να αναλάβει τον επώδυνο ρόλο να αντιμετωπίσει μια κατάσταση που ουδείς ανέλαβε πριν, ενώ στάθηκε στους λόγους που κατέρρευσε η κυβέρνηση: «Έχει να κάνει με την υποκρισία του υπόλοιπου πολιτικού συστήματος που κρύφτηκε πίσω από εμάς -από τα δεξιά και τα αριστερά μας. Αλλά και εμείς οι ίδιοι δεν είχαμε εμπιστοσύνη σε αυτό που κάναμε. Ήταν η δική μας αδυναμία να στηρίξουμε τις επιλογές που ήταν απαραίτητες για την χώρα. Δυστυχώς δεν υπήρχαν άλλες τότε, το έδειξε η ιστορία». Όπως τόνισε ο Γιώργος Παπακωνσταντίνου, το ΠΑΣΟΚ ανέλαβε την ευθύνη που δεν αναλάμβανε κανείς, κανένα κόμμα, επειδή ακριβώς αυτές τις αξίες έχει, ενώ επισήμανε ότι είναι αναγκαίο, για να αποφύγουμε τα λάθη του παρελθόντος, πρέπει να καταλήξουμε από κοινού στα αίτια που οδήγησαν τη χώρα σε αυτή τη χρεοκοπία και δήλωσε: «Μια χώρα και ένας πολιτικός χώρος που δεν μαθαίνει από τα λάθη του είναι καταδικασμένος να τα ξανακάνει».

Ο Γιώργος Παπακωνσταντίνου άσκησε κριτική στην κυβέρνηση και το αφήγημά της που δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα, επισημαίνοντας ότι «Ως χώρα, είμαστε έτοιμοι να επαναλάβουμε τα ίδια λάθη. Απέναντι σε μια κυβερνητική πρόταση σήμερα που λέει ότι όλα γίνονται σωστά και έχει μελανά σημάδια σε θέματα αρχών και απέναντι σε μια άλλη, που θέλει να διαγράψει και να ξεχάσουμε τις δυσκολίες που περάσαμε και υπόσχεται πράγματα που δεν γίνονται, πρέπει κάποιος να βγει και να πει την αλήθεια, να έχει προτάσεις. Αναλωνόμαστε να συζητάμε πότε θα γίνουν εκλογές, ποιοι θα είναι στα ψηφοδέλτια και δεν μιλάμε για τα δύσκολα που πρέπει να κάνουμε -αυτό είναι η διαφορά ανάμεσα σε άλλους πολιτικούς χώρους και τον χώρο της σοσιαλδημοκρατίας, που είναι ο μόνος που νομίζω μπορεί να αρχίσει να δίνει κάποιες απαντήσεις».

Η Άννα Διαμαντοπούλου στάθηκε στην ανάγκη εκπροσώπησης του πολιτικού κέντρου και ανέφερε: «Πρέπει να εξηγήσουμε τι σημαίνει σοσιαλδημοκρατία στον 21ο αιώνα στην Ελλάδα. Όταν αναφερόμαστε στο προσκήνιο θα πρέπει να σκεφτούμε: Αν εννοούμε ότι έρχονται στο προσκήνιο οι αρχές και οι αξίες, δηλαδή ελευθερία και ισότητα, αλληλεγγύη, συναινέσεις, αναδιανομή. Η απάντηση είναι ΝΑΙ. Επίσης θα πρέπει να απαντήσουμε αν έρχονται στο προσκήνιο γνωστές πολιτικές που αφορούν την οικονομία, την παραγωγή, το μοντέλο εργασίας, τον ανταγωνισμό. Η απάντηση είναι ΟΧΙ. Χρειαζόμαστε νέες πολιτικές σε έναν νέο κόσμο. Αν πρέπει να απαντήσουμε αν έρχεται στο προσκήνιο η σοσιαλδημοκρατία ως κυβέρνηση η απάντηση είναι και ΝΑΙ και ΟΧΙ.

Στις περισσότερες χώρες τα σοσιαλδημοκρατικά κόμματα βρίσκονται σε συνασπισμούς κομμάτων και όχι με αυτοδυναμία στην κυβέρνηση. Μιλούμε λοιπόν για πίστη σε αρχές και αξίες, για νέες πολιτικές και για ανάγκη συνεργασιών. Ένα κόμμα που θέλει σήμερα να πείσει για την ταυτότητα της σοσιαλδημοκρατίας το 2023 στην Ελλάδα των συνεχών κρίσεων και των ιδιαίτερων προβλημάτων πρέπει να αναπτύξει την δική του σαφή και πολλές φορές υπερβατική και συγκρουσιακή πρόταση.  

Πρώτο και βασικό θέμα είναι η προσέγγιση του εθνικού ζητήματος με ένα νέο εθνικό αφήγημα που λαμβάνει άποψη του όχι μόνο το νέο γεωπολιτικό σκηνικό αλλά και το νέο επιθετικό, αναθεωρητικό αφήγημα της Τουρκίας που ήρθε για να μείνει.  Το δεύτερο μεγάλο ζήτημα αφορά την παραγωγή και την νέα αγορά εργασίας. Χρειάζεται πρόταση για την προσέλκυση επενδύσεων και για την στήριξη των παραγωγικών μονάδων: Βιοτεχνία, βιομηχανία, υπηρεσίες και ένας νέος χάρτης εργασιακών δικαιωμάτων. Πρωτίστως όμως θα πρέπει να γίνει κυρίαρχο σύνθημα και να αποτελεί μέρος της ταυτότητας του κόμματος ο κυρίαρχος στόχος του ψηφιακού μετασχηματισμού και της 4ης Βιομηχανικής Επανάστασης.

Ως χώρα χάσαμε τρεις Βιομηχανικές Επαναστάσεις φαίνεται όμως πως έχουμε την δυνατότητα να διεκδικήσουμε ακόμα και πρωτοπορία στην τέταρτη. Από θεμελιώδεις αλλαγές στον αγροτικό τομέα μέχρι τα νοσοκομεία, την λειτουργία των δικαστηρίων, την παιδεία και το σύστημα κοινωνικής προστασίας.

Το δημογραφικό που απαιτεί αλλαγή του μοντέλου κοινωνικής προστασίας, με κατεύθυνση των πόρων κυρίως στις πολιτικές για το παιδί. Αυτό σημαίνει επένδυση στη ζωή των νέων ανθρώπων , στην υποστήριξη τους στην αγορά εργασίας και κυρίως στη φροντίδα και εκπαίδευση από την ώρα που γεννιούνται τα παιδιά μέχρι την ώρα που ενηλικιώνονται.

Στα νέα μεγάλα ζητήματα της ταυτότητας, του φύλου, των νέων μορφών οικογένειας, ζητήματα που αποτελούν μια νέα κοινωνική επανάσταση απαιτούνται επεξεργασίες με ειδικούς επιστήμονες, ενημέρωση και επιμόρφωση και διατύπωση πολιτικών θέσεων που δεν αναπαράγουν απλά σλόγκαν.

Μεταναστευτικό: Τα σοσιαλδημοκρατικά κόμματα που είναι αυτή τη στιγμή σε κυβερνήσεις έχουν υιοθετήσει νέες πολιτικές στο μεταναστευτικό από εκείνες της δεκαετίας του ΄80. Οι πολιτικές αυτές συνδυάζουν την προστασία και την ενσωμάτωση με τον σεβασμό των ευρωπαϊκών κανόνων και της εθνικής κουλτούρας. Συνεργάζονται δε μεταξύ τους και επιμένουν σε μια κοινή ευρωπαϊκή πολιτική για την είσοδο των μεταναστών στην Ευρωπαϊκή Ένωση αλλά και για την ανάγκη παραμονής τους στις χώρες τους. Υπάρχει ανάγκη στους πολίτες που για πολλούς λόγους έχουν απαξιώσει την πολιτική, τους πολιτικούς και τις ιδεολογίες, η επίκληση της σοσιαλδημοκρατίας να ταυτίζεται με 3 - 4 σαφείς πολιτικές που προσελκύουν τους πολίτες ενός εξαιρετικά διευρυμένου κέντρου το οποίο είναι και αυτό που κάνει την διαφορά πάντα στις εκλογές».