Οι διοικητικές μεταρρυθμίσεις που πραγματοποιούνται τις τελευταίες δεκαετίες στην Ελλάδα στοχεύουν πρωταρχικά στην αποκέντρωση του κράτους και στην ενδυνάμωση της περιφέρειας και των φορέων της τοπικής αυτοδιοίκησης. Κανείς δεν αμφισβητεί τις προσπάθειες που έγιναν για την υπέρβαση του συγκεντρωτισμού στην Ελλάδα, που παραμένει ωστόσο η πιο συγκεντρωτική χώρα της Ευρώπης.
Οι όποιες απόπειρες μεταφοράς αρμοδιοτήτων προς την αυτοδιοίκηση και τις περιφερειακές υπηρεσίες, με σημαντικές αλλαγές, όπως η καθιέρωση της κρατικής περιφέρειας, της αιρετής νομαρχιακής αυτοδιοίκησης και του Καποδίστρια και η καθιέρωση των Κεντρικών Αυτοτελών Πόρων (ΚΑΠ) [ΣΑΤΑ-ΕΠΤΑ-ΘΗΣΕΑΣ], αναβάθμισαν τη θέση της τοπικής αυτοδιοίκησης στο πολιτικο-διοικητικό μας σύστημα, χωρίς όμως να την καταστήσουν τόσο ισχυρή και αποτελεσματική όσο είχε αρχικά επιδιωχθεί.
Σε γενικές γραμμές, δεν μπορούμε να αρνηθούμε και να μειώσουμε τη σημασία των αλλαγών που επήλθαν με το πρόγραμμα Ι. Καποδίστριας, αλλά σε σύγκριση με τους στόχους που είχαν τεθεί αρχικά, τα αποτελέσματα υπολείπονται των αρχικών προβλέψεων και δεν ήταν ομοιόμορφα. Άλλοι δήμοι προχώρησαν περισσότερο και άλλοι λιγότερο. Προβάλει όμως σήμερα πιο επιτακτική από ποτέ η ανάγκη να ενισχυθεί γενικά η περιφέρεια και οι δήμοι να γίνουν δυνατοί και αυτόνομοι.
Οι δυνατότητες που εμφανίστηκαν με την τελευταία αναθεώρηση του Συντάγματος μπορούσαν να στηρίξουν μια διοικητική μεταρρύθμιση. Παρά τη συνταγματική πρόβλεψη για επιτελικό κράτος με αποκεντρωμένα όργανα εξοπλισμένα με αποφασιστικές αρμοδιότητες και δύο λειτουργικούς και ικανούς βαθμούς αυτοδιοίκησης, τα χρόνια πέρασαν εις βάρος όλων μας, άπρακτα, για να φτάσουμε στο σημερινό τολμηρό βήμα που σε επίπεδο τοπικής αυτοδιοίκησης φέρει το όνομα «Καλλικράτης».
Αναμένοντας τις αλλαγές που η ευρύτερη διοικητική μεταρρύθμιση και το σχέδιο «Καλλικράτης» θα επιφέρουν στη διοικητική διάρθρωση και οργάνωση της χώρας, υπογραμμίζουμε το γεγονός ότι η μεταρρύθμιση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης δεν πρέπει να περιορίζεται στη διοικητική συνένωση των σημερινών ΟΤΑ και σε ένα αποκλειστικά δομικό περιεχόμενο. Επιπλέον, δεν μπορεί μια τόσο ευρεία μεταρρύθμιση να στηρίζεται αποκλειστικά κατά βάση στο πληθυσμιακό κριτήριο και σε άλλα «συμπληρωματικά» κριτήρια, παραμερίζοντας την ανάγκη κατάρτισης ενός ολοκληρωμένου προγράμματος και μιας καλά μελετημένης πολιτικής.
Μια ουσιαστική μεταρρύθμιση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης συνίσταται σε ένα συνολικό πρόγραμμα χωροθέτησης, ρυθμίσεων, ενεργειών, έργων και μέτρων πολιτικής, με διασφαλισμένους πόρους, που θα οδηγήσουν σε ισχυρούς Δήμους, οι οποίοι θα προωθούν την ενεργό συμμετοχή των πολιτών στα κοινά, ενισχύοντας κατ’ αυτόν τον τρόπο την τοπική δημοκρατία και την αποτελεσματικότητα των θεσμών. Γνώμονας των οργανωτικών επιλογών είναι ο πολίτης και η εξυπηρέτηση των αναγκών του. Επιδίωξη όλων είναι η αποτελεσματικότητα στη λειτουργία των Ο.Τ.Α. και η βελτίωση της διοικητικής εξυπηρέτησης σε όλους τους τομείς. Ο στόχος της μεταρρύθμισης που επιδιώκεται πρέπει να είναι η παροχή των διοικητικών υπηρεσιών όσο το δυνατό πιο κοντά στον πολίτη, με την ενίσχυση της υπόστασης του χωριού και της γειτονιάς, ως ζωντανών κυττάρων της τοπικής κοινωνίας. Εδώ αξίζει να σημειωθεί η προσπάθεια που ήδη έχει γίνει σ’ αυτήν την κατεύθυνση, με τη λειτουργία των Τοπικών Συμβουλίων.

Μια συνολική
θεώρηση
Η διοικητική μεταρρύθμιση που βρίσκεται προ των πυλών, πρέπει να αντιμετωπιστεί σοβαρά ως ένα σημαντικότατο πολιτικό εγχείρημα και να είναι αποτέλεσμα εμπεριστατωμένης και σφαιρικής μελέτης, με τη συμμετοχή και τη συνεισφορά όλων μας.
Συμφωνώ με τη διοικητική μεταρρύθμιση και το τολμηρό εγχείρημα του σχεδίου «Καλλικράτης». Υπογραμμίζω όμως ότι χρειάζεται πολιτική βούληση, θάρρος και καθαρή σχέση κεντρικής διοίκησης-τοπικής αυτοδιοίκησης. Ιδίως όσον αφορά τις συνενώσεις των Ο.Τ.Α., πρέπει να ληφθούν υπόψη αντικειμενικά κριτήρια, ώστε να εξασφαλίζεται η δημιουργία βιώσιμων Δήμων που θα παρουσιάζουν προοπτικές ανάπτυξης. Συγκεκριμένα πρέπει να ληφθούν υπόψη τα εξής κριτήρια:
ß Πληθυσμιακά (αριθμός δημοτών, αριθμός κατοίκων, πληθυσμιακή πυκνότητα, κατανομή κατοικιών)
ß Κοινωνικά  (μέσο μέγεθος νοικοκυριού, μορφωτικοί δείκτες, ποσοστό αλλοδαπών)
ß Οικονομικά (απασχόληση, δομή της απασχόλησης, εργασιακή κινητικότητα, εισόδημα)
ß Γεωγραφικά (σχήμα, προσβασιμότητα, εγγύτητα με τα νέα διοικητικά κέντρα, δίκτυα υποδομών)
ß Αναπτυξιακά (δομή της τοπικής οικονομικής δραστηριότητας και γενικότερα της τοπικής ανάπτυξης, η ύπαρξη εκαπιδευτικών και ερευνητικών φορέων, η συμμετοχή σε Κοινοτικά και Εθνικά Προγράμματα)
ß Πολιτιστικά, Ιστορικά
ß Χωροταξικά (επιδίωξη γεωγραφικής/χωρικής ολοκλήρωσης, γεωγραφικής κινητικότητας, ταυτότητας του τόπου) 
Επίσης, η δημιουργία ισχυρών πρωτοβάθμιων Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης προϋποθέτει τουλάχιστον τη λειτουργία ορισμένων υπηρεσιών που θα εξασφαλίζουν σταθερότητα, πληρότητα και ευελιξία στο δημοτικό έργο. Γι αυτόν ακριβώς το λόγο, πρέπει να ληφθούν υπόψη οι υπηρεσίες των υφιστάμενων δήμων και η διάρθρωσή τους. Πόσοι από τους Δήμους διαθέτουν τις ελάχιστες προϋποθέσεις που θέτει το σχέδιο «Καλλικράτης»; Πόσοι Δήμοι διαθέτουν υπηρεσίες Προγραμματισμού, Οικονομική υπηρεσία, Τεχνική υπηρεσία, Υπηρεσία Πληροφορικής, Νομικής υποστήριξης, Διοίκησης και Περιβάλλοντος – Πολιτικής Προστασίας, ώστε να είναι ικανοί αύριο να αναλάβουν την οργάνωση και το βάρος της έδρας ενός σύγχρονου δήμου;
Η ουσιαστική μεταρρύθμιση που επιθυμούμε και πρεσβεύουμε απαιτεί την προσπάθεια όλων μας. Είναι στο χέρι μας, ως ΟΤΑ, ΤΕΔΚ, ΚΕΔΚΕ, να υψώσουμε το ανάστημά μας, να κάνουμε καίριες παρεμβάσεις και προτάσεις για τη βελτίωση του συστήματος διοίκησης. Τολμώ μάλιστα να πω ότι πρέπει να προβλέπονται αυστηρότερες δικλείδες ασφαλείας για τη συμμετοχή των πολιτών στους θεσμούς της Τοπικής Αυτοδιοίκησης.
Οι σύγχρονες συνθήκες, η ευρωπαϊκή πραγματικότητα και οι ραγδαίες αλλαγές που συντελούνται σε παγκόσμιο επίπεδο απαιτούν ανθρώπους με επίπεδο, μόρφωση και γνώσεις για να μπορέσουν να τις ακολουθήσουν.  Έχουμε φτάσει σε ένα σημείο όπου απλά η πολιτική ικανότητα και το μεράκι δεν επαρκούν. Πρέπει οι ίδιοι οι αιρετοί να ενδιαφερθούν για την κατάρτισή τους, και την εκπαιδευτική τους αναβάθμιση.  Μόνο με τη σκληρή μας προσπάθεια και την αξιοποίηση όλων των δυνατοτήτων που μας παρέχονται μπορούμε με αξιώσεις να αντιμετωπίσουμε τις ολοένα αυξανόμενες προκλήσεις που προβάλλουν μπροστά μας.