Οι ρακοσυλλέκτες, οι άνθρωποι που μάζευαν τα χρησιμοποιημένα πανιά, δηλαδή τα ράκη, τροφοδοτούσαν τη βιομηχανία χαρτιού (τότε το χαρτί προερχόταν κυρίως από πανιά) με τις αναγκαίες πρώτες ύλες.
Οι τσιγγάνοι και οι πλανόδιοι σιδεράδες της εποχής, επιδιόρθωναν, μετασκεύαζαν, επαναξιοποιούσαν σιδερένια και άλλα μεταλλικά αντικείμενα και γι’ αυτό έχαιραν μεγάλης εκτίμησης
Στις αρχές του 20ου αιώνα, οι γυρολόγοι μάζευαν ήδη συστηματικά τα χρησιμοποιημένα χαρτιά για ανακύκλωση στην τότε χαρτοβιομηχανία. Την εποχή εκείνη οι εφημερίδες αφού διαβάζονταν δεν κατέληγαν αμέσως για ανακύκλωση, αλλά μετατρέπονταν σε υλικά συσκευασίας για το περιτύλιγμα των προϊόντων διαφόρων επαγγελματιών.
Στην Ελλάδα γύρω στο 1922 ξεκινάει επίσημα αλλά δειλά δειλά η ανακύκλωση του χαρτιού σε συστηματική βάση. Στο χαρτοπολτό που εισάγεται από το εξωτερικό προστίθεται και μικρή ποσότητα χρησιμοποιημένων χαρτιών.
Μέχρι το 1960, η ανακύκλωση αναπτύσσεται με αργά βήματα διότι σταδιακά αυτή την περίοδο αναπτύσσονται οι διάφορες βιομηχανίες που ολοένα και χρειάζονται μεγαλύτερες ποσότητες χαρτιού.
Από την εποχή εκείνη και μετά αρχίζει και η συστηματική ανακύκλωση διότι και οι ανάγκες της βιομηχανίας αυξάνονται αλματωδώς.
Να σκεφτούμε μόνο ότι το 1976 οι ανάγκες χαρτιού ήταν περίπου 400.000 τόνοι και σήμερα έχουμε ξεπεράσει κατά πολύ το 1.000.000 τόνους.
Όταν για την παραγωγή ενός τόνου χαρτιού χρειαζόμαστε κατά μέσο όρο 17 μεγάλα δένδρα, φανταστείτε λοιπόν τη τεράστια σημασία έχει η παραγωγή χαρτιού από υλικά ανακύκλωσης και όχι από κοπή δένδρων.
Ολόκληρα παρθένα δάση καταστρέφονται με όλες τις τραγικές συνέπειες για τον πλανήτη μας προκειμένου να ικανοποιηθούν οι ανάγκες της χαρτοβιομηχανίας.
Οφείλουμε να αποδεχθούμε ότι στον κόσμο αυτό είμαστε προσωρινοί ένοικοι και πρέπει να αφήσουμε χώρο να αναπνεύσουν και να ζήσουν οι επόμενες γενεές.
Δυστυχώς ο σύγχρονος άνθρωπος, μέσα στην παραζάλη της ικανοποίησής του με όλο και περισσότερα υλικά αγαθά, έχει ξεχάσει αυτή τη βασική αρχή.
Προκαλέσαμε την φύση, καταστρέψαμε την φυσική ισορροπία και τώρα φοβόμαστε την εκδίκησή της.
Ξαφνικά νιώθουμε ανίκανοι και ανήμποροι να αντιμετωπίσουμε την αντίδρασή της είτε μέσα από πλημμύρες είτε μέσα από διάφορες θεομηνίες.
Στην μανία υπερπαραγωγής αγροτικών προϊόντων, καταναλώσαμε όλα τα υπολείμματα του υδάτινου πλούτου και τώρα σε πολλές γωνιές του πλανήτη μας, γίνονται ορατά τα σημάδια της ερημοποίησης τεράστιων περιοχών.
Η αλόγιστη χρήση φυτοφαρμάκων και τοξικών ουσιών για την καταπολέμηση δήθεν διάφορων ασθενειών των φυτών, συνέβαλλε στην αλματώδη αύξηση ασθενειών του ανθρώπου και τώρα τι κάνουμε; ψάχνουμε εναγωνίως να εφεύρουμε νέα φάρμακα για τους ανθρώπους και ο κύκλος του χάους καλά κρατεί.
Οι μόνοι κερδισμένοι από αυτή την αδιέξοδη διαδρομή είναι οι κάθε λογής βιομηχανίες που βλέπουν τα κέρδη τους να πολλαπλασιάζονται με ασύλληπτους ρυθμούς.
Δυστυχώς ενώ σχεδόν όλη η Ευρώπη έχει κάνει σοβαρά βήματα στο τομέα της ανακύκλωσης και επαναχρησιμοποίησης διαφόρων υλικών, εμείς στην Ελλάδα βρισκόμαστε ακόμη σε νηπιακό επίπεδο. Οφείλουμε λοιπόν να επιταχύνουμε ώστε να καλύψουμε το χαμένο χρόνο.
Δεν απαιτείται ιδιαίτερος κόπος. Χρειάζεται μόνο να αλλάξουμε συνήθειες και πρακτικές. Δεν είναι δύσκολο το άδειο πλαστικό μπουκάλι του νερού ή το άδειο γυάλινο μπουκάλι του αναψυκτικού ή του αλουμινίου να το συγκεντρώνουμε σε μια διαφορετική σακούλα ώστε να τα μεταφέρουμε στους «μπλε» κάδους της ανακύκλωσης.
Το χαρτί από τις διάφορες συσκευασίες είναι εύκολο, να το πετάξουμε και αυτό στους «μπλε» κάδους. Αρκεί να έχουμε υπόψη μας ότι με αυτή την απλή πράξη μας, κάνουμε κάτι πολύ σπουδαίο. Ναι είναι αλήθεια αυτό. Δεν μπορούμε να αντιληφθούμε πόση ενέργεια εξοικονομούμε και πόσο ωφελείτε το φυσικό περιβάλλον από μια απλή τέτοια κίνηση.
Σιγά - σιγά πρέπει να εκπαιδεύσουμε τα μικρότερα παιδιά ώστε πλέον να γίνει τρόπος καθημερινής συμπεριφοράς, να συγκεντρώνουν τα άδεια μπουκαλάκια ή τενεκεδάκια των αναψυκτικών ή χυμών που πίνουνε.
Η ανακύκλωση λοιπόν είναι η πρόκληση του μέλλοντος. Τρία εκατομμύρια τόνοι οικιακών απορριμμάτων παράγονται ετησίως στην Ελλάδα. Τα απορρίμματα αυτά αρκούν να καλύψουν με τον όγκο τους την εθνική οδό από Ναύπλιο μέχρι Αλεξανδρούπολη, με ένα στρώμα ύψους ενός μέτρου.
Αν σ΄ αυτά προσθέσουμε και τις χιλιάδες τόνους βιομηχανικών και νοσοκομειακών αποβλήτων, καθώς και τις ακόμη μεγαλύτερες ποσότητες αδρανών υλικών που καταλήγουν στις χωματερές, εύκολα καταλαβαίνει κανείς γιατί η διαχείριση των απορριμμάτων έχει εξελιχθεί σε εφιάλτη της κοινωνίας και των Φορέων της.
Μια τυπική ανάλυση των απορριμμάτων ενός αστικού κέντρου δείχνει ότι το 50% του φορτίου του απορριμματοφόρου αποτελείται από οργανικά υλικά (κατάλοιπα τροφίμων δηλαδή), τα οποία θα μπορούσαν υπό προϋποθέσεις να μετατραπούν σε χρήσιμο λίπασμα και εδαφοβελτιωτικό, ενώ ένα ποσοστό 40% είναι υλικά συσκευασίας (δηλαδή χαρτί, γυαλί και μέταλλα).
Θεωρητικά λοιπόν το 90% των απορριμμάτων μπορεί να ανακυκλωθεί, οπότε μια μικρή μόνο ποσότητα μπορεί να καταλήξει σε ειδικούς χώρους υποδοχής.
Αντιλαμβανόμαστε λοιπόν πόσο άδικα επιβαρύναμε το περιβάλλον και τι υποχρεώσεις που έχουμε πλέον, διότι η μόλυνση και η κάθε λογής ρύπανση ξεπέρασε τα όρια ασφαλείας.
Απαιτείται άμεσα η οργάνωση ενός ευρύτατου και καλά μελετημένου σχεδίου τόσο σε κεντρικό επίπεδο όσο και σε επίπεδο Δήμων.
Βέβαια το πρόβλημα των απορριμμάτων σχετίζεται με συνήθειες και επιλογές του κάθε πολίτη ως καταναλωτή και δεν είναι μόνο πρόβλημα νομοθετικών ρυθμίσεων.
Όμως καμία πολιτική μείωσης των απορριμμάτων ή πρόγραμμα ανακύκλωσης δεν μπορεί να πετύχει, αν δεν ενημερωθεί σωστά και δεν ευαισθητοποιηθεί ο καταναλωτής. Είναι απαραίτητο να συνειδητοποιήσουμε όλοι μας ότι το πρόβλημα της διαχείρισης των απορριμμάτων μάς αφορά άμεσα.
Θα πρέπει με την ενημέρωση και την εκπαίδευση να μετεξελιχθούμε σε περιβαλλοντικά υπεύθυνους και ενεργούς πολίτες- καταναλωτές, που μπορούμε να έχουμε κάποιες γενικές αρχές στις αγορές μας όπως παρακάτω :
Ζ Να προτιμούμε συσκευασίες που μπορούν να επιστραφούν και να επαναχρησιμοποιηθούν.
Ζ Όσες συσκευασίες δεν μπορούν να επιστραφούν και ξαναχρησιμοποιηθούν, ας φροντίζουμε να τις δίνουμε για ανακύκλωση.
Ζ Να χρησιμοποιούμε τη δική μας πάνινη τσάντα ή δίχτυ ή οποιαδήποτε τσάντα που μπορεί να επαναχρησιμοποιηθεί στις αγορές μας.
Ζ Να αποφεύγουμε τη χρήση πλαστικών ειδών μιας χρήσης που τόσο επιβαρύνουν το περιβάλλον.
Ζ Να αποφεύγουμε προϊόντα που περιέχουν συστατικά, τα οποία προκαλούν αρνητικές επιπτώσεις, τόσο στην υγεία μας όσο και στο περιβάλλον.
Ζ Να χρησιμοποιούμε μπαταρίες που δεν έχουν κάδμιο ή υδράργυρο.
Ζ Να προτιμάμε λάμπες φωτισμού μεγαλύτερης ζωής και χαμηλών ενεργειακών απαιτήσεων.
Τελικός στόχος όλων των παραπάνω δεν είναι απλά να μειωθούν τα απορρίμματα, αλλά και να ενεργοποιηθούμε ώστε να συμμετέχουμε σε κάθε προσπάθεια αποκατάστασης του περιβάλλοντος και της ισορροπίας στη φύση.
Είναι αλήθεια ότι η συνήθεια είναι δεύτερη φύση και δύσκολα αλλάζει η συμπεριφορά μας. Γι’ αυτό ο ρόλος του σχολείου είναι καθοριστικός. Τα νέα παιδιά με τον ενθουσιασμό τους και την επιμονή που τα διακρίνει μπορούν να παίξουν σημαντικό ρόλο στην όλη προσπάθεια.
Οι δάσκαλοι και οι καθηγητές με την κατάλληλη ενημέρωση μπορούν να αναπτύξουν και να εμπεδώσουν στα παιδιά τη σημασία της προσπάθειας αυτής, μεγιστοποιώντας τα θετικά αποτελέσματα που θα έχει για τον τόπο μας.