Πολύς λόγος γίνεται τελευταία για το μέλλον του Βαλκανικού Βοτανικού Κήπου Κρουσσίων (ΒΒΚΚ), με τη λήξη και της δεύτερης φάσης υλοποίησής του με καθαρά εθνικούς πόρους αυτή τη φορά. Είχε προηγηθεί η πρώτη φάση με χρηματοδότηση από το INTERREG II. Το θεσμικό κενό που υπάρχει για τη λειτουργία του, αλλά και την περεταίρω ανάπτυξή του (νομική και διοικητική μορφή, οργανόγραμμα, προσωπικό και πόροι λειτουργίας του), προτείνεται να αντιμετωπιστεί με τη δημιουργία στο ΕΘ.Ι.ΑΓ.Ε. (Εθνικό Ίδρυμα Αγροτικής Έρευνας) ενός ακόμη Ινστιτούτου, το οποίο θα περιλαμβάνει το υπάρχον Εργαστήριο Προστασίας και Αξιοποίησης Αυτοφυών και Ανθοκομικών Ειδών, το υπάρχον Εργαστήριο Αρωματικών Ειδών και τον ΒΒΚΚ). Με την εξαγγελία του νέου θεσμικού πλαισίου πριν το καλοκαίρι (η οποία βέβαια ποτέ δεν υλοποιήθηκε), είχα εκδηλώσει τις επιφυλάξεις  μου για το μέλλον του Κήπου, τόσο όσον αφορά την λειτουργία του όσο και για τη δυνατότητά του να συνεχίσει από εδώ και πέρα τις ερευνητικές του δραστηριότητες (προστασία, διατήρηση, αξιοποίηση αυτοφυών ειδών, εκπροσώπηση σε Ευρωπαϊκά και διεθνή δίκτυα) και τη σύνδεσή του με την παραγωγική διαδικασία της χώρας.
    Παρά τις εξαγγελίες του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, οι κίνδυνοι υποβάθμισης ή ακόμη και παύσης της μέχρι σήμερα πετυχημένης λειτουργίας του Κήπου είναι υπαρκτοί και συγκεκριμένα οι παρακάτω:
1) Δημιουργείται Ινστιτούτο Αρωματικών – Φαρμακευτικών Φυτών, το οποίο θα (εξακολουθεί να) διοικείται από το Δ.Σ. του ΕΘ.Ι.ΑΓ.Ε. με έδρα την Αθήνα, με αποτέλεσμα η διεύθυνση τόσο του Κήπου όσο και των Ερευνητικών Εργαστηρίων περνάει μόνιμα στη διεύθυνση του Ιδρύματος στην Αθήνα ενώ είχε προταθεί η αυτόνομη λειτουργία με δικό του διοικητικό συμβούλιο με έδρα τα Κρούσσια στη μορφή που λειτουργεί το ΕΛ.ΚΕ.ΘΕ. στην Κρήτη. Αυτό βέβαια από μόνο του φαντάζει λογικό, μιας και δημιουργείται Ινστιτούτο Αρωματικών Φαρμακευτικών Φυτών, όμως κρύβει τους παρακάτω κινδύνους. Πρώτον ότι χάνει την όποια αυτοτέλεια έχει μέχρι σήμερα σαν Εργαστήριο Προστασίας και Αξιοποίησης Αυτοφυών και Ανθοκομικών Ειδών του Κέντρου Γεωργικής Έρευνας Βόρειας Ελλάδας (ΚΓΕΒΕ) και δεύτερον η επαφή της Διεύθυνσης του Ινστιτούτου με το Βοτανικό Κήπο θα είναι ελάχιστη έως ανύπαρκτη για να μπορεί να αξιολογεί το έργο του (άλλοι οι στόχοι ενός Ινστιτούτου Έρευνας και άλλοι ενός Βοτανικού Κήπου!) Το Ινστιτούτο, και μάλιστα ενός Ιδρύματος Αγροτικής Έρευνας, μπορεί να εξυπηρετήσει μερικώς έναν Βοτανικό κήπο, ο οποίος περιλαμβάνει ποικίλες δράσεις μεταξύ των οποίων η εκπαίδευση – ευαισθητοποίηση των πολιτών και επομένως η επίσκεψη σχολείων, κοινού και άλλων φορέων, η σύνδεση με τον πολιτισμό και την τέχνη, η σύνδεση με την Τοπική Αυτοδιοίκηση, κ.ά..
2) Με το νέο οργανόγραμμα λειτουργίας  εξασφαλίζονται οι εξασφαλισμένες, όσο υπάρχει το ΕΘ.Ι.ΑΓ.Ε. και το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, σχέσεις εργασίας για τους μόνιμους και τους εννέα αορίστου χρόνου εργαζομένους, οι οποίοι βέβαια μπορεί ανά πάσα στιγμή να αποσπασθούν εκτός εργαστηρίου και κήπου όπως ήδη συνέβη με τρία άτομα τα οποία μετακινήθηκαν είτε με τη θέλησή τους είτε αναγκαστικά ενώ απολύονται όλοι (δέκα πέντε στον αριθμό) οι συμβασιούχοι ορισμένου χρόνου των οποίων η σύμβαση λήγει στα τέλη Οκτωβρίου του 2008. Σημειωτέον ότι οι περισσότεροι από τους τελευταίους είναι και το εξειδικευμένο επιστημονικό προσωπικό που υποστηρίζει το ερευνητικό μέρος της λειτουργίας του Κήπου. Θα μπορούσαν δηλαδή έγκαιρα με προκηρύξεις θέσεων νέου ερευνητικού προσωπικού στο ΕΘ.Ι.ΑΓ.Ε., σε υπάρχουσες  θέσεις ερευνητών που συνταξιοδοτήθηκαν, αλλά με νέες απαραίτητες εξειδικεύσεις και προκηρύξεις θέσεων αορίστου χρόνου πτυχιούχων ΑΕΙ ή ΑΤΕΙ ή εργατών με ειδική εμπειρία, να έχουν καλυφθεί οι ανάγκες του εργαστηρίου και του ΒΒΚΚ και  να έχουν συστηματικά αντιμετωπισθεί όλα τα προβλήματα του προσωπικού μέχρι σήμερα, κάτι που δεν έγινε βέβαια με αποτέλεσμα μετά από οκτώ (8) χρόνια να υπάρχει στο ΒΒΚΚ και το Εργαστήριο μια ερευνήτρια μόνο, η κ. Ελένη Μαλούπα.  Ακόμη δε αν υποστηρίξει κάποιος ότι θα προσληφθούν νέοι εργαζόμενοι τότε οι γνώσεις και οι εμπειρίες των προηγούμενων πάνε χαμένες και η εξειδίκευση των νέων θα χρειαστεί πολύ χρόνο και χρήμα χωρίς ουσιαστικό λόγο για μια τέτοια επιλογή, η οποία θα εξυπηρετούσε άλλους λόγους πλην της  επιστημονικής  υποστήριξης των ερευνητικών προγραμμάτων.
3) Στη νέα διοικητική δομή, σύμφωνα πάντα με το προτεινόμενο νέο θεσμικό πλαίσιο εμπλέκεται και ο Δήμος Κρουσσίων (σωστά κατά την άποψή μου), ο οποίος όμως με τα πενιχρά του έσοδα και την οικονομική δυσπραγία του ελάχιστα θα μπορούσε να βοηθήσει ουσιαστικά το Βοτανικό Κήπο όσο καλή διάθεση και αν είχαν οι εκάστοτε Δημοτικές Αρχές.  Τελευταίες πληροφορίες λένε ότι στην τελική πρόταση δεν θα υπάρχει ούτε η συμμετοχή του Δήμου Κρουσσίων στην διαχείριση του του Κήπου.
Για να γίνουν πιο κατανοητές οι επιφυλάξεις μου πρέπει να πούμε ότι η απαξίωση και υποβάθμιση του Εθνικού Ιδρύματος Αγροτικής Έρευνας, η οποία διαπιστώνεται καθημερινά με ποικίλα δημοσιεύματα όλων των έγκυρων ΜΜΕ που ασχολούνται με  θέματα αγροτικής ανάπτυξης, δημιουργεί, και στο μέλλον θα δημιουργήσει ακόμη περισσότερα, εμπόδια στην εκπόνηση και υποστήριξη ερευνητικών προγραμμάτων που αφορούν το χαρακτηρισμό την  ταυτοποίηση και αξιοποίηση με στόχο την πιστοποίηση όλων των υποψήφιων αγροτικών προϊόντων.  Τα παραδείγματα μη πιστοποιημένων αγροτικών προϊόντων (παρ’ όλο που πολλές ενώσεις τα απαιτούν) είναι πολλά και περιορίζομαι να αναφέρω ότι στα αρωματικά – φαρμακευτικά φυτά  πιστοποίηση, από εθνικό φορέα,  έχουν ελάχιστα προϊόντα, όπως ο κρόκος της Κοζάνης, η μαστίχα Χίου και το πολύ άλλα τρία είδη, στις δε Ελληνικές ποικιλίες αμπέλου δεν υπάρχει κανένα πιστοποιημένο είδος, αίτημα το οποίο εκκρεμεί από πολλά χρόνια από τις οινοποιητικές ενώσεις και παραγωγούς, την στιγμή που υπάρχουν και μελέτες για το «ολοκληρωμένο σύστημα πιστοποιημένου πολλαπλασιαστικού υλικού αμπέλου» του ΕΘΙΑΓΕ από το 2002. Θα επαναλάβω, επίσης, για του λόγου τω αληθές, ότι όταν η εταιρεία ECOPHARM, που έχει έδρα το Κιλκίς προσπάθησε να πουλήσει το ριγανέλαιο στο εξωτερικό, δεν μπόρεσε να πιστοποιήσει το προϊόν της στη χώρα μας και η πιστοποίηση έγινε στην Γαλλία.  Αυτό βέβαια δε σημαίνει ότι δεν εξακολουθούν να γίνονται μελέτες που χρηματοδοτούνται από το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης για την ανάπτυξη των αρωματικών ειδών και την προώθηση τους σε σαθρά όμως θεμέλια από πλευράς επιστημονικής υποστήριξης.
    Όταν ένας Εθνικός Φορέας έρευνας και πιστοποίησης αγροτικών προϊόντων δεν είναι σε θέση να εγγυηθεί την ποιότητα των προϊόντων της χώρας, τότε πώς μπορούμε να μιλάμε για  αναπτυξιακές προοπτικές και εξαγωγές αγροτικών πιστοποιημένων ειδών. Επιβάλλεται εκ των πραγμάτων η πολύπλευρη αναβάθμιση του ΕΘ.Ι.ΑΓ.Ε. σε  όλους τους τομείς δράσης του (με νέους ερευνητές, βελτίωση και ανάπτυξη των υποδομών, των εργαστηρίων, αποκέντρωση της διοίκησης καλύτερη σύνδεση με το αρμόδιο Υπουργείο κ.ά.) , διαφορετικά ο κάθε ανεύθυνος ή τυχοδιώκτης, παραγωγός ή έμπορας θα δρα σε ένα ανεξέλεγκτο πεδίο παραγωγής και εμπορίας με κόστος την ποιοτική υποβάθμιση των αγροτικών προϊόντων.
    Εντύπωση δε, μου προκαλεί, ότι από τους τοπικούς εμπλεκόμενους φορείς (Νομαρχία, Δήμοι, Γεωργικές  Ενώσεις, ΑΝΚΙ, ομάδες παραγωγών βιολογικών προϊόντων), κανείς μέχρι στιγμής, πλην του Φαρμακευτικού Συλλόγου Κιλκίς, δεν ευαισθητοποιήθηκε για την νέα κατάσταση που θα προκύψει από το νέο πλαίσιο λειτουργίας του Βοτανικού Κήπου το οποίο εξήγγειλε το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων.
Θα ήμουν ευτυχής εάν στο μέλλον οι επιφυλάξεις μου αποδειχθούν αβάσιμες και ο Βαλκανικός Βοτανικός Κήπος Κρουσσίων συνεχίσει το έργο του σε όλο το φάσμα των δραστηριοτήτων του. Σε διαφορετική περίπτωση θα είναι πολύ αργά για να διορθωθούν τα κακώς κείμενα και την ευθύνη για μια ακόμη χαμένη ευκαιρία για τον τόπο μας θα την έχουμε όλοι μας.